5.3: De protestantse reformatie + begin Nederlandse Opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je uitleggen:

• Welke twee grote meningsverschillen Luther en Calvijn hadden
• Dat Habsburgse centralisatiepolitiek en de reformatie oorzaken waren voor de Nederlandse Opstand
  

Calvijn

In Frankrijk en Nederland kreeg een andere hervormer veel aanhangers, dat was Johannes Calvijn. Ook hij beschouwde de Bijbel als enige bron voor het geloof en de katholieke kerk week daar op veel punten van af. Maar er zijn twee grote verschillen tussen de ideeën van Luther en Calvijn. 

Luther vs Calvijn 

• Luther vond dat een goed leven en oprecht geloven je naar de Hemel bracht. Volgens Calvijn is bij de geboorte al bepaald of je naar de Hemel/Hel gaat. (=predestinatie)
• Luther vond dat de vorst het geloof van zijn onderdanen bepaalt, het volk mag daar niet tegen in opstand komen. Volgens Calvijn bepaalt een gelovige zijn eigen geloof. Als de vorst niet volgens de Bijbel handelt, mag het volk in opstand komen

Lees de bron.
Een uitspraak:
Het was de bedoeling van de hervormers
om nieuwe kerken op te richten.

1. Juist
2. Onjuist

Volk mag in opstand komen tegen vorst als hij niet handelt volgens de Bijbel

1. Erasmus
2. Luther
3. Calvijn

Bij de geboorte staat al vast of je naar de hemel of de hel gaat.

1. Erasmus
2. Luther
3. Calvijn

5.4 De Nederlandse opstand

Ka:  

Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat 

Wat weet jij eigenlijk van het begin van de opstand in de Nederlanden?

Centralisatie

Inquisitie

Welke twee kenmerkende aspecten uit het vorige tijdvak (tijd van steden en staten) zou je ook op de Nederlanden onder het bewind van de Habsburgers (Karel V en Filips II) kunnen toepassen?

Karel V, landsheer (1515-1555): 

• versterkte centrale bestuur in Brussel 
• vervolgde protestanten 

 

Gevolg: 

- steden en gewesten zagen maatregelen als bedreiging voor hun privileges 

- protestanten werden door rechtbanken van Karel veroordeeld, anderen door rechters van eigen stad of gewest 

- veel bestuurders hadden door hun humanisme bedenkingen bij de kettervervolgingen 

Vanaf 1555 Filips II

Heer van de Nederlanden en koning van Spanje.

De onvrede groeide doordat Filips II: 

• hoge belastingen vroeg voor zijn oorlog tegen Frankrijk 
• op hoge posities vertrouwelingen van buiten de Nederlanden benoemde 

 Filips stelde Margaretha van Parma aan als landvoogdes. 

Oranje en andere edelen pleitten voor meer godsdienstvrijheid in Smeekschrift. Margaretha twijfelt: hierdoor komen protestanten bij elkaar bij hagepreken. De beeldenstorm volgt.

Filips II stuurt Alva als nieuwe landvoogd.

Oranje vluchtte naar Duitsland. In 1568 viel hij met legers de Nederlanden binnen, het begin van de Tachtigjarige Oorlog. 

burgeroorlog/godsdienstoorlog

Alva sloeg de aanvallen van Oranje met gemak af, maar maakte zich gehaat door nieuwe belastingen (10e penning).

Oranje gaat samenwerken met de geuzen: calvinistische opstandeling in de Nederlanden tegen Filips II. 

 In 1572, verovering van Den Briel, meeste steden zuid en noord Holland sluiten aan  bij de geuzen en Willem van Oranje. 

 Alva heroverde de hele Nederlanden behalve Holland en Zeeland. 

Bourgondiërs proberen Nederlanden te centraliseren

De Republiek verklaart de onafhankelijkheid

Filips II stuurt de hertog van Alva naar de Nederlanden

Karel V vervolgt protestanten

De beeldenstorm raast door de Nederlanden

Zelf verder...

Lees het volgende artikel: https://www.npofocus.nl/artikel/7867/waren-de-geuzen-terroristen-of-vrijheidsstrijders

Hierover gaan jullie morgen in de les in groepjes discussiëren.