Gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Gedrag

Gedrag

• Alles wat een mens/dier doet noemen we gedrag.
• Gedrag is een reactie op een prikkel.
• De reactie op een prikkel (je gedrag) is een respons.

Wat is gedrag?

• Respons: reactie op de prikkel.
  
• Ethologie: studie naar gedrag.
• Etholoog: iemand die gedrag bestudeert.
• Ethogram: beschrijvingen van handelingen.
• Protocol: Opsomming van de handelingen tijdens het onderzoek.

Gedragsketens

Als gedrag uit een serie handelingen in een vaste volgorde bestaat spreken we van gedragsketen.
Gedragsketens zijn vaak te zien bij het paringsgedrag.
Dit gedrag gaat vooraf voor de voortplanting.

Gedragsketen

Als gedrag uit een serie gedragselementen in een vaste volgorde bestaat noemen we dat een gedragsketen.

Een voorbeeld van een gedragsketen is baltsgedrag bij dieren. 

Opdracht

Observeer het paringsgedrag van deze vogel. en schrijf de handelingen op. 
Na de video bespreken we jullie antwoorden.

Wat zijn de paringshandelingen van de vogel?

BS 2. Oorzaken van gedrag

Honger, Dorst en angst zijn voorbeelden van inwendige prikkels.
Prikkels die je met je zintuigen waarneemt zijn Uitwendige prikkels.
Een inwendige prikkel wordt vaak motivatie genoemd, want die motiveren jou om actie te ondernemen.

Oorzaken gedrag

• Prikkels kunnen uitwendig of inwendig zijn
• Inwendig ontstaat in het lichaam
• Honger, dorst, angst
• (motivatie)

Sleutel prikkels spelen een bepaalde rol bij het veroorzaken bij een bepaald gedrag.
Een prikkel die een sterkere reactie veroorzaakt dan een sleutelprikkel heet een Supranormale prikkel.
het gedrag van mensen die producten kopen heet Consumentengedrag.

Sleutelprikkels en Supranormale prikkel

Sleutelprikkel:

Bij motivatie altijd hetzelfde gedrag.

Supranormale prikkel:

Nog sterkere reactie dan sleutelprikkel.

Wat zijn drie voorbeelden van Inwendige prikkels?

1. Honger, dorst & geluid
2. Honger, dorst & angst
3. Horen, Ruiken & voelen

Hoe neem je uitwendige prikkels waar?

1. Voelen
2. Horen
3. Alle zintuigen
4. zien

BS 3. Aangeboren en aangeleerd gdrag.

Erfelijke factoren zijn genen.
Als erfelijke factoren gedrag bepalen, is dat aangeboren gedrag.
Aangeboren gedrag heet bij dieren Instinct.
Als gedrag ontstaat door leren, is dit aangeleerd gedrag.

Wat is bij jou aangeboren gedrag en wat is bij jou aangeleerd gedrag?

Bij gewenning worden een bepaalde reactie op een prikkel afgeleerd of aangeleerd door de prikkel vaak te herhalen.
Inprenting is een korte periode in het leven van een dier waarin een bepaald gedrag wordt geleerd.
het leren door toevallige ontdekkingen heet proefondervindelijk leren.
Het aanleren van gedrag doormiddel van beloning of straf word conditionering genoemd.

BS 4. Sociaal gedrag

Bepaalde handelingen worden ook wel als signalen gezien.
Het afgeven van signalen is een vorm van communicatie.
Gedrag van soortgenoten ten opzichte van elkaar heet sociaal gedrag.
Dieren die in een groten groep leven maken gebruik van verschillende taakverdelingen.

Het gebied wat een dier verdedigt tegen andere diersoorten heet een territorium.
Als dieren hun territorium verdedigen maken gebruik van dreiggedrag.
Dreiggedrag bevat vaak kenmerken van aanvalsgedrag en vluchtgedrag.

Paringsgedrag bestaat bij veel dieren uit baltsgedrag. Gevolgd door de paring.
Baltsgedrag is bedoelt om een partner aan te trekken en om de motivatie voor de paring te vergroten.
Het verzorgen van de eieren en de jongeren heet broedzorg.

Bij dieren die in grote groepen leven bestaat vaak uit een bepaalde rangorde.
Een rangorde voorkomt veel conflicten tussen dieren bijvoorbeeld over voedsel.
Het dier dat bovenaan de rang staat is dominant.
De rangorde bij kippen worden Pikorde genoemd.

zoek uit hoe de rangorden bij kippen is.

Bij het dreigen kunnen dieren imponeergedrag tonen. ze maken zich zo groot en indrukwekkend mogelijk.
Verantwoorde behuizing houdt in dat dierentuinen en boerderijen betere dierverblijven krijgen.

Waarom is verantwoorde behuizing belangrijk voor dieren in een dierentuin.

1. zo vertonen ze hun natuurlijke gedrag
2. dat is gezonder
3. beter voor het milieu

BS 5. Gedrag bij mensen

Mensen hebben normen en waarden voor hun gedrag.
Normen zijn gedragsregels die voor ieder anders zijn.
Waarden zijn uitgangspunten die mensen gebruiken bij het inrichten van hun leven.

Wat vind jij belangrijke normen in het leven?

Een rol is iets wat jij speelt voor iemand in zijn leven.
Bijvoorbeeld op school speel jij de rol van de leerling.
Al het gedrag dat bij een bepaalde rol hoort, noemen we het rolpatroon.

Een bekende rolpatroon is het traditionele man-vrouwrolpatroon.

Wat is jou mening over het traditionele man-vrouwrolpatroon?

Hebben jullie veel geleerd van deze les?

1. ja
2. nee
3. beetje

Wat kon er beter aan deze les?

einde uitleg

de rest van de les maken diagnostische toets en vragen stellen