ISK - Wat doe jij?

• Burgerschapskunde
• Mentorles
• ISK

Introductie

Hoe reageer jij als er iets gebeurt, er iemand hulp nodig heeft, of als je iets ziet wat volgens jou niet helemaal oké is? Reageer je altijd op dezelfde manier? Als je bijvoorbeeld vaak meteen boos wordt, is dat niet altijd even handig! In deze les gaan we oefenen met drie verschillende houdingen. dat doen we met een rollenspel. Zo merk je dat de verschillende manieren van communiceren verschillende reacties teweegbrengen! We leren onszelf beter kennen en kunnen oefenen met een betere versie van onszelf worden.

Instructies

Met dank aan het ISK 't Stormink en LOWAN voor de rollenspel-oefening 'Respectvol communiceren' waar deze les op is gebaseerd!

Bijlage
•    Wat doe jij-spelkaarten

Werkvormen
samenwerken, rollenspel, ervaren, individueel nadenken, uitwisselen, groepsgesprek, klassikale evaluatie

Leerdoelen
In deze les...
... oefenen de leerlingen aan de hand van rollenspellen met verschillende houdingen en gedragingen

... leren de leerlingen dat je actief voor een ander gedrag kan kiezen

... delen de leerlingen wat ze denken en vinden van zichzelf en een ander
... oefenen de leerlingen met actief luisteren 
... oefenen de leerlingen met reflecteren. 

Kennis
Leerlingen leren dat je verschillende manieren hebt om jezelf te uiten en te reageren. Ze zien dat je hier zelf actief een andere aanpak in kan kiezen en leren ze dat je houding en reactie jou niet als persoon definieert. 

Vaardigheden
Leerlingen oefenen door middel van rollenspellen met verschillende houdingen en gedragingen. Leerlingen leren bij zichzelf te herkennen in welke reactie zij schieten en hoe je dit kunt veranderen.

Houding
In deze les werk je aan een (zelf)reflectieve en actieve houding. Ook oefenen de leerlingen een open houding te hebben t.o.v. zichzelf en in dialoog met een ander en de groep. 

Werkbladen

REF_2025_188_ISK_Kopieerblad_WatdoeJij.pdf

Wat doe jij? Introductie 

Hoe reageer jij als er iets gebeurt, er iemand hulp nodig heeft, of als je iets ziet wat volgens jou niet helemaal oké is? Reageer je altijd op dezelfde manier? Als je bijvoorbeeld vaak meteen boos wordt, is dat niet altijd even handig! 

In deze les gaan we oefenen met drie verschillende houdingen. Dat doen we met een rollenspel. Zo merk je dat de verschillende manieren van communiceren verschillende reacties teweegbrengen!
We leren onszelf beter kennen en kunnen oefenen met een betere versie van onszelf worden. 

Deze les is gebaseerd op de oefening 'Respectvol communiceren' van LOWAN. 

Rollenspel

Met deze oefening gaan we aan de slag met een rollenspel.
Wat is dat?

Bij een rollenspel oefen je met het spelen van andere rollen. Je speelt (acteert, doet alsof) iemand anders. In dit geval ben je jezelf maar dan in een andere emotie, of liever gezegd, een andere houding. Zodat je kan oefenen met op een bepaalde manier reageren op een situatie. 

Je mag zo meteen zelf spelen en je kunt andere spelers tips geven. Na ieder spel bespreken we hoe het ging en wat ons opvalt! 

NO WAY!

Als je zo meteen het kaartje 'NO WAY!' krijgt, dan ga je keihard in de weerstand en reageer je boos en agressief.

Agressief gedrag betekent dat je heel boos gedrag laat zien. Je luistert niet naar de ander. Anderen worden vaak boos of een beetje bang van agressief gedrag.
Voorbeelden van agressief gedrag:

• Je luistert niet naar de ander.
• Je doet wat jij wilt en denkt niet aan anderen.
• Je doet de ander pijn (lichamelijk of met woorden).
• Je denkt niet aan de ander.
• Je maakt de ander bang met lichamelijk geweld en lelijke woorden.

Vraag de klas: Wanneer ben jij echt boos? Hoe doe je dan?

Ik twijfel...

Als je zo meteen het kaartje 'Ik twijfel...' krijgt, dan word je onzeker en weet je niet zo goed wat je moet doen. Je wordt er passief van. 

Passief gedrag betekent dat je het moeilijk vindt om je mening te zeggen.
Je wilt geen problemen en je laat daarom dingen gebeuren.
Voorbeelden van passief gedrag:

• Je zegt niets en je wilt eigenlijk wel iets zeggen.
• Je durft geen kritiek te geven
• Je durft niet te zeggen wat jij graag wilt.
• Je laat je emoties niet zien.
• Je vindt het moeilijk om complimenten te geven of te krijgen.
• Je zegt JA als je eigenlijk NEE wilt zeggen

Vraag de klas: Voelt iemand zich wel eens zo? Hoe voelt dat en wat doe je dan?

Let's GO!

Als je zo meteen het kaartje 'Let's GO!' krijgt, dan reageer je actief en positief op de situatie. Je onderneemt actie en bent assertief.

Assertief gedrag betekent dat je durft te zeggen wat je denkt en vindt.
Je laat zien dat je respect hebt voor jezelf en voor de ander.
Voorbeelden van assertief gedrag:

• Je luistert goed naar de ander.
• Je zegt duidelijk wat je zelf vindt of wilt.
• Je durft kritiek te geven.
• Je bedenkt een oplossing voor problemen en je vertelt die oplossing. Bijvoorbeeld: ”Buurman, uw radio staat erg hard en ik kan daardoor niet slapen. Kunt u deze ook zachter zetten zodat ik weer kan slapen?"
• Je durft je emoties te laten zien.
• Je kunt complimenten geven en ontvangen.
• Je durft nee te zeggen als je iets niet wilt.

Vraag de klas: Wanneer sta jij sterk in je schoenen, durf je actie te ondernemen en ben je assertief? 

Situatie 1: Twee weken geleden is je fiets gestolen. Je loopt in de stad en ziet iemand langskomen op een fiets. Je weet zeker dat het jouw fiets is…

Vraag twee leerlingen naar voren. De ene speelt de fietsendief en loopt enkel voorbij. Geef de ander een van de drie kaarten. Geef bijvoorbeeld de NO WAY!-kaart. Hoe zou je reageren als je deze emotie hebt? 

Geef vervolgens een andere kaart. Hoe reageer je nu? En hoe voelt dat?

Situatie 2: Je zit met je ouders/verzorgers/begeleiders aan tafel te eten. Je vertelt dat je graag naar een schoolfeest wilt gaan. Je moeder/begeleider zegt dat ze dat niet nodig vindt. Je vader/begeleider zegt dat het gewoon niet mag.

Kies drie leerlingen uit. Twee leerlingen spelen de 'boze' ouders. Geef de derde leerling een van de kaarten. Hoe zou je hierop reageren? En probeer nu eens een andere kaart.

Het is ook leuk om een van de leerlingen nu als verrassing de 'Let's GO!'-kaart te geven. Hoe loopt het nu?

Situatie 3: Je zit met een klasgenoot in de kantine. De conciërge loopt langs. Hij wijst naar het afval op de vloer en op tafel. Hij zegt dat jullie je je rommel moeten opruimen. De rommel is niet van jullie.

Bij deze situatie kan je een leerling neerzetten als boze conciërge met drie leerlingen er tegenover. Kies een kaart en laat ze deze samen 'spelen'. Geef ze nu alle drie een andere kaart. Wat gebeurt er dan? 

Situatie 4: Je komt thuis en je bent moe. Je wilt op de bank gaan zitten om uit te rusten en muziek te luisteren. Je moeder/begeleider zegt dat je direct je kamer moet opruimen.

Kies twee leerlingen uit, geef het 'kind' een kaart en speel de situatie. Laat de leerling het vervolgens met een andere intentie spelen. Wat merken jullie? Wat voelt fijner? Wat viel je op?

Ga door!

Speel eventueel nog een aantal situaties, bijvoorbeeld: 

• Je klasgenoot vraagt of hij/zij je liniaal mag lenen. Je geeft hem/haar je liniaal. Even later krijg je de liniaal in twee stukken terug…
• Je gaat zitten in de trein en je pakt een boek uit je tas. Je begint met lezen. Naast jou komt iemand zitten die luistert naar muziek. De muziek staat zo hard dat je je niet kunt concentreren op het lezen van jouw boek.
• De kapper heeft je haar te kort geknipt. Het ziet er raar uit. Je hebt een pet op je hoofd zodat je je haar niet kan zien. In de klas zegt je docent dat je je pet af moet doen.
• Je hebt een nieuwe telefoon gekocht in de winkel. Als je thuis komt haal je de telefoon uit het doosje. Je ziet dat er een kras op het scherm zit. Je gaat weer terug naar de winkel omdat je een andere telefoon (zonder kras) wilt. De verkoper zeg dat je geen nieuwe krijgt omdat je zelf die kras hebt gemaakt.
• Misschien kunnen jullie zelf nog een situatie bedenken?

Hoe was het?

Reflecteer op de opdracht. Stel de onderstaande vragen aan de klas:

• Wat hebben jullie gezien?
• Wie vond het moeilijk?
• Wat vond je het leukst om te spelen?
• Wie heeft er iets over zichzelf geleerd?
• Wie heeft er iets van een ander geleerd?

Sluit de les af met met de samenvatting dat iedereen zijn eigen gedrag kan kiezen! Dat is soms best lastig want soms overvalt het je. Maar respectvol communiceren kun je gewoon oefenen!

Met dank aan het ISK 't Stormink en LOWAN voor de rollenspel-oefening waar deze les op is gebaseerd!

Het zou ons ontzettend helpen als jullie de evaluatie invullen! Alvast bedankt.