les economische crisis

Hoofdstuk 3

Doelen van de les:

"Wat waren de gevolgen van de economische crisis"

Hoe reageerder de regering op de crisis?

Hoe leidde de crisis tot onrust in de samenleving?

Economische crisis! (1929)

Wereldwijd, maar  begon in Amerika 

Hoe te zien in Nederland? 

100.000 tot 500.000 werkelozen in zes jaar! 

Andere landen waren eerder dus geld meer voor Nederlandse producten en geen export meer. 

Wat deed de regering?

Steunverlening 1931: 

Kleine uitkering voor mensen tussen de 21 en 60 jaar die buiten hun schuld werkloos zijn. (ongeveer helft van hun salaris)

Stempelen voor steunverlening --. 2 x per week

Strenge controle

Wat deed de regering?

Werkverschaffing: werkeloze kregen steun maar moesten in ruil werken voor de overheid

bv parken aanleggen, kanalen graven enz. 

Aanpassingspolitiek

Colijn (regeerde vanaf 1933) koos hiervoor. 

Houdt in: regering aanpaste aan de dalende welvaart. (gaven dus minder geld uit omdat er minder binnenkwam)

Hielp niet --> werkeloosheid, armoede en schulden liepen juist op

Socialisten hadden een ander idee

Plan van de Arbeid

Plan om meer banen te scheppen

Regering juist geld uitgeven om deze banen te creëren --> mensen meer geld dan gaan ze meer uitgeven. 

Socialisten hadden geen meerderheid dus plan ging niet door 

Onrust in de samenleving

•  Mensen schaamde zich
• Gemerkte kleding
• steun controles
• werkkampen

Daardoor braken er stakingen en oproep uit! 

Jordaanoproer

1934

Brak uit omdat de steun lager werd

Felle straatgevechten

Vele gewonden en doden 

Aanpassingspolitiek

Oplossingen voor de armoede: 

Optie 1:  Aanpassingspolitiek van Colijn: lonen en uitkeringen aanpassen aan de welvaart (dus verlagen!) 

Colijn --> ARP en militair  

Optie 1: Plan van de Arbeid: Alternatief van socialisten, tegen de stroom in gaan (voorbeeld: coronabeleid, energietoeslag)

Onrust 

 Colijn vs. arbeiders
Wat gebeurde er? 

1. Huurverhoging en loonverlaging

2. Huur- en loonstakingen

3. Jordaanoproer en ingrijpen

  

Tijdbalk

Jordaanoproer 

Tweede Wereldoorlog

Eerste Wereldoorlog

Beurscrash

Aanpassingspolitiek Colijn

1918                                                                                         1940

Tijdbalk

Jordaanoproer 

Tweede Wereldoorlog

Eerste Wereldoorlog

Beurscrash

Aanpassingspolitiek Colijn

1918          1929                1933                     1934                 1940

WO1       Beurscrash            Colijn                  Jordaanoproer          WO2