REPASO DE LITERATURA + BOOM LATINOAMERICANO

• Spaans
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 5

REPASO DE LITERATURA + BOOM LATINOAMERICANO

LEERDOELEN

• Leerlingen activeren en belangrijke stof herhalen.
  
  
• Nieuwe kennis opdoen over El Boom latinoamericano.
  
  
• Reflecteren en verbanden leggen tussen thema’s.

PROGRAMMA

10'      Activatie: quiz of stellingen in de klas

25'     3 Stations: Middeleeuwen, Renaissance, La casa de     
           Bernarda

5'       Overgang: van Spanje naar Latijns-Amerika

15'      Introductie: El Boom Latinoamericano

10'     Fragment: Como agua para chocolate

10'     Slotreflectie of quiz in duo’s

ACTIVACIÓN:  waar of niet waar?

• De mester de clerecía was bedoeld om het volk te vermaken. 
• Don Quijote is geschreven als parodie op ridderromans.
• Bernarda Alba staat symbool voor vrijheid en vooruitgang.
• De Boom Latinoamericano ontstond in Spanje in de 16e eeuw.

Welk onderwerp herinner je je het best? Wat moeten we herhalen?

El Cantar de mio Cid

Opdracht:

Lees 2 fragmenten → Is het mester de juglaría of clerecía?

Vraag: Welke kenmerken herken je in deze teksten?

“Ferida fue la lid en el campo de València,

grandes golpes dan los que entran en pelea,

moros y cristianos pierden sangre de sus venas,

pero los del Cid pelean con más fuerza plena.”

"En su convento rezaban con fervor sincero,

los frailes servían al cielo verdadero,

cantaban a la Virgen su amor verdadero

con himnos humildes en tono severo.”

Tot welke stijl behoren deze fragmenten?

Welke kenmerken herken je in beide fragmenten?

Mester de juglaría

Kenemerken:

Mondelinge overlevering: ritmisch, levendig taalgebruik

Wereldlijk thema: verdriet, onrecht, eergevoel rond een historische ridderfiguur.

Heldhaftig perspectief: El Cid wordt als een nobele man voorgesteld.

Mester de clerecía

Kenemerken:

Religieus thema: het fragment beschrijft monniken die Maria vereren en God dienen.

Didactisch doel: het benadrukt vroom gedrag als voorbeeld voor de lezer/luisteraar.

Geschreven tekst door geestelijken: het is duidelijk een verzorgde, literaire compositie.

Mester de juglaría:

Verhalen werden verteld om mensen te vermaken op pleinen of markten.

Tegelijk leerden mensen iets over historische helden en christelijke waarden.

Door het luisteren onthielden mensen het verhaal → mondelinge traditie.

Mester de clerecía:

Teksten wilden het volk iets leren over het geloof en hoe je goed moest leven.

De schrijvers (geestelijken) gebruikten verhalen en symboliek om mensen te inspireren of waarschuwen.

De vaste vorm hielp bij het onthouden en voordragen van de boodschap.

Functie van middeleeuwse literatuur

Don Quijote

1) Vul de juiste woorden in. Kies telkens uit drie mogelijkheden.

“Don Quijote is geschreven als een (1) __________ op de ridderroman.

In het (2) __________ staat niet langer God maar de mens centraal.”

1- ode - satire - biografie

2- feodalisme -  katholicisme -  Renaissance

2) Hoe herken je het denken van de Renaissance in het verhaal van Don Quijote? 

3) Welke rol heeft Sancho Panza in dit verhaal?

1- satire

2-Renassaince

La casa de Bernarda Alba

1. Wie heeft La casa de Bernarda Alba geschreven en wanneer?
   
2. Waar speelt het verhaal zich af? Beschrijf kort de setting.
   
3. Wat is de historische context van dit toneelstuk?
   
4. Welke personages staan symbool voor onderdrukking en welke voor verzet? Geef per groep één voorbeeld.
   
5. Wat symboliseren de muren van het huis?
   
6. Noem twee belangrijke thema’s van het toneelstuk.
   

Na het Spanje van Lorca gaan we kijken naar een continent waar ook onderdrukking en revolutie een rol speelden. En toch… ontstond daar een literaire explosie

Sociaal-maatschappelijke context

Onrustige jaren '60 in Latijns-Amerika

• Cubaanse revolutie (1959)
• Koude Oorlog voelbaar in Latijns-Amerika
• Vietnamoorlog + wereldwijde studentenprotesten
• Militaire staatsgrepen → dictaturen (bv. Chili, Argentinië)
• Duizenden verdwijningen, bloedige repressie

In de jaren 60 en 70 werd Latijns-Amerika het toneel van de Koude Oorlog. Na de Cubaanse revolutie (1959) steunde Cuba het communisme, tot grote zorg van de VS. In reactie daarop steunde de VS militaire staatsgrepen in verschillende landen (bv. Chili, Argentinië, Brazilië) om linkse bewegingen te stoppen. De nieuwe dictaturen voerden een bloedige repressie, met martelingen en duizenden verdwenen personen. Tegelijkertijd ontstonden guerrillabewegingen die voor sociale rechtvaardigheid streden. In deze gespannen en gewelddadige context schreven de auteurs van het Boom Latinoamericano: hun magisch-realistische verhalen combineerden fantasie met een diepere kritiek op de sociale en politieke situatie van hun tijd.

In de jaren 60 en 70 werd Latijns-Amerika het toneel van de Koude Oorlog. Na de Cubaanse revolutie (1959) steunde Cuba het communisme, tot grote zorg van de VS. In reactie daarop steunde de VS militaire staatsgrepen in verschillende landen (bv. Chili, Argentinië, Brazilië) om linkse bewegingen te stoppen. De nieuwe dictaturen voerden een bloedige repressie, met martelingen en duizenden verdwenen personen. Tegelijkertijd ontstonden guerrillabewegingen die voor sociale rechtvaardigheid streden. In deze gespannen en gewelddadige context schreven de auteurs van het Boom Latinoamericano: hun magisch-realistische verhalen combineerden fantasie met een diepere kritiek op de sociale en politieke situatie van hun tijd.

El Boom Latinoamericano

Wat is het Boom-tijdperk? → Periode van literaire vernieuwing (jaren ’60-’70)

Wie? García Márquez, Cortázar, Vargas Llosa, Fuentes

Kenmerken:

• Magisch realisme
• Maatschappijkritiek
• Experiment met structuur
• Internationale doorbraak

Waarom denk je dat Latijns-Amerikaanse schrijvers in deze periode zo beroemd werden?

Wat is het "Boom Latinoamericano"?

• Periode waarin Latijns-Amerikaanse romans internationaal doorbraken
  
  
• Tussen 1960-1970: voor het eerst publicatie in Europa
• Schrijvers worden wereldberoemd
• Literaire vernieuwing → geen lineair verhaal, maar wisselende perspectieven en tijdsprongen. REALISMO MÁGICO
• Samenkomst van traditie, fantasie en kritiek op maatschappij

 Belangrijkste auteurs

Gabriel García Márquez (Colombia)

Cien años de soledad

Julio Cortázar (Argentinië)

Rayuela

Carlos Fuentes (Mexico)

La muerte de Artemio Cruz

Mario Vargas Llosa (Peru)

La casa verde

Laura Esquivel (Mexico)

Como agua para chocolate

Wat is Magisch Realisme?

• Moderne literaire stroming
• Combineert het realistische met het fantastische
• Magische gebeurtenissen worden als vanzelfsprekend gepresenteerd
• Geen scheiding tussen het werkelijke en het onwerkelijke
• Het magische is een normaal onderdeel van de beschreven werkelijkheid

 Realismo Mágico

Rode rozen en tortilla's

Escritora: Laura Esquivel

Laura Esquivel is geboren in Mexico-Stad op 30 september 1950. Ze heeft als lerares gewerkt, ze heeftkinderprogramma’s voor de Mexicaanse televisie geschreven, ze is een politici en schrijfster. De meeste van haar werken vallen onder het genre magisch realisme.

otros libros de la autora

Het verhaal

Historische tijd, plaats en ruimte

Het verhaal speelt zich af op een haciënda in Mexico. Tradities spelen een belangrijke rol op de haciënda. Deze tradities mogen niet verbroken worden en zijn belangrijk voor het verhaal. Ze zijn een gerespecteerde familie. Het verhaal speelt zich af in 1910 ten tijde van de Mexicaanse burgeroorlog.

Tijdsduur 

De vertelde tijd is tientallen jaren. Het boek begint wanneer Tita 15 is en eindigt na de huwelijksreis van Esperanza en Alex, wanneer ze alleen nog het receptenboek terugvinden in de as van de haciënda. Het is geen continu verhaal. Omdat ieder hoofdstuk een maand is, maar uit elk hoofdstuk worden meestal maar een paar dagen beschreven.

Indeling van het boek

Het boek is opgedeeld in twaalf hoofdstukken, deze hoofdstukken zijn verbonden met een recept en een maand. Ieder hoofdstuk begint met de bereiding van het desbetreffende gerecht. De indeling vanhet boek heeft weer te maken met het einde van het verhaal. De verteller vertelt ons dat in de as van de haciënda heen receptenboek is gevonden.

"Estar como agua para chocolate"

¿Qué crees que significa esta expresión? 

a. Buitengewoon gelukkig zijn.

b. Op het punt staan om te exploderen van woede of amoureuze passie.

c. Kalm zijn, ontspannen of op het punt staan in slaap te vallen.

Como agua para chocolate

We lezen zo een fragment, maar enige voorkennis is vereist. 

Personages:

• Tita, Rosaura, Gertrudis
• Pedro
• Mama Elena
• Nacha

Nacha is de oude kokkin op het landgoed van de familie De la Garza. Ze heeft Tita vanaf haar geboorte verzorgd en opgevoed, en is voor haar als een echte moederfiguur. Via de keuken leert Nacha Tita niet alleen koken, maar ook hoe ze haar gevoelens kan uitdrukken in haar gerechten. Zelfs na haar dood blijft Nacha’s stem en invloed in Tita’s leven aanwezig, vooral in magische momenten rond het koken.

Fragment uit "Como agua para chocolate"

De effecten van het eten op Gertrudis

De aanwezigheid van Nacha’s stem

Het vermengen van emotie en magie in de keuken

Geef antwoord op deze vragen:

1. Wat gebeurt er met de rozen? 
2. Wat zegt dat over Tita’s gevoelens?
3. Waarom gooit ze de bloemen niet weg?
4. Wat maakt dit fragment een voorbeeld van magisch realisme?

1

De rozen kleuren rood door het bloed van Tita, omdat ze ze zo hard tegen haar borst drukt.

3

Omdat het de eerste keer is dat ze bloemen krijgt — én ze komen van Pedro, haar geliefde.

De bloemen hebben voor haar een emotionele en symbolische waarde: het is een teken van liefde en verlangen dat ze wil bewaren.

4

Omdat haar emoties op een bovennatuurlijke manier invloed hebben op de werkelijkheid:

Haar pijn verandert de bloemen.

Ze “hoort” de stem van Nacha die haar een recept influistert Het magische wordt gepresenteerd als iets vanzelfsprekends in het dagelijks leven.

2

Dit laat zien dat haar gevoelens intens en lichamelijk zijn: liefde, verlangen en pijn zijn zo sterk dat ze zich letterlijk uiten in haar lichaam.

Waarom was magisch realisme een veelvoorkomende literaire stijl in Latijns-Amerika, denk je?

Magisch realisme in Latijnsamerikaanse literatuur

Militaire dictatuur in veel LA-se landen in 20ste eeuw

Rijke families hadden alle macht en grond.

Geen vrijheid (van meningsuiting) voor burgers

Martelingen, folteringen voor andersdenkenden

Onderdrukking boeren en arbeiders

Mensen hadden behoefte te ontsnappen aan werkelijkheid

QUIZ FINAL

Tot welke stijl behoort het werk *El Cantar de mio Cid*

Wat is een belangrijk kenmerk van het humanisme in de Renaissance?

Wie schreef *La casa de Bernarda Alba* en wat symboliseren de muren in het stuk?

Wat maakt *Don Quijote* een parodie op de ridderroman?

Wat is een typisch kenmerk van magisch realisme, zoals we dat zien in *Como agua para chocolate*?