§5.4 - Voortplanten

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

5.4 Voortplanten

Leerdoelen deel 1

Voortplanten van planten

1. Je kunt uitleggen waarom er bloemen nodig zijn bij voortplanting.

2. Je kunt benoemen uit welke onderdelen bloemen bestaan. (bron 2, 3, 4)

3. Je kunt uitleggen wat bestuiving en bevruchting met voortplanten te maken hebben. (bron 4, 5, 6, 7)

Bestuiving

4. Je kunt uitleggen wat bestuiving is aan de hand van de volgende begrippen: stuifmeel, meeldraden en stamper. (Bron 3)

5. Je kunt het verschil tussen insectenbloemen en windbloemen uitleggen. (bron 5 en 6)

Leerdoelen deel 2

Bevruchting en vruchtvorming

6. Je kunt uitleggen wat bevruchting is. (bron 7)

7. Je kunt uitleggen hoe zaden ontstaan. (bron 7)

8. Je kunt uitleggen wat zaad- en vruchtbeginsels zijn en wat er uit ontstaat.
(bron 7)

Verspreiding zaden

9.  Je kunt uitleggen op welke manier zaden zich verspreiden. (bron 8)

Levenscyclus

10. Je kunt de verschillende stadia van de levenscyclus van een plant omschrijven. (bron 9)

Uit welke delen bestaat een bloem?

Bloembodem - Hierop zitten de andere delen vast.

Kelkbladeren - Groene blaadjes ter bescherming.

Nectarkliertjes - Maken nectar onder in de bloem

Nectar - Zoete vloeistof, wordt gegeten door insecten.

Kroonbladeren - Gekleurde bloemblaadjes, om insecten te lokken.

Stamper - In het midden van de bloem, is nodig om voort te kunnen planten.

Meeldraden - Staan rondom de stamper, ook nodig voor de voortplanting.

Bron 2

Meeldraden en stamper

Meeldraden en stamper zijn voortplantingsorganen.

Een meeldraad bestaat uit:

- een helmknop

- een helmdraad

- heel veel stuifmeelkorrels

Een stamper bestaat uit:

- een stijl

- een vruchtbeginsel 

- met daarin zaadbeginsels

- in elk zaadbeginsels zit een eicel

Bron 3

Hoe heet nummer 5?

1. Stamper
2. Stempel
3. Baarmoeder
4. Vruchtbeginsel

Hoe heet onderdeel 5?

1. Stijl
2. Eicel
3. Zaadcel
4. Stamper

Wat zit er in een vruchtbeginsel?

1. stuifmeelkorrels
2. zaadbeginsel

Stuifmeelkorrels en eicellen

Stuifmeelkorrels en eicellen zijn voorplantingscellen.

Stuifmeelkorrels zijn mannelijk, eicellen zijn vrouwelijk.

Als een stuifmeelkorrel en een eicel bij elkaar komen, ontstaat er een zaadje. Deze kan ontkiemen en uitgroeien tot een nieuwe plant.

Bron 4

Bestuiving

Hoe komen de stuifmeelkorrels bij de eicellen?     >     Bestuiving

Bij bestuiving gaat het stuifmeel van de meeldraden van de ene bloem, naar de stamper van een andere bloem. 

Deze bloemen moeten wel van dezelfde soort zijn om te kunnen voortplanten.

Het overbrengen van stuifmeel kan gebeuren door insecten of door de wind.

Bron 5

Bron 6

Bestuiving door insecten

Insectenbloemen lokken insecten met nectar, en opvallende geuren en kleuren.

Het insect kruipt in de bloem om de nectar te kunnen eten. Hij raakt daarbij de meeldraden aan, waardoor er stuifmeel aan zijn poten blijft plakken. Als hij vervolgens in een andere bloem van dezelfde soort kruipt, kan dit stuifmeel terecht komen op de stamper. De bloem is dan bestoven.

Bron 5

Wanneer een stuifmeelkorrel op de stamper komt spreken we van...

1. Bevruchting
2. Bestuiving
3. Planten sex
4. Zaadverspreiding

Bestuiving door wind

Windbloemen zijn minder opvallend dan insectenbloemen. Bloemen zijn klein, groen en onopvallend.

Hun stuifmeel wordt meegevoerd door de wind.

De meeldraden en stamper steken ver uit de bloem, zo komt de wind er goed langs.

Bron 6

Ontstaan vrucht met zaden

Na de bestuiving moet de celkern van de stuifmeelkorrel vanaf de stempel bij de eicel komen. Dan kan er pas een vrucht met zaden ontstaan.

Kijk in bron 7 hoe dat gaat.

Bron 7

Verspreiding van zaden

Als zaden allemaal naast de moederplant terechtkomen, krijgen ze niet voldoende water en licht. Daarom is zaadverspreiding noodzakelijk.

Daar zijn 3 manieren voor:

Bron 8

Wind - De wind neemt de zaden mee, dat kan alleen als de zaden licht zijn.

Dieren - Dieren eten de vruchten en poepen de zaden vervolgens op een andere plek uit. Stekelige zaden kunnen ook aan de vacht van dieren blijven plakken en op die manier verspreid worden.

Door de plant zelf - Sommige zaden worden verspreidt doordat de vrucht openknapt,

Zaadverspreiding gebeurt door:

1. de wind
2. door dieren
3. door dieren & de wind
4. gebeurt niet

Levenscyclus

1. Zaad ontkiemt, er groeit een nieuwe plant.

2. Volwassen plant vormt bloemen.

3. Uit de bloemen ontstaan vruchten met zaden.

4. Zaden worden verspreid.

5. Plant gaat dood.

Bron 9

Kieming van de boon 

volwassen plant 

Kiemplantje

    stijl

vrucht-

beginsel

 stempel

 kroonblad

kelk-

blad

zaad-

beginsel

 meeldraad

Werken aan opdrachten

Opdracht:

H5.4 - leren + Opdrachten maken

Lees: "Hoe ontstaan zaden?" , "Hoe worden zaden verspreid?"
en "Wat gebeurt er in een plantenleven?"

Maak: 15 t/m 21 + Toepassen: 24, 25, 26 en 27

Hulp/Controle?  Bij vragen of voor controle: Kom naar voren!

Werken:

• Zelfstandig of met je buurman/buurvrouw (Overleg mag in fluistertoon)

Klaar met het huiswerk? 
Maak de toepassen en de bijbehorende opdrachten.
Ben je helemaal klaar? Laat je werk controleren om iets voor jezelf te mogen doen!

Opdrachten werkboek

Maak de digitale opdrachten van §5.4.

Als het worteltje uit de boon naar buiten komt, noem je dat:

1. groeien
2. ontwikkelen

Hoe heet nummer 5?

1. Stamper
2. Stempel
3. Baarmoeder
4. Vruchtbeginsel

Sleep de woorden naar de juiste plek

bloem

wortels

blad

stengel

Hoe heet onderdeel 5?

1. Stijl
2. Eicel
3. Zaadcel
4. Stamper

Wat zit er in een vruchtbeginsel?

1. stuifmeelkorrels
2. zaadbeginsel

bladgroenkorrel

celmembraan

celkern

vacuole

cytoplasma

celwand

Wat doen de onderdelen van een plantencel?

1. De celkern regelt alles
2. De celkern beschermt
3. De bladgroenkorrels vangen licht op
4. De bladgroenkorrels slaan water op

Welk onderdeel van de plant
is aangegeven met een
nummer 5?

1. Bloem
2. Stengel
3. Blad
4. Wortels

Wat is bladmoes?

1. een eetbaar gedeelte van het blad
2. het groene gedeelte van het blad wat tussen de nerven ligt.
3. bladmoes zorgt voor stevigheid
4. bladmoes zorgt ervoor dat planten water krijgen

Hoe oud is deze zijtak?

1. 1 jaar
2. 2 jaar
3. 3 jaar
4. 4 jaar

Planten maken hun eigen voedingsstoffen.
In welke organen doen ze dit vooral?

1. in de bladeren
2. in de bloemen
3. in de stengels
4. in de wortels

De cellen van planten bestaan uit verschillende delen.

Welke kenmerken hebben deze onderdelen van plantencellen?

Zoek bij elkaar

bladgroenkorrel

celwand

cytoplasma

Deze stevige laag bestaat uit voedingsvezels.

Dit groene bolletje maakt voedsel voor de plant.

Dit is een stroperige vloeistof.

Celmembraan plant

Cytoplasma plant

Celkern plant

Vacuole

Bladgroenkorrel

Celwand

Celmembraan dier

Cytoplasma dier

Celkern dier

Waardoor blijft een kruidachtige plant stevig rechtop staan?

1. Door houtstof in de celwanden
2. Door stevige celwanden
3. Door water in de vacuoles
4. Door houtcellen

Hoe noem je een groep cellen van een plant met dezelfde vorm en taak?

1. cytoplasma
2. orgaan
3. weefsel
4. cel

Erik en Adrie praten over de functies van de wortels van planten.
Erik zegt: “Dankzij de wortels staat de plant stevig in de bodem”.
Adrie zegt: “De wortels nemen water met opgeloste stoffen op”.
Wie heeft er gelijk?

1. alleen Adrie
2. alleen Erik
3. Erik en Adrie
4. geen van beiden

Eindknop

Bladschijf

Bladsteel

Hoofdnerf

Zijnerf

Bladmoes

Okselknop

Tijdens de ontkieming neemt de plant water op

1. Waar
2. Niet waar

Bij ontkieming komt als eerste naar buiten.....

1. de stengel
2. de wortel
3. de blaadjes
4. de bloem

Welk plantenonderdeel neemt koolstofdioxide op uit de lucht?

1. Stengel
2. Wortel
3. Bloem
4. Huidmondjes

Welke stof ontstaat of welke stoffen ontstaan bij de fotosynthese?

1. Bij de fotosynthese ontstaat alleen glucose.
2. Bij de fotosynthese ontstaan glucose en koolstofdioxide.
3. Bij de fotosynthese ontstaan glucose en zuurstof.
4. Bij de fotosynthese ontstaan water, koolstofdioxide en glucose.

Fotosynthese

Glucose

Koolstofdioxide

Zuurstof

Water

Zonlicht

Waarom is fotosynthese zo belangrijk voor andere organismen?

1. Door de fotosynthese wordt zuurstof verbruikt.
2. Door de fotosynthese komt er nieuwe energie vrij.
3. Door de fotosynthese komt er telkens nieuw voedsel op aarde.
4. Door fotosynthese wordt CO2 gemaakt

Fotosynthese

Zonlicht

Koolstofdioxide

Glucose

Zuurstof

Water

In een wortel kan fotosynthese plaatsvinden

1. Waar
2. Niet waar

's nachts doen planten aan fotosynthese

1. Waar
2. Niet waar