B3 en B4 gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

6.3 Gedrag 

Leerdoelen

1. Je kunt toelichten wat gedrag is en hoe gedrag is ingedeeld
2. Je kunt uitleggen dat gedrag komt door de relatie van een organisme met zijn omgeving.
3. Je kunt omschrijven wat ethologie inhoudt en hoe je gedrag kunt bestuderen.

Lezen blz. 82 - 85

Beantwoord de volgende vragen: (boek/schrift)

1. Noem 2 gedragselementen (handelingen)

2. Hoe noemen we gedragsspecialisten?

3. Noem een uitwendige prikkel

4. Noem een inwendige prikkel

5. Hoe noemen we een reactie op een prikkel?

Leerdoel 1

Je kunt toelichten wat gedrag is en hoe gedrag is ingedeeld

In de komende paragrafen zijn begrippen heel belangrijk. Maak dus een begrippenlijst!

Wat is gedrag?

Alle waarneembare activiteiten van mens en dier.

Adequaat gedrag: gedrag dat de overlevingskansen en fitness vergroot.

     

distelvink

biologiepagina.nl

Wat is GEEN gedrag.

1. Leerling slaapt in de les.
2. Bloem draait zich naar de zon.
3. Hond rolt in het gras.
4. Vogel zit stil op een tak.

Gedrag

- Bestaat uit handelingen (gedragselementen)

- Een reactie op een prikkel, noem je een respons

- Handeling          effect        handelingen = gedragsketen

Gedragsketen

Handeling

Gedragsystemen

• Gedragssysteem: handelingen met een gemeenschappelijk doel
  
  
• Gedragsketen: het effect van de ene handeling, leidt tot een volgende handeling.
  
  
• Ethogram
  
  
• Protocol
  

Gedragssysteem: handelingen met een gemeenschappelijk doel

Respons

Leerdoel 2

Je kunt beschrijven hoe je gedrag kunt bestuderen en beschrijven.

In de komende paragrafen zijn begrippen heel belangrijk. Maak dus een begrippenlijst!

Ethologie

ethologie = gedragsbiologie (onderzoek naar gedrag)

ethologen zijn gedragsbiologen

Hele bekende ethologen:

- Nico Tinbergen

- Konrad Lorenz

- Frans de Waal

Een protocol

Een protocol is een lijst waarop je kunt zien welke gedragshandelingen voorkomen bij één dier.

Tijd              Afkorting handeling

0.20            Lo            

0.40            Spr

1 min          Lo

1.20            St

1.40            St

2 min         Lo

2.20           Kij

2.40           Dr     

3 min        Dr            

    

      Voorbeeld gedrag van een hond

      Je ziet dat de hond bepaald gedrag

      vaker doet dan ander gedrag.

Welke vragen kun je beantwoorden aan de hand van een protocol?

1. Hoe vaak komt elk gedragselement voor?
2. Hoelang duurt ieder gedragselement?
3. Is er sprake van een gedragsketen?
4. Wat denkt een dier tijdens het gedrag?

Objectief

Gedragsonderzoek is objectief: geen mening/ interpretatie.

Soms maken mensen zich schuldig aan antropomorfisme: menselijke emoties toekennen aan dieren.

Noteer uit de volgende film: 0:30-3:00

-enkele antropomorfismen

-enkele gedragshandelingen

Huiswerk

Maak opdracht 23 t/m 28 van Hoofdstuk 6 Basisstof 3

biologiepagina.nl

Wat heb je hier net gezien?

1. een gedragselement
2. een gedragsketen
3. een gedragssysteem
4. niet genoeg afstand tussen de stekelbaarsjes

Gedragsketen

Als gedrag uit een serie gedragselementen in een vaste volgorde bestaat noemen we dat een gedragsketen.

Een voorbeeld van een gedragsketen is baltsgedrag bij dieren. 

Hoe noem je een gedragsketen die bedoeld is om partners aan te trekken en over te halen tot paring?

Onder welk gedragssysteem valt de balts?

1. Voedingsgedrag
2. Terretoriumgedrag
3. Voortplantingsgedrag
4. Sociaalgedrag

Welke vormen van gedrag
heb je gezien?

Wat is een respons?

Leerdoelen

• Je weet wat gedrag is en hoe je het kunt bestuderen
• je kunt uitleggen dat gedrag zowel erfelijk bepaald is als door omgeving bepaald is
• Je kunt uitleggen wat sleutelprikkels zijn en wat supranormale prikkels zijn
• Als je alles snapt maak je B3 23 t/m 28 en B4 30 t/m 37

6.4: Vorming van gedrag

Wat veroorzaakt gedrag?

Gedrag kent verschillende vormen en functies.

We maken onderscheid tussen:

• Aangeboren gedrag (erfelijke eigenschap)
• Aangeleerd gedrag (ervaring)

Wat veroorzaakt gedrag?

(prikkels)

Gedrag begint altijd met een prikkel

Prikkels komen van:

• Interne milieu (binnen in het lichaam)
• Externe milieu (vanuit omgeving)

 prikkels en motivatie.

• Interne prikkels 
• Externe prikkels --> zintuigen

• Motivatie = bereidheid om bepaalde gedragssystemen uit te 
                            voeren.
  
  
• Periodieke invloeden zoals daglengte en temperatuur
  

Voor welke beroepen/instanties is onderzoek naar het gedrag van dieren interessant?

gedragsonderzoek is belangrijk!

* dierenwelzijn bepalen (dierentuinen, dierenartsen)

* gedragsproblemen identificeren en behandelen (trainers)

* factoren die het gedrag van een dier beïnvloeden 

https: