Het zondebokmechanisme
1 / 17
Lesduur is: 50 minIntroductie
De geschiedenis is vol zondebokken: groepen mensen die in onzekere tijden onterecht de schuld krijgen van problemen. Leerlingen onderzoeken hoe verschillende groepen tot zondebok zijn gemaakt. Door uitwisseling van de historische voorbeelden krijgen ze vat op het zondebokmechanisme dat ook vandaag de dag speelt.
Instructies
De les start met een klassikale korte interactieve opdracht over de betekenis en oorsprong van de zondebok. Daarna gaan de leerlingen in groepjes aan de slag met een opdrachtenboekje over één groep die in de geschiedenis tot zondebok is gemaakt. In totaal worden er vijf historische zondebokken onderzocht: christenen, vrouwen, Roma, Joden en Tutsi's.
Door de opeenvolgende presentaties wordt het zondebokmechanisme voor de leerlingen duidelijk. Tenslotte bespreken leerlingen kort hedendaagse zondebokken in onze samenleving en wat de verschillen zijn tussen toen en nu.
Download de docentenhandleiding voor extra toelichting en achtergrondinformatie.
Leerdoelen
- Leerlingen leren kritisch bronnen te interpreteren.
- Leerlingen leren wat een zondebok is.
- Leerlingen doen onderzoek naar een zondebok uit de geschiedenis en geven daarover een korte presentatie.
- Leerlingen kunnen uitleggen hoe het zondebokmechanisme werkt.
- Leerlingen reflecteren op hedendaagse zondebokken.
- Leerlingen zien verschillen en overeenkomsten tussen het zondebokmechanisme toen en nu
Instructies
Werkbladen
Onderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
Deze slide is een titelpagina voor de klas en er hoort geen instructie bij. Vertel de klas nog niet waar de les over gaat.
Slide 2 - Tekstslide
Gebruik de ‘see-think-wonder’ methode om de klas te laten onderzoeken waar de les over gaat middels de vragen:
- Wat zie je? (alleen feiten)
Slide 3 - Tekstslide
Gebruik de ‘see-think-wonder’ methode om de klas te laten onderzoeken waar de les over gaat middels de vragen:
- Wat denk je dat het betekent? (interpretaties)
Slide 4 - Tekstslide
Gebruik de ‘see-think-wonder’ methode om de klas te laten onderzoeken waar de les over gaat middels de vragen:
- Welke vragen roept dit op? (duiding)
Leg na deze vraag uit wat de betekenis van deze afbeelding is. Zie de docentenhandleiding voor de volledige uitleg.
Slide 5 - Tekstslide
De lesdoelen
Slide 6 - Tekstslide
Leg uit aan de klas dat zij onderzoek gaan doen naar groepen mensen
die in het verleden tot zondebok zijn gemaakt.
Elk groepje krijgt één
opdrachtenboekje, dat stapsgewijs wordt ingevuld. Alle benodigde bronnen
staan in het boekje.
Na 15 minuten geeft elk groepje een korte presentatie, zodat de hele klas leert over alle vijf de zondebokken.
Slide 7 - Tekstslide
De eerste groep zijn de christenen.
Het groepje geeft de presentatie op basis van de samenvattende vragen die zowel in het boekje als op het scherm staan.
Andere groepjes die ook christenen als zondebok onderzochten vullen aan. Of eventueel presenteren de groepjes samen.
Slide 8 - Tekstslide
De tweede groep zijn de vrouwen.
Het groepje geeft de presentatie op basis van de samenvattende vragen die zowel in het boekje als op het scherm staan.
Andere groepjes die ook vrouwen als zondebok onderzochten vullen aan. Of eventueel presenteren de groepjes samen.
Slide 9 - Tekstslide
De derde groep zijn de Roma.
Het groepje geeft de presentatie op basis van de samenvattende vragen die zowel in het boekje als op het scherm staan.
Andere groepjes die ook Roma als zondebok onderzochten vullen aan. Of eventueel presenteren de groepjes samen.
Slide 10 - Tekstslide
De vierde groep zijn de Joden.
Het groepje geeft de presentatie op basis van de samenvattende vragen die zowel in het boekje als op het scherm staan.
Andere groepjes die ook Joden als zondebok onderzochten vullen aan. Of eventueel presenteren de groepjes samen.
Slide 11 - Tekstslide
De vijfde groep zijn de Tutsi.
Het groepje geeft de presentatie op basis van de samenvattende vragen die zowel in het boekje als op het scherm staan.
Andere groepjes die ook Tutsi's als zondebok onderzochten vullen aan. Of eventueel presenteren de groepjes samen.
Slide 12 - Tekstslide
Bespreek klassikaal wat de vijf zondebokken met elkaar gemeen hebben.
Slide 13 - Tekstslide
De drie conclusievragen staat ook in de boekjes. Bespreek de drie vragen klassikaal.
In de docentenhandleiding vind je suggesties voor antwoorden op de vragen.
Slide 14 - Tekstslide
Bespreek met de klas wat het zondebokmechanisme is en wat de gevolgen van dit mechanisme kunnen zijn.
In de docentenhandleiding vind je een samenvattend antwoord op deze vraag.
Slide 15 - Tekstslide
Vraag aan de klas of er in onze samenleving ook nog zondebokken zijn. Zo ja, welke?
Bespreek met de klas kort de voorbeelden.
Slide 16 - Tekstslide
Aan de hand van drie vragen onderzoek je met de klas welke overeenkomsten
en verschillen er zijn tussen de historische zondebokken en de situatie nu. Bespreek met de klas de volgende drie vragen:
- In wat voor politiek systeem leefde jouw zondebok?
- In welk politiek systeem leven wij nu?
- Welke impact heeft dit op het zondebokmechanisme?
Slide 17 - Tekstslide
Laat leerlingen in duo’s of klassikaal een woordweb maken met als startwoord
‘zondebok’. De antwoorden van de leerlingen maakt inzichtelijk wat zij
geleerd hebben. Een aantal antwoorden kunnen klassikaal besproken
worden.
