Paragraaf 10.1 - Man en vrouw

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

10.1 Man en vrouw

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt de geslachtskenmerken van jongens en meisjes in verschillende levensfasen beschrijven
• Je kunt de bouw en werking van de geslachtsorganen van een man beschrijven

10.1 Man en vrouw

Wat zijn geslachtskenmerken?

Geslachtskenmerken
> kenmerken voor man of vrouw

• Primaire geslachtskenmerken
  - vanaf je geboorte aanwezig
  - jongen > balzak en penis
  - meisje > vagina en schaamlippen
  
• Secundaire geslachtskenmerken
  - ontstaan na begin puberteit
  

10.1 Man en vrouw

Vruchtbaar

In de puberteit worden jongens en meisjes vruchtbaar

• Nu kunnen ze geslachtcellen aanmaken
• Ook wel voortplantingscellen genoemd
• Mannen maken zaadcellen
• Vrouwen maken eicellen
• Voortplantingscellen ontstaan in de geslachtsorganen

10.1 Man en vrouw

Hoe werken de geslachtsorganen van een man?

• Zaadcel heeft een kop (met celkern) en
  een staart (om voort te bewegen)
  - Zaadballen gaan zaadcellen maken (vanaf puberteit)
  - Zaadcellen worden opgeslagen in bijballen
  - Zaadballen en bijballen liggen in de balzak
  
  
• Zaadcel van een man + eicel van een vrouw = baby

10.1 Man en vrouw

Zaadlozing

• Erectie is een stijve penis
• Bij een erectie gaat extra bloed naar de zwellichamen
• Als een man klaarkomt krijgt hij een zaadlozing
  - Zaadlozing is zaadcellen met vocht
• Route zaadcel: bijbal > zaadleider > langs zaadblaasjes en prostaat > urinebuis

• Zaadblaasjes en prostaat voegen zaadvocht toe aan zaadcellen
• Zaadvocht en zaadcellen samen heet sperma

Wat is wereldwijd de gemiddelde penislengte van een man?

1. 11 cm
2. 13 cm
3. 15 cm
4. 18 cm

Wat is de gemiddelde snelheid van een zaadlozing?

1. 20 km/u
2. 30 km/u
3. 40 km/u
4. 45 km/u

10.1 Man en vrouw

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt de bouw en werking van de geslachtsorganen van een vrouw beschrijven
• Je kunt de menstruatiecyclus uitleggen

10.1 Man en vrouw

Hoe werken de geslachtsorganen van een vrouw?

1. In de eierstokken zitten onrijpe eicellen in kleine
   blaasjes > follikels
2. Tijdens rijpen van eicel komt er meer vocht in follikel
   > follikel groeit > eicel groeit ook 
3. Na enige tijd (1x per maand) barst follikel open > eisprong/ovulatie > rijpe eicel komt in eileider

• eicel kan in eileider worden bevrucht door zaadcel > vlak voor of na eisprong
• zaadcellen zwemmen vanuit vagina via baarmoeder naar eileiders
• wordt de eicel niet bevrucht > sterft af en wordt afgebroken

10.1 Man en vrouw

Menstruatiecyclus

1. Menstruatie en rijping van een eicel
   - cyclus begint met menstruatie en duurt gemiddeld 28 dagen
   - een vrouw verliest dan enkele dagen menstruatievocht (slijm met bloed)
   - ondertussen begint in een van de eierstokken een nieuwe eicel te rijpen
2. Baarmoederslijmvlies wordt dikker
   - na menstruatie groeit baarmoederslijmvlies aan
   - baarmoeder wordt geschikt om een baby te laten groeien
3. Eisprong (ovulatie)
   - 14 dagen na begin cyclus (begin menstruatie)
   - eicel blijft 12 tot 24 uur in leven
4. Baarmoederslijmvlies blijft dik
   - eicel niet bevrucht? Baarmoederslijmvlies sterft af en laat los.
   - 2 weken na de eisprong (ovulatie) begint een nieuwe cyclus
   
   

10.1 Man en vrouw

10.1 Man en vrouw

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt uitleggen op welke manieren je een zwangerschap kunt voorkomen

10.1 Man en vrouw

Hoe voorkom je een zwangerschap?

Voorbehoedmiddel > zorgt ervoor dat een vrouw niet zwanger raakt

• Condoom (enige die soa's ook voorkomt)
  - voorkomt dat zaadcellen bij de eicel komen
  
• De pil
  - hormonen zorgen ervoor dat er geen eicellen rijpen
  - hierdoor geen eisprong en kan er geen bevruchting plaatsvinden
  - 3 weken slikken, daarna stopweek (menstruatie)
• Spiraaltje
  - wordt in de baarmoeder geplaatst
  - voorkomt dat bevruchte eicel kan uitgroeien tot een baby
• Pessarium
  - sluit de baarmoedermond af, zaadcellen kunnen de eicel niet bereiken

10.1 Man en vrouw

Sterilisatie

• Man
  - zaadleiders worden doorgesneden en afgebonden
  - zaadcellen kunnen de penis niet meer verlaten
  - wel een zaadlozing, maar zonder zaadcellen
  

• Vrouw
  - eileiders worden doorgesneden en afgebonden
  - rijpe eicellen kunnen niet meer naar de baarmoeder
  - zaadcellen kunnen de rijpe eicellen niet meer bereiken
  - menstruatie vindt gewoon plaats

10.1 Man en vrouw

Onbetrouwbare methoden

• Periodieke onthouding
  - geen geslachtsgemeenschap in de vruchtbare periode
  - voordeel: geen voorbehoedsmiddelen nodig
  - nadeel: eisprong (vruchtbare periode) is moeilijk te bepalen
  
• Onderbreking van de geslachtsgemeenschap ("voor het zingen de kerk uit")
  - vlak voor de zaadlozing de penis terugtrekken uit de vagina
  - voordeel: geen voorbehoedsmiddelen nodig
  - nadeel: de man is soms te laat met terugtrekken en in het voorvocht kunnen ook zaadcellen aanwezig zijn
  

Wat is de naam van dit voorbehoedsmiddel?

1. De pil
2. Anticonceptiestaafje
3. Spiraaltje
4. Vrouwencondoom

Wat is GEEN voorbehoedsmiddel?

1. Spiraaltje
2. Prikpil
3. Anticonceptiering
4. Zwangerschapstest

Wat is dit voorbehoedsmiddel?

1. Vrouwencondoom
2. Nuva
3. Spiraaltje
4. Condoom

Welk voorbehoedsmiddel voorkomt op welke manier een zwangerschap?

10.1 Man en vrouw

• Wat? Maken 10.1 – Opdracht 20 t/m 27
• Hoe? Blz. 16 t/m 20
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 20 t/m 27 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)