Les 1 Weer en Klimaat

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Les1 : Weer en klimaat

Lesdoel

• Wat is het verschil tussen weer en klimaat?
  
• Wat is de samenstelling en de opbouw van de atmosfeer?
  
• Waardoor zijn er variaties in de stralingsbalans?

00:00

Leg het verschil uit tussen weer en klimaat.

NL

Nederland ligt in de gematigde zone.

Afrika

Het continent Afrika ligt in de luchtstreken: de tropen (warme lucht) en gematigde zone.

Zuidpool

De zuidpool ligt in de poolstreken. Dit is een hele koude luchtstreek.

Zon

Op de evenaar vallen zonnestralen loodrecht op het aardoppervlak. Bij de polen vallen de zonnestralen schuin op het aardoppervlak. Schuine zonnestralen geven minder warmte dan loodrechte.

Waardoor worden de poolgebieden niet goed verwarmd?

Waarom is het vanaf 21 juni zomer in Nederland?(meerdere antwoorden goed)

1. Het noordelijk halfrond staat dan naar de zon toe gericht.
2. Het zuidelijk halfrond staat dan naar de zon toe gericht.
3. De zon staat dan loodrecht op de steenbokskeerkring.
4. De zon staat dan loodrecht op de kreeftkeerkring.

Hoe groot (in graden) is de hellingshoek van de aarde?

Onderzoek het temperatuurverloop van de atmosfeer. Wat valt je op?

Noteer een definitie voor het begrip 'atmosfeer'.

De atmosfeer

Dampkring

Lucht om de aarde

zwaartekracht houdt de gassen bij de aarde

Zorgt dat op de aarde te leven is

Welk gas komt het meest voor in de aardse atmosfeer?

1. stikstof
2. zuurstof
3. waterstof

Wat is de kleur van de hemel op grote hoogte?

Onderzoek het verband tussen hoogte en luchtdruk. Noteer dit verband.

De Atmosfeer

4 lagen:

troposfeer

stratosfeer (ozonlaag)

mesosfeer

thermosfeer

Temperatuurafname en -toename wisselen elkaar af

Afnemende druk

Troposfeer

• Onderste laag
• Fenomenen in de troposfeer
  
• weersverschijnselen
  
• (bijna) alle (bovengronds/bovenzees) leven
  
• alle bergketens
  
• ons dagelijks bestaan

Stratosfeer

• 12 km - 50 km hoogte
• Fenomenen in de stratosfeer
• de ozonlaag
• hoogste vliegtuigen
• géén wolken
• sprong vanuit stratosfeerballon (Baumgartner)

Gat in de Ozonlaag

In de stratosfeer zit een grote hoeveelheid Ozongas.

Dat ozongas zorgt voor filtering van UVstraling

-> wordt aangetast door drijfgassen

atmosfeerlaag die de ozonlaag bevat

door interactie van zonnewind met hogere atmosfeer

atmosfeerlaag met weersfenomenen en het leven

gas dat schadelijk UV tegenhoudt

het ISS bevindt zich in deze atmosfeerlaag

meest voorkomende gas in de troposfeer

Stratosfeer

Troposfeer

stikstof

ozon

thermosfeer

Poollicht

Stralingsbalans

De balans tussen inkomende en uitgaande straling

• Zonnestralen bereiken de atmosfeer
  

- daar worden ze deels teruggekaatst, deel geabsorbeerd

• Zonnestralen bereiken het aardoppervlak
  

- daar worden ze deels teruggekaatst, deels geabsorbeerd

Stralingsbalans

47% bereikt het aardoppervlak

• Wordt omgezet in warmte
  
• Wordt uitgestraald als langgolvige stralen
  
• Een deel van de warmte verlaat de atmosfeer, een deel wordt weer teruggekaatst. Uiteindelijk verlaat alle warmte de atmosfeer. 
  
• De broeikasgassen zorgen ervoor dat de warmte de atmosfeer met vertraging verlaat door de warmte vast te houden. 
  

Uitstraling na absorptie

Processen die een rol spelen bij de warmtebalans

1. Breedteligging

(hoe hoger de breedte, hoe minder energie)

2. Albedo 

(hoe meer weerkaatsing, hoe minder opwarming)

3. Gesteldheid oppervlak

(variaties bij land groter dan bij water)