Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
Voortbestaan van 'ancien régime' met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse, verlichte wijze vorm geven (verlicht absolutisme)
De democratische revoluties in westerse landen als gevolg van discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap
Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme
1 / 17
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavoLeerjaar 4
In deze les zitten 17 slides, met tekstslides en 5 videos.
Lesduur is: 120 min
Onderdelen in deze les
6: Verlichting en revoluties (1650 - 1848)
Kenmerkende aspecten:
Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.
Voortbestaan van 'ancien régime' met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse, verlichte wijze vorm geven (verlicht absolutisme)
De democratische revoluties in westerse landen als gevolg van discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap
Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden trans-Atlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme
Slide 1 - Tekstslide
Franse Revolutie (1789)
directe aanleiding: dreigend bankroet Franse staat >
Lodewijk XVI roept de Staten-Generaal bijeen:
drie standen: geestelijkheid
adel
burgerij >
'cahiers de doléances'
Slide 2 - Tekstslide
Oorzaken problemen:
ontevredenheid over:
- misoogsten
- hoge belastingen
- privileges 1e en 2e stand
- absolutisme
Lodewijk XVI
Slide 3 - Tekstslide
Slide 4 - Video
2. Kritiek op de ordening in de samenleving
Verlichte denkers tegen de standenmaatschappij:
ipv erfelijke rechten en religieuze ideeën: natuurrechten o.a
recht op vrijheid, leven en bezit
pas eind 18e eeuw idee van universele vrijheid / volledige gelijkheid
'Droit Divin' werd verworpen:
John Locke (1632-1704): sprake van een 'sociaal contract' en volk het 'recht op verzet'
Rousseau(1712-1778): idee van 'permanente volkssoevereiniteit':
'de regering is de uitvoerder van de gezamenlijke wil van de burgers'
Slide 5 - Tekstslide
Derde stand geïnspireerd door:
revolutionairen in Amerika
Rousseau
Voltaire
Montesquieu >
Trias Politica:
scheiding der machten
Montesquieu
Slide 6 - Tekstslide
Escalatie situatie (1e fase)
standenvergadering mislukte >
'Eed op de Kaatsbaan' >
wetgevende vergadering 3e stand >
erkennning door de vorst
'Verklaring van de Rechten van de Mens en de Burger' >
einde standenmaatschappij en
absolutisme
1791: nieuwe grondwet:
Eed op de Kaatsbaan
Slide 7 - Tekstslide
grondwet 1791
wetgevende macht bij parlement
censuskiesrecht
uitvoerende macht bij vorst
geen rust door:
prijsstijgingen
dreiging oorlog tegen Oostenrijk
vlucht koning > arrestatie > onthoofd (1793)
Republiek uitgeroepen (1792)
begin 2e fase
Slide 8 - Tekstslide
radicale fase
olv de Jacobijnen
verkiezingen opgeschort ('oorlog')
totale breuk met 'Ancien Régime'
vele executies
Robespierre
Schrikbewind tot 1794 >
Directoire 1795 - 1799 (3e fase)
geen controle, inzet leger belangrijker
Slide 9 - Tekstslide
4e fase: Napoléon
1799: Napoléon zet Directoraat af
1799 - 1804: 'eerste consul'
1804 - 1815: keizer van Frankrijk
acties o.a.
hervorming bestuursapparaat
'Code Napoléon'
vele veroveringen
1815: Slag bij Waterloo
Slide 10 - Tekstslide
Franse invloeden in Nederland:
patriotten belangrijk
In de Republiek ook veel onvrede over:
- macht regentenfamilies +
- stadhouder Willem V (meer een vorst)
- militair + economische achteruitgang
1795: Fransen veroveren Republiek >
'Bataafse Republiek' met:
- grondwet en parlement
- godsdiensvrijheid
- een belastingsysteem
- nationaal onderwijssysteem
Slide 11 - Tekstslide
Na de revoluties:
1799: staatsgreep Napoleon
1804: kroning Napoleon tot keizer:
alleenheerser + verlichte ideeën:
- grondwet en
- Code pénal (eenheid rechstspraak)
Einde bestuur patriotten in Republiek:
Koninkrijk Holland olv broer Napoleon >
provincie van Frankrijk (1810 -1813)
1812: mislukt veldtocht naar Rusland >
1815: nederlaag Napoleon bij Waterloo
Slide 12 - Tekstslide
Slide 13 - Video
Europa na de Franse Tijd
1814 - 1815: Congres van Wenen (Eng, Oostenrijk, Pruisen en Rusland) Doelen:
- vredesverdrag en stabiliteit door:
1. Restauratie:
- herstel monarchieën, grondrechten werden ingeperkt, maar:
- grondwetten bleven bestaan
- adel kreeg privileges terug
2. Frankrijk omringd door sterke staten oa:
Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815 - 1839) olv: