3VMBO Woordsoorten bij hoofdstuk 4 Grammatica & Spelling

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Lesopbouw

• 5 min. socialiseren
• 10 min. stillezen (leesboek / iPad)
• 10 min. algemene instructie
• 20 min. les
• zelfstandig of samenwerkend (tafels geel)
• Verlengde instructie (tafels oranje)
• Nietsdoen  (tafels blauw)
• 5 min. afsluiting les - evaluatie - vragen

Lesdoel blz. 142

Ik kan de verschillende woordsoorten herkennen en benoemen in zinnen:

lw, bijv. nw, zn, vz, ww (zww-hww), vdw en infinitief

P.T.A.

Hoofdstuk 4 Grammatica & Spelling (onderdeel woordsoorten)

Weging 2 - niet herkansbaar

Keuzes

• Haal een boekje met opdrachten op (s.o.-cijfer) - individueel (geel)
  
• Je maakt de opdrachten uit je boek en kijkt deze na
  Opdr. 2, 3 of 4, 5, 6, 7, 11, 13, 14, 15 en 22 - samenwerken (geel)
• Je doet mee met de verlengde instructie - klassikaal (oranje)
• Je maakt het P.T.A. - individueel (geel)

Lidwoorden

Er zijn drie lidwoorden: de, het, een. 

De en het zijn bepaalde lidwoorden:

de = mannelijk of vrouwelijk

het = onzijdig

Een is een onbepaald lidwoord. Je kunt een altijd gebruiken.

Zelfstandig naamwoord

Zelfstandige naamwoorden zijn woorden waar je een lidwoord voor kunt zetten.

Je gebruikt ze voor: dieren, mensen, dingen, plaatsen en voor (eigen)namen (ook al kun je daar soms geen lidwoord voor zetten), bijvoorbeeld: Enschede, Nederland, Pieter, Maria, Coca Cola, Mars, enz.

Benoem de zelfstandige naamwoorden:

De radiografisch bestuurbare auto van mijn broertje is erg snel en wendbaar.

Bij de laatste tenniswedstrijd won Kiara de eerste prijs, Marcel was tweede en Nigel stond op drie.

Bijvoeglijke naamwoorden

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

Het bijvoeglijk naamwoord geeft een eigenschap of kenmerk van het zelfstandig naamwoord aan.

Bijvoeglijk naamwoorden staan vaak voor een zelfstandig naamwoord, maar kunnen er ook achter staan.

De rode auto staat in de straat.

De auto die in de straat staat is rood.

Benoem de bijvoeglijke naamwoorden:

De radiografisch bestuurbare auto van mijn broertje is erg snel en wendbaar.

Bij de laatste tenniswedstrijd won Kiara de eerste prijs, Marcel was tweede en Nigel stond op drie.

Voorzetsels

Je denkt hierbij aan de 'kastwoorden'

Let op: 
Soms heb je niet te maken met een voorzetsel maar met een scheidbaar werkwoord. Dan bestaat het werkwoord uit twee delen:

• Nakijken: Ik kijk het werk na.
• Opstaan: Ik sta altijd om 6 uur op.

• In de kast
• Op de kast
• Achter de kooi
• Naast de kooi
• Onder het kleed
• Tijdens het schoolfeest.
• Na het schoolfeest.
• Bij de kast.

Benoem alle voorzetsels:
Ik zit met mijn hoofd tussen de deur.
Tijdens de toets viel ik van mijn stoel.
In de bus gaat Rik snel op zijn plaats zitten.

Werkwoorden

Werkwoorden zijn woorden die aangeven wat er wordt gedaan (doe-woorden). Werkwoorden kunnen in een zin de handeling aangeven.

Voorbeelden van werkwoorden: 
doen, geven, nemen, paardrijden, lopen, kletsen, slapen, gapen, schrijven, drinken, eten, gaan, zijn, worden, typen

Infinitief

Het hele werkwoord. Je kunt er wij voorzetten:

fietsen, roepen, lopen, schreeuwen, werken, stofzuigen, enz.

Zelfstandige werkwoorden

Wanneer een werkwoord in een zin de handeling aangeeft, dan is dat werkwoord een zelfstandig werkwoord.

Het zelfstandig werkwoord is dus het belangrijkste werkwoord. Er staat altijd maar één zelfstandig werkwoord in een zin. (Vaak is het 't laatste werkwoord van de zin).

Hulpwerkwoorden

In een zin ga je eerst op zoek naar het zelfstandig werkwoord, alle andere werkwoorden in de zin zijn de hulpwerkwoorden. 

Benoem het zelfstandig werkwoord:
Het huis wordt opgeknapt.

1. wordt
2. opgeknapt

Kevin heeft gisteren de wedstrijd gewonnen.

1. gewonnen
2. heeft

Benoem het hulpwerkwoord:
De nieuwe installatie heeft een goede bas.

1. heeft
2. installatie

Maria gaat vanavond bowlen met haar klas.

1. bowlen
2. gaat

Voltooid deelwoord

Je maakt van het voltooide deelwoord een bijvoeglijk naamwoord.

Bijvoorbeeld:

Mijn moeder heeft haar auto gewassen.

Mijn moeder vindt haar gewassen auto mooi.

De slaapkamer van mijn broertje is gisteren geverfd.

De geverfde slaapkamer van mijn broertje is klaar.

Verander deze voltooide deelwoorden in bijvoeglijke naamwoorden:
De dictator is gevallen. / Deze dvd is geleend. / De scooter is gemaakt. / De koffie is gezet.