1.4 (deel 2) en 1.5 Organellen en transport door membranen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Inleiding in de biologie

1.4 Organellen

Opdracht 22

Lesplanning

1e lesuur

Terugblik basisstof 4: organellen

Opdracht: de cel als fabriek

Zelfstandig aan de slag met opdrachten bs 4

Begrippenlijst bs 5 maken

2e lesuur

Uitleg basisstof 5

Opdrachten basisstof 5

Afsluiting

Eiwitsynthese

Aan de slag!

Wat?	Maak de opdracht 'de fabriek als cel'
Hulp nodig? Meer hulp nodig?	Lees basisstof 4 (blz. 29 t/m 34) Steek je vinger omhoog
Klaar?	Maak de begrippenlijst van basisstof 4 af

Aan de slag!

Aan de slag!

Wat?	Maak opdracht 34, 37, 38, 39, 40, 41, 42
Hulp nodig? Meer hulp nodig?	Lees basisstof 4 (blz. 29 t/m 34) Steek je vinger omhoog
Klaar?	Maak een begrippenlijst van basisstof 5: transport door membranen

Aan de slag!

Transport door membranen

Basisstof 5:

Transport van moleculen door membranen

Leerdoelen

Na deze les kun je...

• de concentratie van een oplossing berekenen.
• uitleggen wat diffusie en osmose is en toelichten welke rol osmose speelt bij de stevigheid van planten.
• beschrijven hoe transport van stoffen via (cel) membranen plaatsvindt. 

celmembraan BINAS 79D

Transport door membranen

3 manieren waarop moleculen de cel in of uit kunnen gaan

• Diffusie 

         - klein of vetachtige                 

• Osmose 

         - water

• Via transporteiwitten 

         - grotere moleculen

Transport door membranen

Diffusie

• Moleculen bewegen vrij.

• Altijd van hoge naar een lage concentratie.

• Kost geen extra energie (ATP)

Osmose

• Diffusie van water door een semipermeabel membraan

• Semipermeabel/selectief permeabel membraan: hier kunnen kleine moleculen wel doorheen en grote niet

• De opgeloste stoffen 'trekken' water aan

• Watermoleculen verplaatsen van lage concentratie naar hoge concentratie -> hierdoor daalt waterniveau rechts en stijgt waterniveau links in oplossing, waardoor concentratie afneemt totdat LINKS = RECHTS

Transport door membranen

Osmotische waarde

• gaat alleen om de concentratie opgeloste stoffen. 
• zetmeel lost niet op

         geen invloed op de osmotische waarde

• NaCl splitst in water in Na+ en Cl-

         hierdoor wordt de osmotische waarde 2x zo hoog

Dus 2% glucose-oplossing heeft een lagere osmotische waarde dan 2% NaCl-oplossing.

Transport door membranen

Membranen zijn semi-permeabel

• semi-permeabel = half doorlatend voor moleculen.

• Membranen zijn opgebouwd uit fosfolipiden, waardoor vetachtige moleculen ("stereoïden") zich gemakkelijk door de membraan kunnen bewegen.

• Kleine moleculen zoals gassen kunnen altijd door de membraan bewegen. Deze moleculen bewegen dan altijd van hoge naar lage concentratie. 

Transport door membranen

Osmose dierlijke cel

Tip voor toets

Maak een tekeningetje met pijlen. Dat maakt de opgave vaak een stuk duidelijker.

Transport door membranen

Osmose plantaardige cel

de begrippen hyper- en hypotoon zijn altijd relatief; dus ten opzicht van....

Let daarom altijd goed op of de cel hypotoon of juist de omgeving hypotoon is. 

Osmose en zalm

Transport door membranen

Membraaneiwitten

• Eiwitten in membraan zorgen voor transport van 

     grotere / geladen moleculen.

• Transport kan alle kanten op:

            - van hoge naar lage concentratie: passief  (kost geen extra energie)

            - van lage naar hoge concentratie: actief (kost wel extra energie)

Tip voor toets

Maak een tekeningetje met pijlen. 

Dat maakt de opgave vaak een stuk duidelijker.

Osmose en context

Osmose en context

• De omgeving heeft door het zout een veel hogere osmotische gekregen, waardoor er water uit de cellen van de slak verplaatst zal worden. Hierdoor sterven de cellen van de slak.
• Osmose

huiswerk

Basisstof 4: 34, 37, 38, 39, 40, 41, 42

Basisstof 5: 43, 44, 47, 50, 51, 52