Rechtsstaat §1

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H2. Rechtsstaat

§1 Vrijheid of veiligheid?

Lesopbouw

1. Actualiteit
2. Lesdoelen
3. Toelichting §1
4.  Afsluiting

2. Lesdoelen

1. Je kunt uitleggen wat een rechtsstaat is, de vier kenmerken hiervan beschrijven en toelichten waarom deze de rechtsbescherming bevorderen. 
2. Je kunt aan de hand van het dilemma van de rechtsstaat uitleggen waarom de overheid (binnen de gestelde rechtsregels) geweld mag gebruiken.
3. Je kunt in concrete maatschappelijke vraagstukken het dilemma van de rechtsstaat herkennen.

Begrippen (toetsstofdocument)

• Geweldsmonopolie
• Rechtsstaat
• Taken en bevoegdheden van Justitie, Openbaar ministerie, Officier van Justitie en politie
• Vier kenmerken van de rechtsstaat
• Verschil tussen rechtshandhaving en rechtsbescherming

3. Toelichting §1

rechtsstaat?

Grondwet

De Nederlandse Grondwet

welke grondrechten
herken je?

Uit het boek (§2) 

1. grondrechten

2. machtenscheiding

3. legaliteitsbeginsel

4. onafhankelijke rechtsspraak

2 taken van de overheid

De politie mag soms meer geweld gebruiken dan nodig is.

1. waar
2. niet waar

De politie en het leger beschikken over het geweldsmonopolie.

1. waar
2. niet waar

Als ik onschuldig ben, maar de politie schopt mij, dan mag ik iets terugdoen.

1. waar
2. niet waar

Een agent kan niet veroordeeld worden, omdat hij het geweldsmonopolie heeft.

1. waar
2. niet waar

Dilemma's: grondrechten kunnen botsen...

Over welk dilemma gaat het hier?

Welke grondrechten botsen hier?

Botsende grondrechten?

Hoe dilemma's op te lossen?

Grondrechten zijn allemaal
even belangrijk

Rechter maakt een afweging 

zonder aanziens des persoons

Baseert zich op de wet

(strafbaar gedrag, strafmaat) >> voorspelbaarheid

= bescherming tegen willekeur

Rechter is onafhankelijk

Wat is het tegenovergestelde
van een rechtsstaat?

Bestuur moet gecontroleerd worden

Wat is het allerbelangrijkst
in een rechtsstaat?

Dus...

• Rechtsstaat (4 kenmerken) = iedereen moet zich aan de wet houden. 
• Burgers hebben grondrechten > beschermd tegen willekeur / te grote overheidsmacht
• In een rechtsstaat worden bestuurders gecontroleerd (volk, media, onafhankelijke rechters). 
  
• Het tegenovergestelde van een rechtsstaat is een dictatuur.

De paragraaf heet: vrijheid of veiligheid. Kunnen vrijheid en veiligheid ook naast elkaar bestaan?

1. ja
2. nee
3. ik weet niet

Afsluiting: Lesdoelen

1. Je kunt uitleggen wat een rechtsstaat is, de vier kenmerken hiervan beschrijven en toelichten waarom deze de rechtsbescherming bevorderen. 
2. Je kunt aan de hand van het dilemma van de rechtsstaat uitleggen waarom de overheid (binnen de gestelde rechtsregels) geweld mag gebruiken.
3. Je kunt in concrete maatschappelijke vraagstukken het dilemma van de rechtsstaat herkennen.