Hoofdstuk 5.3 Beelden maken met een lens K4 les 3

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

We gaan starten!

                                                                                               Wachttijd:

H5: Licht

Introductie

• § 5.1 Licht, schaduw en spiegels

• § 5.2 Van infrarood tot ultraviolet

• § 5.3 Beelden maken met een lens
  
• § 5.4 Oog en bril

Lesprogramma

1. Huiswerkcontrole
2. Terugblik
3. Leerdoelen
4. Instructie (uitleg)
5. Afsluiting 
6. Huiswerk
7. Nabespreking

Over welke opgaven van
het huiswerk zijn er vragen?

Terugblik

1. Je kunt uitleggen hoe je de verschillende kleuren in zonlicht zichtbaar kunt maken.
   
2. Je kunt de kleuren in het spectrum van zonlicht in de juiste volgorde benoemen.
   
3. Je kunt behalve licht twee soorten straling noemen die door de zon worden uitgezonden.
   
4. Je kunt uitleggen op welke manier de kleuren van de voorwerpen om je heen ontstaan.
   
5. Je kunt drie kenmerkende effecten (uitwerkingen) van uv-straling beschrijven.
   
6. Je kunt drie toepassingen van uv-straling in het dagelijks leven beschrijven.
   
7. Je kunt drie toepassingen van ir-straling in het dagelijks leven beschrijven.

Kleur zien

Het spectrum van wit licht bestaat uit alle kleuren van de regenboog.  Zet de kleuren van dit spectrum in de juiste volgorde.

Het spectrum :

Indigo

Bruin

Groen

Geel

Violet

Blauw

Oranje

Rood

Wat is de spiegelwet?

1. "letters die je in een spiegelbeeld ziet zijn omgekeerd"
2. "Hoek van inval is gelijk aan hoek van terugkaatsing"
3. "bolle spiegels zijn groter dan holle spiegels"
4. "een spiegel is altijd vlak"

welke tekening geeft de spiegelwet juist weer?

1. .
2. .
3. .
4. .

Welke apparaten maken gebruik van ultraviolette straling?

1. afstandsbedieningen en alarminstallaties
2. afstandsbedieningen en blacklights in discotheken
3. zonnebanken en apparaten voor de behandeling van sportblessures
4. zonnebanken en blacklights in discotheken

Erik komt met een geel shirt naar school. In het lokaal wordt een proefje gedaan met gekleurd licht. Er is alleen een lamp aan die zuiver geel licht uitstraalt. Welke kleur lijkt het shirt nu te hebben?

1. Geel
2. Oranje
3. Zwart
4. Rood

Welke bewering over infraroodstraling (ir) en ultraviolette straling (uv) is goed?

1. Een koud voorwerp zendt veel uv-straling uit.
2. Een warm voorwerp zendt veel ir-straling uit.
3. Je huid verbrandt door te veel ir-straling.
4. Uv-straling wordt door de ozonlaag voor een groot deel tegengehouden.

De letterlijke betekenis van infrarood is:

1. lichtrood.
2. naast het rood.
3. voor het rood.
4. voorbij het rood.

Leerdoelen 5.3 Beelden maken met een lens

1. Je kunt het verschil beschrijven tussen positieve lenzen en negatieve lenzen.
   
2. Je kunt uitleggen hoe een positieve lens een evenwijdige bundel zonlicht breekt.
   
3. Je kunt toelichten wat wordt bedoeld met ‘brandpunt’ en ‘brandpuntsafstand’.
   
4. Je kunt uitleggen hoe een negatieve lens een evenwijdige bundel zonlicht breekt.
   
5. Je kunt het verschil uitleggen tussen een reëel beeld en een virtueel beeld.
   
6. Je kunt het beeld construeren dat een positieve lens van een voorwerp vormt.
7. Je kunt de voorwerpsafstand en de beeldafstand opmeten in een tekening.

Lenzen

Een lens is een schijfje van glas of doorzichtig kunststof.

Een lens is ontworpen om licht op een bepaalde manier van richting te doen veranderen. Je noemt dat: het licht breken.

Positieve lenzen/bolle lenzen:                                Negatieve lenzen/holle lenzen:

Vergrootglas                                                                    Verkleind beeld

Lichtbreking bij positieve lenzen

Met een positieve lens kun je een evenwijdige lichtbundel zonlicht in één punt concentreren. Je gebruikt zo’n lens dan als

brandglas. In figuur 2 zie je hoe dat gaat. 

Voordat de lichtstralen op de lens vallen, lopen ze

evenwijdig aan de hoofdas: de lijn die je door het

midden van de lens ziet lopen. Na de lens 

bewegen de lichtstralen naar elkaar toe. 

Er is een convergente lichtbundel ontstaan.

Zo breekt een positieve lens evenwijdig licht.

Lichtbreking bij negatieve lenzen

Na de lens bewegen de lichtstralen bij elkaar vandaan. Dat betekent dat het licht steeds zwakker wordt. 

Er is een divergente lichtbundel ontstaan.

Een negatieve lens heeft geen brandpunt waar de 

stralen bij elkaar komen. Er is wel een punt vóór de 

lens waar de lichtstralen vandaan lijken te komen. 

Dit punt noem je ook het brandpunt. 

De brandpuntsafstand is in dit geval een negatief getal:

==> dat betekent dat het voor de lens ligt!

Zo breekt een negatieve

 lens evenwijdig licht.

Een beeld op een scherm vormen

Met een positieve lens kun je een voorwerp op een scherm afbeelden.

Dat doe je bijvoorbeeld als je een foto maakt. Een lens beeldt de wereld

 voor de lens verkleind af op een lichtgevoelige chip. 

Een computer in de camera legt het beeld punt voor punt vast in een bestand. 

Het bestand wordt daarna opgeslagen op een geheugenkaart. Een Beamer werkt op dezelfde manier.

Bij camera’s en beamers wordt het beeld gevormd door lichtstralen die op een scherm vallen. Zo’n beeld noem je een reëel beeld.

Een virtueel beeld kun je niet zichtbaar maken op een scherm, een reëel beeld wel.

Beamer

Een reëel beeld construeren

In figuur 4 zie je een lampje L dat licht uitzendt in alle richtingen. 

De lichtstralen bewegen dus steeds verder uit elkaar. 

Met een positieve lens kun je de lichtstralen weer bij 

elkaar brengen in één punt. 

Dit punt noem je het beeldpunt van L. 

Als je op de juiste afstand van de lens een scherm 

neerzet, zie je daarop een scherp beeld van het lampje.

Zo ontstaat het beeld

van het lampje.

Een reëel beeld construeren

Je kunt de plaats van het beeld bepalen door:

• proeven te doen.
• te tekenen. 

1.      Lichtstralen die op het midden van de lens vallen,  bewegen langs een rechte lijn verder.
2.     Lichtstralen die evenwijdig aan de hoofdas lopen, gaan na de lens door het brandpunt.

Deze twee regels gebruik je om het beeld van een voorwerp met een tekening te bepalen, oftewel te construeren. 

De twee lichtstralen die je daarbij gebruikt, noem je constructiestralen.

Zo ontstaat het beeld

van het lampje.

Scherpstellen

Met een optische bank kun je

onderzoeken hoe dat scherpstellen

in zijn werk gaat.

De afstand tussen het voorwerp en

de lens noem je de voorwerpsafstand.

De afstand tussen de lens en het 

scherpe beeld noem je de beeldafstand. 

Een optische bank.

Aan de slag!

Maak opdracht: van paragraaf 5.3 Beelden maken met een lens

1 t/m 12

Je mag samenwerken!

rood = Iedereen is stil

oranje = Iedereen is stil, docent beantwoord wel vragen

groen = Je mag zachtjes overleggen met je buurman/buurvrouw

Aan de slag!

Maak opdracht: van paragraaf 5.3 Beelden maken met een lens

1 t/m 12

Je mag samenwerken!

Waar wil je nog extra uitleg over?

Welke 3 dingen heb jij deze les geleerd?

Afsluiting: we weten.................

1. Je kunt het verschil beschrijven tussen positieve lenzen en negatieve lenzen.
   
2. Je kunt uitleggen hoe een positieve lens een evenwijdige bundel zonlicht breekt.
   
3. Je kunt toelichten wat wordt bedoeld met ‘brandpunt’ en ‘brandpuntsafstand’.
   
4. Je kunt uitleggen hoe een negatieve lens een evenwijdige bundel zonlicht breekt.
   
5. Je kunt het verschil uitleggen tussen een reëel beeld en een virtueel beeld.
   
6. Je kunt het beeld construeren dat een positieve lens van een voorwerp vormt.
   
7. Je kunt de voorwerpsafstand en de beeldafstand opmeten in een tekening.

Het is duidelijk waar we met het hoofdstuk aan het werk gaan

😒🙁😐🙂😃

Ik begrijp de leerdoelen van deze les?

😒🙁😐🙂😃

De les was leuk?

😒🙁😐🙂😃

Afsluiting

Volgende les:

Huiswerk:

• 5.3 Opdr 1 t/m 12

Dank voor jullie aandacht!