Condensatiereacties

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H10.3 Condensatiereacties

NOVA 5VWO

ethers                       esters                         amiden

                       5VWO NOVA les 5 + les 6

Lesdoelen

Herkennen en opstellen van verschillende condensatiereacties:

• estervorming
• amidevorming - peptidevorming

volgende les:

Hydrolysereactie kunnen herkennen en kunnen opstellen.

Condensatiereactie

Evenwichtsreactie, waarbij twee beginstoffen reageren tot een groter molecuul onder afsplitsing van een kleiner molecuul. Dat kleinere molecuul is vaak water, maar kan ook een ander kleiner molecuul zijn.

Ethervorming

Wat is ook al weer een ether?

Ethervorming

nadeel: condensatie van 2 verschillende alkanolen geeft méér dan 1 reactieproduct, dus deze route is alleen geschikt voor symmetrische ethers

Ethervorming

Hoeveel verschillende ethers worden gevormd bij de condensatiereactie tussen methanol en ethanol? Geef de structuurformules en de namen.

Ethervorming

Synthese van asymmetrische ethers is mogelijk via condensatiereactie, waarbij OH wordt vervangen door ander klein atoom, bijv. Br

Ethervorming

dit is een voorbeeld van een reactie waarbij er een ander klein molecuul afsplitst dan H2O

Estervorming

Wat is ook al weer een ester?

Estervorming

• Spontane reactie tussen een carbonzuur en een alcohol.
• Watermolecuul splitst af
• Trage reactie, gaat sneller in zure omgeving (H⁺ katalysator)

Vorming van ester in organismen

Vaak gecatalyseerd door enzymen

Estervorming en bijbehorende naam

butaanol   + butaanzuur   ->   butylbutanoaat   + water

alkanol   + alkaanzuur     ->   alkylalkanoaat  + water

Hoe herken je de stoffen waaruit een ester is ontstaan?

1. herken de ester
2. "knip" de ester
3. ene kant was zuur, met C=O
4. andere kant was alcohol
5. vul aan met -H en -OH

Uit welke stoffen is deze ester ontstaan?

Uit welke stoffen is deze ester ontstaan?

Vorming van een amidebinding

Amidebinding:

je kunt de vorming van een amidebinding weergeven in een reactievergelijking in structuurformules, maar hoeft de naam van het gevormde amide niet te kunnen geven

Vorming van een amidebinding

Vorming van een peptidebinding

= amidebinding tussen aminozuren, tabel 67H 

Voeg de condensatiereacties toe aan je begrippennetwerk

- OH 

C - O - C

- H2O

+

- H2O

- NH2

+

- H2O

Eigen werk

Maak de opgaven van H10.3

22ac  + 23 + 25 

Lesdoelen les 6

vorige les: Herkennen en opstellen van verschillende condensatiereacties:

• ethervorming
• estervorming
• amidevorming - peptidevorming

deze les:

Hydrolysereactie kunnen herkennen en kunnen opstellen.

Van welke stoffen is
deze ester gemaakt?

1. ester van methanol en ethaanzuur
2. ester van ethanol en butaanzuur
3. ester van butanol en ethaanzuur
4. ester van propaan-1-ol en ethaanzuur

wat is de naam van
deze ester?

1. propylethanoaat
2. propylpropanoaat
3. ethylbutanoaat
4. butylethanoaat

Het amide hiernaast
is gevormd uit...

1. ethaanzuur en amino-ethaan
2. ethaanzuur en ethaanamine
3. propaanzuur en ethaanamine
4. propaanzuur en amino-ethaan

Teken in je schrift in structuurformules de condensatiereactie tussen butaan-2-amine en propaanzuur.

Teken in je schrift in structuurformules de condensatiereactie tussen pentaan-3-ol en ethanol.

Lesdoel

Hydrolysereactie kunnen herkennen en kunnen opstellen

Hydrolysereactie

= splitsen/ontleden mbv water

= omgekeerde van condensatiereactie (& evenwicht)

Teken in in je schrift in structuurformules de hydrolysereactie van methylpropanoaat.

Ga verder met je eigen werk

Maak de opgaven van H10.3

Wat deze les niet af is, neem je mee naar huis

maak nu ook de vragen over hydrolyse die je eerder hebt overgeslagen

5VWO NOVA H10

H10.4 analoge reacties

Leg klaar:

- schrift

- boek NOVA deel B

H10.3 condensatiereacties

Vragen over opgave 22, 23 en 25 t/m 30

Analoge verbinding

Een verbinding die analoog is aan salicylzuur, bijvoorbeeld een benzeencarbonzuur met de hydroxylgroep op een andere plek, zal vergelijkbaar reageren. 

Voorbeeldopdracht 1

Voor de productie van aceton laat je zuurstof, benzeen en propeen reageren.

De reactievergelijking in structuurformules is:

Geef de structuurformule van de stof zal worden gevormd, als  3-methylbut-1-een wordt gebruikt in plaats van propeen

Maak H10.4 

opgave 32 + 35abc + 37