Discussies over de rechtsstaat

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

6. Discussies over de rechtsstaat 

• Je kunt benoemen op welke terreinen discussies over de rechtsstaat ontstaan
• Je kunt uitleggen waarom er over deze onderwerpen discussies ontstaan en wat deze inhouden

Grondbeginselen rechtsstaat

Trias Politica

Grondwet en Grondrechten

Legaliteits-beginsel

De rechtsstaat kan gaan wankelen als er twijfel en discussie ontstaat over deze punten

Discussie

1. Botsende grondrechten
2. Opsporingsbevoegdheden uitgebreid 
3. Veranderingen rechtspraak
4. Strenger straffen

Botsende grondrechten

Vooral bij de volgende grondrechten:

• Vrijheid van meningsuiting
• Verbod op discriminatie
• Vrijheid van godsdienst

Artikel 7 van de grondwet: vrijheid van meningsuiting

MAAR: je mag niet discrimineren en hebt het recht om je geloof vrij te belijden

Dit botst.

Voorwaarden vrijheid van meningsuiting

Je mag zeggen wat je vindt, MAAR

  'behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet' 

- geen leugens

- niet onnodig grievend (vb. Wilders)

- geen opzettelijke belediging

- niet aanzetten tot geweld, discriminatie of haat

De rechter maakt per situatie een afweging tussen de grondrechten. 

Wat telt zwaarder?

Uitbreiding opsporingsbevoegdheden

Georganiseerde misdaad:

• Wet BOB (bijzondere opsporingsbevoegdheden)

- Inkijkoperaties 

- Infiltreren

• Computercriminaliteit 

- Inbreken in computers
Terroristische dreiging:

• Aanwijzingen van voorbereiding al voldoende 
• Anonieme getuigenverklaringen toegestaan

Veranderingen rechtspraak

• Uitbreiding spreekrecht slachtoffers en nabestaanden
• OM legt straffen op

-Strafbeschikking of transactie

Strenger straffen

• Maximale tijdelijke vrijheidsstraf van 20 naar 30 jaar
• Zwaardere straffen voor moord en doodslag

Terdoodveroordeelde moordenaar VS bekent kort voor executie nog een moord

Opdracht: botsende grondrechten

-Lees in tweetallen de zaken door

-Geef antwoord op de vragen: welk grondrechten zien jullie terug (gebruik blz. 32/33  van je werkboek- in eigen woorden), welke vinden jullie belangrijk, waarom?

-Dit bespreken we met 10 minuten klassikaal

Huiswerk

Vragen voorbereiden voor de laatste les!

Kenmerken rechtsstaat

Trias politica

Legaliteitsbeginsel

Grondrechten

Klassieke grondrechten

• 18 klassieke grondrechten
• Vrijheid & gelijkheid > belangrijkste waarden
• Deze MOET de overheid garanderen
• Afdwingbaar bij de rechter

Sociale grondrechten

• 19 t/m 21 zijn sociaal
• De staat moet actief zorgen dat inwoners vrij, gelijk en gelukkig zijn 
• De hoeft de overheid niet te garanderen maar moet zich er wel voor inzetten.

Niet afdwingbaar bij de rechter 

Overheid moet zich actief inzetten

Overheid hoeft niet te garanderen

Afdwingbaar bij de rechter 

Overheid bemoeit zich er niet mee en 

Garandeert op die manier het grondrecht