Les 3: het hart

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 2

Les 3: het hart

Inhoud

-Herhalingsopgaven

-Lesstof het hart

-Opgave 

-Filmpje

Leerdoelen

• Je kunt de delen van het hart en de aansluitende bloedvaten noemen met hun kenmerken en functies.
• Je kunt beschrijven hoe een hartslag verloopt.

Noem 2 verschillen tussen aders en slagaders

Sleep de namen naar de juiste bloedvaten 

4

1

2

5

3

6

7

8

Nierslagader

Longader

Leverader

Poortader

Aorta

Longslagader

Beenader

Halsslagader

Hoe heet het eiwit dat in de rode bloedcel zit waar zuurstof aan kan binden?

Waaruit bestaat bloed?

1. Bloedplasma, rode bloedcellen, bloedplaatjes, water
2. Bloedplasma, rode bloedcellen en bloedplaatjes
3. witte bloedcellen, rode bloedcellen,
4. Bloedplasma, rode bloedcellen, witte bloedcellen, bloedplaatjes

Wat is de functie van de poortader?

Het hart

Het hart ligt in de borstholte, iets naar links onder het borstbeen. Een hart is ongeveer zo groot als een vuist. De hartspier trekt gemiddeld zeventig keer per minuut samen.

De bouw van het hart

(buitenkant)

Het hart is een holle spier. Over het hart lopen kransslagaders en kransaders (zie afbeelding). Door de kransslagaders stroomt bloed, dat rijk is aan zuurstof en voedingsstoffen, naar de hartspier. De kransslagaders zijn aftakkingen van de aorta. Door de kransaders stroomt bloed, dat rijk is aan koolstofdioxide en andere afvalstoffen, weg van de hartspier. De kransaders monden uit in de rechterboezem.

De bouw van het hart

(binnenkant)

In de afbeelding hiernaast is een lengtedoorsnede van het hart schematisch getekend. Ieder harthelft bestaat uit twee delen: een boezem en een kamer. De boezems zitten als een soort zakje op de kamers. De harttussenwand vormt de scheiding tussen de linkerhelft en de rechterhelft van het hart.

Het hart (binnen- en buitenkant)

Werking van het hart (1/2)

Het bloed dat van je organen in je lichaam wegstroomt, is zuurstofarm. Het bloed dat van je organen in je hoofd en armen komt, stroomt het hart binnen via de bovenste holle ader. Het bloed dat van je organen in de romp en de benen komt, stroomt het hart binnen via de onderste holle ader. Beide holle aders komen uit in de rechterboezem. Van de rechterboezem stroomt het bloed naar de rechterkamer. De rechterkamer pompt het bloed in de longslagader. De longslagader splitst zich in twee bloedvaten: één naar elke long. 

Werking van het hart (2/2)

In de longen wordt het bloed zuurstofrijk. Dit bloed stroomt via de longaders terug naar het hart. De longaders komen uit in de linkerboezem. Van de linkerboezem stroomt het bloed naar de linkerkamer. De linkerkamer pompt het bloed in de aorta. Via aftakkingen van de aorta stroomt het bloed naar de organen van het lichaam. Daar wordt het bloed zuurstofarm. Door de onderste en bovenste holle ader stroom het bloed weer terug naar het hart.

Bloedstroom door het hart

Hartkleppen

Een boezem en een kamer zijn van elkaar gescheiden door hartkleppen. Deze verhinderen dat het bloed terugstroomt van de kamers naar de boezems (zie slide 17).

 Hartkleppen open: het bloed stroomt van de boezems naar de kamers.

Hartkleppen dicht: het bloed kan niet terugstromen van de kamers naar de boezems.

Halvemaanvormige kleppen

Aan het begin van de longslagader en de aorta bevinden zich de halvemaanvormige kleppen (zie afbeelding). Deze verhinderen dat het bloed terugstroomt in de kamers. Als de halvemaanvormige kleppen open zijn, kan het bloed van de rechterkamer in de longslagader stromen en van de linkerkamer in de aorta (zie afbeelding slide 19). Als de halvemaanvormige kleppen gesloten zijn, kan het bloed niet terugstromen van de longslagader naar de rechterkamer en niet van de aorta naar de linkerkamer (zie afbeelding slide 19).

Halvemaanvormige kleppen open: het bloed kan van de rechterkamer in de longslagaders stromen en van de linkerkamer in de aorta.

Halvemaanvormige kleppen dicht: het bloed kan niet terugstromen van de longslagaders naar de rechterkamer en niet van de aorta naar de linkerkamer.

De werking van het hart (1/2)

De hartspier van een volwassene trekt zich gemiddeld zeventig keer per minuut samen. Dat noem je ‘een hartslag van 70’. Een hartslag kun je horen doordat het dichtslaan van de kleppen geluid veroorzaakt. De werking van het hart bestaat uit drie fasen (zie afbeelding):

1 - De hartslag begint met het samentrekken van de boezems, die kort daarvoor zijn volgestroomd met bloed. Beide boezems trekken tegelijk samen. Het bloed stroomt hierdoor de kamers in (zie afbeelding 1). De kamers zijn ontspannen.

De werking van het hart (1/2)

2 - Als de kamers zijn volgestroomd met bloed, trekken ze samen (zie afbeelding 2). De hartkleppen slaan dicht en verhinderen dat het bloed terugstroomt in de boezems. De druk in de kamers stijgt. Als de druk in de kamers hoger is geworden dan de druk in de aorta en in de longslagader, worden de halvemaanvormige kleppen opengeduwd. Het bloed wordt tegelijkertijd in de aorta en in de longslagader gepompt. Tijdens het samentrekken van de kamers zijn de boezems ontspannen.

3 - Hierna vindt de hartpauze plaats. Zowel boezems als kamers zijn dan ontspannen. Het bloed stroomt uit de holle aders en de longaders in de boezems en gedeeltelijk al in de kamers (zie afbeelding 3). De halvemaanvormige kleppen zijn gesloten. Daardoor kan het bloed uit de longslagader en de aorta niet terugstromen naar de kamers. Hierna weer fase 1.

De drie fasen van een hartslag

In dit gifje zie je het samentrekken van het hart. 

Eerst vullen de boezems zich. De linkerboezem met bloed uit de onderste en boventse holle ader en de rechter boezem met bloed uit de longaders. De boezems knijpen zodat het bloed vanuit de boezem naar de kamers gaat. De hartkleppen gaan dicht en de kamer trekken samen. Hierdoor gaat bloed vanuit de rechterkamer naar de longslagader en bloed vanuit de linkerkamer naar de aorta.

Wat is de functie van het hart?

aorta

longslagader

rechterboezem

linkerboezem

longader

linkerkamer

halvemaanvormige kleppen

halvemaanvormige kleppen

rechterkamer

rechter hartkleppen

linker hartkleppen

harttussenwand

onderste holle ader

kransader

bovenste holle ader

Hoe heten de bloedvaten van het hart?

Wat scheidt de linker- en rechter harthelft?

1. Harttussenvlies
2. Harttussenspier
3. Hartwand
4. Harttussenwand

In de afbeelding is een lengte doorsnede van een schematisch hart weergegeven. Sleep de onderdelen naar het hart.

Rechterboezem

Rechterkamer

Linkerboezem

Linkerkamer

Bloed stroomt het hart in

Bloed stroomt het hart in

Bloed stroomt het hart uit

Bloed stroomt het hart uit

In de afbeelding zie je het hart met enkele bloedvaten

Sleep deze naar de juiste naam.

rechter boezem

Aorta

krans slagader

Long slagader

hartklep pen tussen linker-boezem en kamer

hartkleppen tussen de rechter-boezem en kamer

halvemaanvormige kleppen

naar longslagader

halvemaanvormige kleppen

naar de aorta

Bekijk de lengtedoorsnede van het hart in afbeelding.

In de afbeelding kijk je naar de (1)achterkant/voorkant van het hart.
De linkerhelft van het hart staat in de afbeelding aan de (2)linkerkant/rechterkant.

1. 1 achterkant, 2 linkerkant
2. 1 achterkant, 2 rechterkant
3. 1 voorkant, 2 linkerkant
4. 1 voorkant, 2 rechterkant

Bekijk de lengtedoorsnede van het hart in afbeelding.

De rechterhelft van het hart staat in de afbeelding aan de (1)linkerkant/rechterkant. Rechts op papier is (2)links/rechts in het lichaam.

1. 1 linkerkant, 2 links
2. 1 linkerkant, 2 rechts
3. 1 rechterkant, 2 links
4. 1 rechterkant, 2 rechts

De hartboezems pompen het bloed naar de hartkamers. Vervolgens pompen de hartkamers het bloed door het lichaam.

De wanden van de hartkamers zijn dikker dan de wanden van de boezems. Leg dat uit aan de hand van de werking van het hart.

Welk deel van het hart heeft de dikste, meest gespierde wand: de rechterkamer of de linkerkamer? Leg je antwoord uit.

Bij de werking van het hart zijn drie fasen te onderscheiden. Tijdens welke fase staan de kleppen tussen de boezems en de kamers open?

1. Alleen tijdens de hartpauze
2. Alleen tijdens het samentrekken van de boezems
3. Alleen tijdens het samentrekken van de kamers
4. Zowel tijdens de hartpauze als tijdens het samentrekken van de boezems.

Lees de tekst ‘Hartfunctie-laborante’ op slide 35.

In de afbeelding op slide 35 zie je vier diagrammen waarin de hartslag is weergegeven.

Hoe verandert de afstand tussen de grote pieken in diagram 1 bij grote lichamelijke inspanning? Leg je antwoord uit.

Lees de tekst ‘Hartfunctie-laborante’ op slide 35.

In de afbeelding op slide 35 zie je vier diagrammen waarin de hartslag is weergegeven.

De grafiek op het beeldscherm ontstaat doordat een elektrisch signaal van links naar rechts over het scherm beweegt. De breedte van één vakje komt overeen met 0,25 s.
Hoeveel hartslagen per minuut horen bij het signaal uit diagram 1?

Lees de tekst ‘Hartfunctie-laborante’ op slide 35.
In de afbeelding op slide 35 zie je vier diagrammen waarin de hartslag is weergegeven.
Jorien doet onderzoek naar hartritmestoornissen. In diagram 2, 3 en 4 zijn drie hartritmestoornissen aangegeven.
Welk diagram hoort bij welke hartritmestoornis?
Onregelmatige hartslag: ... Versnelde hartslag: ... Vertraagde hartslag: ...