Thema 1: Basisstof 5: Afronding

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 1 

Basisstof 5: Afronding

Wat gaan we doen?

• Leerdoelen doornemen
• Herhaling practicum: wat heb je gezien?
• Terugkoppeling plasmolyse en turgor
• Bespreken komkommer-experiment + opdrachten bloed
• Transport

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kan ik...

• Aan de hand van een preparaat van een rode ui uitleggen wat turgor en plasmolyse is.
• Beschrijven hoe transport van stoffen via celmembranen plaatsvindt.

Practicum rode ui: Zonder KNO₃

Practicum rode ui: Met KNO₃

Komkommer experiment

• Op een schijfje komkommer wordt zout gelegd 
• Wat gebeurt er met het zout
• Hoe komt het dat dit gebeurt? 

Hoe kan je dit verklaren

• Het zout heeft een hoge concentratie, dus een hogere osmotische waarde dan de komkommercellen.
  
• De celmembraan van de komkommercellen is selectief permeabel en laat geen zout-moleculen door.
  
• Hierdoor heeft osmose opgetreden.
  
• Het water heeft zich verplaatst van de cytoplasma van de komkommercellen naar het zout.
  

Bloed

• De osmotische waarde van bloed komt overeen met die van een 0,9% NaCl-oplossing.
  
• Wat zal er met de rode bloedcellen gebeuren als een druppel bloed in gedestilleerd water wordt gebracht?
  

Bloed

• De osmotische waarde van bloed komt overeen met die van een 0,9% NaCl-oplossing.
  
• Wat zal er met de rode bloedcellen gebeuren als een druppel bloed in gedestilleerd water wordt gebracht?
  
• De rode bloedcellen zullen door osmose water opnemen.
  
• Daardoor gaan ze op zwellen en ‘barsten’.

Bloed

• De osmotische waarde van bloed komt overeen met die van een 0,9% NaCl-oplossing.
  
• Wat zal er met de rode bloedcellen gebeuren als een druppel bloed in sterke zoutoplossing wordt gebracht?
  

Bloed

• De osmotische waarde van bloed komt overeen met die van een 0,9% NaCl-oplossing.
  
• Wat zal er met de rode bloedcellen gebeuren als een druppel bloed in sterke zoutoplossing wordt gebracht?
  
• De rode bloedcellen zullen door osmose water afgeven.
  
• Daardoor gaan ze verschrompelen.

Passief en actief transport

• Passief transport: Kost geen energie, gaat met concentratieverval mee (bergje af skiën)
• Actief transport: Kost energie, gaat tegen het concentratieverval in (berg op lopen)

Celmembraan

> Water

> Gassen (O₂, CO₂)

> In vet oplosbare stoffen

> Glucose en bepaalde ionen

Selectief permeabel

Door waterkanaaltjes

Door de fosfolipidelagen heen

Door de fosfolipidelagen heen

Door porie-eiwitten (passief)/door transporteiwitten (actief)

Fagocytose

• Actief transport (kost dus energie)
• Voedselopname van verschillende eencelligen