5.3 Pleistoceen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

§ 3 Pleistoceen

Wat is onder normale omstandigheden geen eolisch sediment?

1. Grind
2. Klei
3. Zand
4. Stof

Duinen worden uit welke twee sedimenten gevormd?

1. fluviatiel en glaciaal
2. marien en fluviatiel
3. glaciaal en eolisch
4. marien en eolisch

Uitleg § 3

Het landschap van Nederland is voor het grootste deel in het Pleistoceen gevormd. Toen waren er grote periodes met extreme kou (ijstijden of glacialen) De warme periodes tussen de ijstijden noemen we interglacialen. Die ijstijden ontstonden door de veranderingen in de stand van de aardas en de stand van de aarde ten opzichte van de zon. Zie volgende slide.

Vervolg uitleg §3

In de voorlaatste ijstijd (238.000 tot 100.000 jaar geleden) bereikte het ijs vanuit het noorden ons land. Het kwam grofweg tot de lijn Haarlem-Utrecht-Nijmegen.

Dat is nu nog in het landschap terug te zien. Voor de ijstijd liepen de grote rivieren gewoon van het zuiden naar het noorden. Door het ijs werden stuwwallen gevormd (zie volgende slide). En de rivieren werden na de ijstijd door die stuwwallen een andere richting (naar het westen) omgeleid.

Vervolg uitleg §3

Toen het ijs zich terugtrok bleef Nederland als een dorre, kale vlakte achter. In de laatste ijstijd (het Weichselien) was Nederland niet bedekt met ijs, maar wel een poolwoestijn. De sterke noordenwind blies zand van de drooggevallen Noordzee over Nederland (dekzand). Het was grof zand dat niet hoog op de wind werd meegevoerd en dus vooral op de lage, vlakke delen terecht kwam. 

Het fijne zand (löss) werd wel verder meegevoerd en kwam pas in de Limburgse heuvels neer.

Hoe noemen we een warme periode tussen ijstijden?

1. Glaciaal
2. Hotspot
3. Interglaciaal
4. Stuwwal

Wat is een stuwwal?

1. Een laag fijn stof door de wind neergelegd.
2. Een heuvelrug die door het landijs is gevormd.
3. Een andere naam voor dekzand.
4. Een diep dal dat door het landijs is uitgeschuurd.

Leg in je eigen woorden uit tot waar in Nederland het ijs is gekomen en hoe we dit weten.

Grote ijstongen hebben in het verleden diverse sporen achtergelaten in het Nederlands landschap.

Maak de juiste combinaties van letters en cijfers, door de groene vakken naar de rode te slepen.

Voor de ijstong

Op en in de ijstong

Aan het uiteinde van de ijstong

Stuwwallen

Zwerfstenen

Smeltwaterrivieren en smeltwaterdalen

Zet de volgende uitspraken in de juiste volgorde

1.

2.

3.

4.

Er ontstaan smeltwaterdalen

De grond wordt omhooggeduwd tot een stuwwal

Grote landijsmassa's komen naar Nederland

De ijstong smelt

Vervoerd door de wind

Vervoerd door het ijs

Vervoerd door rivieren

Dekzand

Löss

Grote keien

Grind

Grof zand

Klei