Soa in de huisartspraktijk

• Geneeskunde
• WO
• Beroepsopleiding
• Studiejaar 6

soa in de huisartspraktijk

Doelen

De aios

1. weet welke soa’s in Nederland voorkomen, hoe ze zich manifesteren en wat risicofactoren zijn voor soa’s en hiv.

2. is bekend met de methoden om soa’s aan te tonen en met de indicaties voor testen.

3. kan adequaat communiceren over seks en soa en het voorkómen van soa’s.

4. is zich bewust van zijn/haar opvattingen en oordelen over seksueel gedrag.

programma

Inleiding

Opwarmer 

Theorie

Casus oefenen

Dilemma's in de soa zorg

Kernpunten

Ophalen kennis uit de standaard SOA

NHG standaard het SOA-consult

Maak tweetallen en bespreek met elkaar:                       

Ieder noemt drie persoonlijke kernpunten uit de standaard

Vul elkaar aan.

Ieder benoemt iets dat ie lastig vindt aan soa zorg in de praktijk

 

Wat vind je lastig bij soa-consult?

Ophalen kennis uit de standaard SOA

soa: specifieke groep infectieziektes

Seks specificeert soa 

• schaamte
  
• stigma
  
• raakt eigen seksualiteit
  
• normen 
  
• gesprekscompetenties

Bron: NTVG 2022; 166: D6748 Leerartikel 'Is dit een soa?'

CSG vs huisarts

soa-diagnoses

Wanneer een soa-consult?

1. Op verzoek van patiënt

2. Bij klachten passend bij soa's

3. Pro-actief bij mogelijke risico's

Denk er ook aan bij primair extragenitale presentatie:

- Noem daarvan voorbeelden.

Wanneer een soa-consult?

1. Op verzoek van patiënt

2. Bij klachten passend bij soa's

3. Pro-actief bij mogelijke risico's

Denk er ook aan bij primair extragenitale presentatie:

- Maculopapuleus exantheem met algehele malaise > dd acute hiv, dd tweede stadium syfilis

- Mono-artritis > dd SARA (sexually acquired reactive arthritis)

- Therapieresistent seborrhoisch eczeem > dd hiv

- Conjunctivitis bij pasgeborene (verticale transmissie go / chlam)

- Pijn onderbuik > dd PID

Anamnese bij verdenking soa

• klachten verdacht voor soa?
  
• tijdsbeloop na seksueel contact
  
• exploratie seksueel contact (vaginaal, oraal, anaal)
  
• partner klachten of soa?
  
• partner seks met mannen/vrouwen/beide?
  
• seks tegen betaling?
  
• waar komt pt / partner vandaan?
  
• veiligheid contact?
  
• onplezierige seksuele ervaring?
  

Risico's in kleine stad

5-11 % van de mannen heeft wel eens seks met een man

Jongeren < 25 jaar gebruiken bij 40% van 'one-night stands' geen condoom

10 % van de 'swingers' heeft  > 20 partners in afgelopen 6 maanden 

5 % van de mannen bezocht in het afgelopen jaar een prostituee

10 - 20% is afkomstig uit een soa-endemisch gebied

schattingen op grond van prevalentiecijfers

MSM?

Wisselende contacten (≥ 3 in de afgelopen 6 maanden)?

Afkomstig uit soa-endemisch gebied (1e en 2e generatie)?

Seksueel contact tegen betaling?

Partner met verhoogd risico?

 

Risicoschatting

Seksueel actieve jongeren < 25 jaar die niet tot deze hoogrisicogroepen behoren hebben een verhoogd risico op een chlamydia-infectie, maar niet op gonorroe, syfilis, hepatitis B en hiv.

JA    >> testen op BIG FIVE

NEE >> chlamydia, of op indicatie bij specifieke klachten

Bron: NTVG 2022; 166: D6748 Leerartikel 'Is dit een soa?'

Chlamydia / Gonorroe: Waar moet je testen?

Chlamydia trachomatis

• Na genitale wratten meest gediagnostiseerde soa bij huisarts  
• Incubatietijd 1-3 weken


• Transmissiekans 50-70%
• Vaak asymptomatisch, urethritis, vaginitis, epididymitis, pid (kans <1%) 
• Ook rectaal (75% vrouwen met pos chlamydia), 
• Extra-genitaal (keel, oog)
• Neonatale conjunctivitis 

Moeten we asymptomatische patiënten nog steeds opsporen? ("paradigma-shift") 

Bron: NHG Standaard Het soa-consult (sep 22)

Chlamydia: behandeling

• Incidentie neemt toe sinds 2023
• Meer dan voorheen in heteroseksuele contacten
• Overdracht bij slijmvliescontact
  
• Geel/groene fluor/urethrale afscheiding (druiper)
  
• Incubatietijd 2-14 dagen
  
• Kans op PID
  
• Neonatale conjunctivitis
  

Gonorroe

Bron: NTVG 2022; 166: D6748 Leerartikel 'Is dit een soa?'

HIV-indicatoraandoeningen

• gonorroe
  
• syfilis
  
• hepatitis B en C
  
• lymphogranuloma venerum (LGV)
  
• seborrhoïsch eczeem
  
• een pfeifferachtig beeld (acute hiv)
  
• herpes zoster
  
• onverklaarde of recidiverende pneumonie
  
• chronische diarree of gewichtsverlies
  

Wat betekent dat voor de huisarts?

 Schat de positief voorspellende waarde van gonorroe of seborrhoisch eczeem of herpes zoster.

PrEP (pre-exposure profylaxis)

• HIV- preventiepil: Emtricitabine/tenofovirdisoproxil (Truvada®) dagelijks of periodiek 
• Voorschrijven door huisarts sinds 2018
• Kosten tussen  €12,50 en €62,- /maand 
• Indicatie: mensen met hoog risico besmetting HIV
• Elke 3 mnd controle met soa onderzoek

Welk ziektebeeld is dit?

Lymphogranuloma venerum

• Chlamydia trachomatis (genotype L)
• Proctitis of ulcera en acute pijnlijke lymfadenitis anogenitale gebied
• Incubatietijd 2 weken - 3 maanden
• Vrijwel uitsluitend bij MSM
• Behandeling Doxycycline 100 mg, 2 dd, 21 dagen, evt verwijzing dermatoloog

Welk ziektebeeld is dit?

• Syfilis stadium I: incubatie tijd 10-90 dagen
  
• Syfilis stadium II: 3 tot 6 weken na 'primair affect'
• Treponema pallidum (spirocheet)
• Vaker bij mannen, met name MSM
  

Syfilis (Lues)

Oefenen gesprek

3 casus

1 dokter, 1 patiënt, 1 observator

Geef feedback: wat deed de dokter goed? Wat kan er beter?

Dilemma's

Professionaliteit en taakopvatting

Vrouw van 18j nieuwe vriend: verzoek chlamydia test

Doe je die in elk geval?

Professionaliteit en taakopvatting

Vrouw van 18j nieuwe vriend: verzoek chlamydia test

Je gaat in op verzoek. 

Is ook een anale test geïndiceerd?

Professionaliteit en taakopvatting

Je vindt gonorroe bij 19 jarige man met een druiper. 

Wat doe je?

Professionaliteit en taakopvatting

                    gonorroe bij 19 jarige man met een druiper

Behandelen: ceftriaxon

Is nog een kweek nodig met resistentie bepaling?

Test je rest big five?

Hou je rekening met windowfase?

Contactopsporing?

Professionaliteit en taakopvatting

Kees is een 28 jarige homoseksuele man. Hij komt nu voor een soa test. Je hebt de afgelopen jaren twee keer gonorroe bij hem vastgesteld. 

Begin je over PrEP?

Professionaliteit en taakopvatting

Wie van jullie zou dit willen voorschrijven of aankaarten?

jouw leerpunten van soa-onderwijs?

• wees alert op soa (cave extragenitale symptomen)
  
• vraag door naar seksueel gedrag en technieken
• elke vraag is acceptabel mits respectvol en zonder oordeel
• big 5 bij hoog risico
  
• test op indicatie andere locaties
• acuut viraal beeld: denk aan HIV
• PrEP kan door huisarts: goed protocol

kernpunten