(2mh) H6 Nederland duurzaam?paragraaf 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Planning:

• Introductie
• Uitleg: paragraaf 1 H6 opwarming aarde en CO2
  
• maken opdracht 1 t/m 3
  
• nabespreken paragraaf 1
  
• afsluiting

aan het einde van de les kan/weet je:

• Waardoor warmt de aarde op?
• Wat is het verschil tussen het natuurlijk broeikaseffect en het versterkt broeikaseffect?
• Op welke twee manieren kun je de uitstoot van CO2 verminderen en wat houden ze in?

Wat weet je van... klimaatverandering en duurzaamheid?

Voorkennis activeren. Elke leerling kan actief deelnemen met een telefoon of laptop door antwoorden in te zenden.

uitleg/aantekeningen

Opwarming van de aarde

Langgolvige en kortgolvige straling uitleggen. Zon schijnt licht (langgolvige straling) op aardoppervlak, wordt omgezet in warmte, aardoppervlak verwarmt de lucht erboven. Warmte (kortgolvige straling) verdwijnt deels uit de dampkring in de atmosfeer en blijft deels binnen de dampkring hangen.

Fossiele brandstoffen

Welke fossiele
brandstoffen ken je?

Steenkool, aardolie (boorplatform Noordzee) en aardgas.

Waar worden fossiele brandstoffen allemaal voor gebruikt?

Alle leerlingen kunnen actief meedoen. Vraag: waar worden fossiele brandstoffen voor gebruikt?

Mogelijke antwoorden: om mee te koken (gasfornuis), om te verwarmen, om mee te reizen (autobrandstof), om fabrieken mee draaiende te houden, om elektriciteit mee op te wekken.

Natuurlijk broeikaseffect

• Zonnestraling (licht): op aarde
• Infraroodstraling (warmte): deels terug in atmosfeer, deels blijvend binnen dampkring door natuurlijke broeikasgassen

Versterkt broeikaseffect

• Zonnestraling (licht): op aarde
• Infraroodstraling (warmte): blijft binnen dampkring door broeikasgassen door gebruik fossiele brandstoffen

Duidelijk verschil tussen natuurlijk en versterkt broeikaseffect uitleggen. Broeikaseffect is er altijd, net als broeikasgassen dus er blijft altijd een deel van de warmte binnen de dampkring en een deel verdwijnt in de ruimte. Door menselijke uitstoot (fabrieken, auto's, grootschalige veeteelt (koeien!) en de grote hoeveelheid mensen) wordt het aandeel broeikasgassen in de dampkring groter en kan warmte minder goed ontsnappen: blijft hangen onder de dampkring en het wordt dus warmer!

0

Heel kort filmpje over de opwarming van de aarde: leerstof visueel maken, het een ander horen uitleggen. Soms helpt dat leerlingen.

Minder CO2 in de dampkring

• Klimaatakkoord
• Aarde maximaal 2°
   opwarmen
• CO₂ -uitstoot de 
   helft gedaald

We willen minder CO2 uitstoot, maar waarom? En hoe? Waarom: minder opwarming. Hoe: samen uitstoot verminderen, klimaatakkoord etc.

Op welke manieren brengen wij allemaal CO2 in de lucht?

Is natuurlijk al meermaals genoemd: fabrieken (industrie), auto's, verwarming, uitademen.

Energiebesparing

• Isoleren (muren, daken, vloeren,     ramen)
• Energiezuinige apparaten   (koelkast, wasmachine, droger, tv)
• Verwarming lager, korter douchen
• Zuinig reizen (zuinigere auto's, trein, fiets)

Energietransitie

• Overgang naar nieuwe/andere   energiebronnen
• Van fossiele brandstoffen naar   duurzame of hernieuwbare   energiebronnen (windenergie,   zonne-energie)
• Van grijze naar groene energie!

Onderwijsleergesprek! Wat kun je nog meer doen aan energiebesparing? Wat voor zuinige apparaten kun je nog meer besparen? Kun je op meer manieren zuinig reizen? Wat doen jullie thuis aan energie besparen? Wat doen jullie thuis vaak/regelmatig/soms dat juist helemaal niet zuinig is? Maken jullie thuis al gebruik van duurzame energie?

Hoe doen jullie thuis aan energiebesparing/energietransitie?

https:

Als er genoeg tijd is, leerlingen de test voor de ecologische voetafdruk laten doen. Hoe zuinig leven jullie nou écht? Vind je dit schokkend of niet? Doet dit wat met je of niet? Zou je dingen willen/kunnen veranderen of niet? Hoe? Wat heeft je verbaasd?

Van grijs naar groen

Welke energiebronnen gebruikt Nederland?

• 90% fossiele brandstoffen
• 10% duurzame energiebronnen

Dus: veel grijs en nog maar heel
weinig groen!!!

Duidelijk benoemen: shocking! Waarom nog maar zo weinig duurzame energie? Onderwijsleergesprek aangaan. Wat kan een reden zijn? Wat deden jullie thuis ook alweer aan duurzame energie t.o.v. fossiele energie?

www.energieinnederland.nl

Windenergie

Functie: opwekken elektriciteit

Voordelen:

• Schone energie (geen CO2)
• Steeds groter en goedkoper

Nadelen:

• Lawaaierig en lelijk
• Niet betrouwbaar: het waait niet altijd

Zonne-energie

Functie: opwekken elektriciteit

Voordelen:

• Schone energie
• Steeds goedkoper
• Makkelijk 'weg te werken' op   daken
  
  

Nadelen:

• Niet altijd betrouwbaar: weinig zonlicht, vooral in winter

Wie heeft er zonnepanelen thuis? Aandelen in windenergie?

Biomassa

= Organisch (natuurlijk) materiaal, zoals: houtresten, groente-, fruit- en tuinafval, oud papier, plantaardige olie en mest van koeien en varkens.

Functies: 

1. Elektriciteit opwekken
2. Biobrandstoffen (biogas uit tuinafval) voor bijvoorbeeld auto's

Voordelen:

• Duurzame energiebron
• CO2-neutraal (alleen de CO2 die de bomen hebben opgenomen (fotosynthese) wordt uitgestoten.

Nadelen:

• Voor de bomen die verbrand   worden, staan er niet meteen   nieuwe --> wel hernieuwbaar,   maar heel traag!

Wat is fotosynthese ook alweer? Wie kan het uitleggen? Bio???

Waarom is het hernieuwen van biomassa een traag proces en daarom niet altijd even wenselijk?

zelfstandig werken

lezen paragraaf 1 H6 
maken opdracht 1,3,4,5
gebruik hierbij:

• tekstboek blz. 88/89
  
• werkboek blz. 109/110/111

stoplicht: Rood = stil lezen en werken. Oranje = fluisteren als je wilt overleggen. Groen = normaal praat niveau met werken

herhalen/nabespreken

Welk broeikasgas wordt het meest uitgestoten bij het verbranden van fossiele brandstoffen?

1. methaan
2. koolstofdioxide
3. waterdamp
4. stikstof

De atmosfeer wordt van ... opgewarmd.

1. Bovenaf
2. Onderaf

Zonder broeikasgassen is het -16 graden op aarde. Over welk effect gaat het hier?

1. broeikaseffect
2. klimaatverandering
3. natuurlijk broeikaseffect
4. versterkt broeikaseffect

vandaag heb ik geleerd:

vandaag vind ik nog moeilijk: