MEMO 5.3 Nederlands-Indië 2.0

5.3 Nederlands-Indië
Tijd van Burgers en Stoommachines
H2A

08-06-2023
1 / 35
volgende
Slide 1: Tekstslide
GeschiedenisMiddelbare schoolhavo, vwoLeerjaar 2

In deze les zitten 35 slides, met interactieve quizzen, tekstslides en 3 videos.

time-iconLesduur is: 60 min

Onderdelen in deze les

5.3 Nederlands-Indië
Tijd van Burgers en Stoommachines
H2A

08-06-2023

Slide 1 - Tekstslide

Herhaling 5.2
Weet je het nog?

Slide 2 - Tekstslide

"De oorspronkelijke bevolking wordt verdreven of sterft aan ziektes en wordt vervangen door slaven."

Waar gebeurde dit?
A
Afrika
B
Amerika
C
Afrika en Azië
D
Azië

Slide 3 - Quizvraag

vroeger
later
modern imperialisme
industriële revolutie

Slide 4 - Sleepvraag

"De Europeanen bouwden handelsposten langs de kust, maar het binnenland bleef lang onbekend gebied"

Waar was dit het geval?
A
Afrika
B
Amerika
C
Afrika en Azië
D
Azië

Slide 5 - Quizvraag

 superioriteitsgevoel
Afzetmarkt
Europese landen concurreren met elkaar om wie de meeste macht heeft 
Door de industriële revolutie zijn er veel grondstoffen nodig om de machines draaiende te houden 
Economische oorzaak
modern imperialisme 
Politieke oorzaak
modern imperialisme 
Culturele oorzaak
modern imperialisme 

Slide 6 - Sleepvraag

Welke zin past het best bij superioriteitsdenken?
A
Zij wilden dat de inheemse bevolking hun eigen land zouden besturen
B
Zij wilden de inheemse bevolking opvoeden en beschaving bijbrengen
C
Zij wilden fabrieken in de koloniën bouwen om mensen aan werk te helpen
D
Zij wilden het oerwoud beschermen tegen houtkap en diersoorten beschermen

Slide 7 - Quizvraag

Waarom was een groot imperium in de 19e eeuw voordelig voor een Europees land? Sleep naar het plaatje.
Europese fabriekseigenaren hadden eenvoudig toegang tot afzetmarkt en grondstoffen
Europese werkgevers konden goedkoop arbeiders uit de koloniën halen
Het Europese land kreeg betere wapens en snellere verbindingen
Het gaf Europeanen het gevoeldat zij tot een belangrijk land behoorden

Slide 8 - Sleepvraag

Bekijk de bron
Bron: Uit het Amerikaanse boek Types of mankind (‘mensentypen’) uit 1854.

Bovenaan staat een witte Griek en een Griekse schedel. In het midden staat een zwarte Afrikaan en de schedel van een in Amerika geboren zwarte Afrikaan. Onderaan staat een jonge chimpansee en de schedel van een jonge chimpansee.

Slide 9 - Tekstslide

Welk begrip past het best bij de bron?

Slide 10 - Open vraag

Lesdoelen 5.3
1. Je kunt beschrijven hoe Nederlands-Indië ontstond.


2. Je kunt beschrijven hoe Nederland de mensen in Nederlands-Indië bestuurde.


3. Je kunt uitleggen hoe de economie en de samenleving in Nederlands-Indië in elkaar zaten.

Slide 11 - Tekstslide

Bekijk de video (15 min.)
Je kan deze video ook aan het eind bekijken. Kies zelf wat het handigst is voor jou.

Slide 12 - Tekstslide

Slide 13 - Video

Bekijk de video (15 min.)
Je kan deze video ook aan het eind bekijken. Kies zelf wat het handigst is voor jou.

Slide 14 - Tekstslide

Slide 15 - Video

Ontstaan van Nederlands-Indië 1
  • Middeleeuwen: kleine groep adel, meeste mensen boer
  • 17e/18e eeuw: VOC sticht handelsposten
  • 1799: VOC failliet
  •        Nederlandse staat neemt alle bezittingen (ook gebieden) over van de VOC

Slide 16 - Tekstslide

Ontstaan van Nederlands-Indië 2
  •        De kolonie Nederlands-Indië ontstaat
  • In eerste instantie heeft de plaatselijke adel nog veel macht
  • Plaatselijke adel wordt (vaak met geweld) onderworpen
  •        Begin 20e eeuw: NL is in heel Nederlands-Indië de baas

Slide 17 - Tekstslide

  Zet in de goede volgorde (van vroeg naar laat - van links naar rechts)
A
B
C
E
F
D
Het Javaanse vorstendom Mataram ontstaat
Batavia wordt de hoofdstad van Nederlands-Indië
Overal in het gebied zijn Nederlanders de baas
De VOC gaat failliet
De VOC richt op verschillende eilanden handelsposten op
De Nederlandse staat maakt van de VOC bezittingen een kolonie

Slide 18 - Sleepvraag

Geef zo kort - maar duidelijk - mogelijk antwoord op leerdoel 1:

'Je kunt beschrijven hoe Nederlands-Indië ontstond'

Slide 19 - Open vraag

Bestuur van Nederlands-Indië 1
  • Nederlanders voerden een indirect bestuur 
  • Gouverneur-generaal aan het hoofd (= Nederlander)
  • Geholpen door NL'se ambtenaren en inheemse vorsten

Slide 20 - Tekstslide

Slide 21 - Video

Bestuur van Nederlands-Indië 2
  • Verdeel-en-heerspolitiek om controle te bewaren
  • = inheemse vorsten werden tegen elkaar uitgespeeld zodat ze niet gezamenlijk in opstand kwamen
  • Gewone bevolking had niets te zeggen

Slide 22 - Tekstslide

Geef in je eigen woorden een omschrijving van het begrip 'indirect bestuur'

Slide 23 - Open vraag

Zet de bestuurders in de juiste volgorde. Van machtig (bovenaan) naar minst machtig (onderaan)
Inlandse vorsten
Gouverneur-generaal
Nederlandse regering
De inheemse bevolking

Slide 24 - Sleepvraag

Wat was het doel van de verdeel-en-heerspolitiek die Nederland voerde?
A
Het bevoordelen van sommige vorsten zodat ze niet samen in opstand zouden komen
B
Het voorkomen van een oorlog met Groot-Brittannië en Frankrijk
C
Nederland wilde de verschillende eilanden opdelen in onafhankelijke vorstendommen
D
Nederland wilde zo de voor- en tegenstanders van het modern imperialisme tegen elkaar uitspelen

Slide 25 - Quizvraag

Cultuurstelsel 1
  • Nederland richt zich op exploitatie van de kolonie 
  • = zorgen dat de kolonie geld oplevert
  • 1830: op Java wordt het cultuurstelsel ingevoerd

Slide 26 - Tekstslide

Cultuurstelsel 2
  • Javaanse boeren moeten 20% land bebouwen met koffie, tabak en suiker
  •       Cultuurproducten zorgen in Europa voor hoge winsten
  •       Drama voor Javaanse bevolking: hongersnoden!

Slide 27 - Tekstslide

Cultuurstelsel 3
  • Liberalen zijn voor vrije economie
  • Liberale ondernemers willen eigen bedrijven beginnen in Nederlands-Indië
  •     1870 cultuurstelsel wordt afgeschaft. Voortaan vrije arbeid

Slide 28 - Tekstslide

Geef een voorbeeld van een cultuurproduct

Slide 29 - Open vraag

Cultuurstelsel

Vrije arbeid
koffie, suiker en tabak
hongersnoden tot gevolg
NL'se regering bepaalt wat er geproduceerd wordt
Ondernemers mogen eigen plantage of fabriek beginnen 
Boeren  moeten 20% van land verbouwen voor NL
Javanen werken in loondienst voor Europeaan

Slide 30 - Sleepvraag

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Slide 31 - Open vraag

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Slide 32 - Open vraag

Begrippen uit deze les
Nederlands-Indië
Gouverneur-Generaal
Verdeel-en-heerspolitiek
Exploitatie
Cultuurstelsel
Vrije arbeid


Slide 33 - Tekstslide

Hoe goed begreep je deze les?
😒🙁😐🙂😃

Slide 34 - Poll

Ethische politiek
Rond 1900 wil Nederland het welzijn van de mensen verbeteren
De lokale bevolking krijgt bijvoorbeeld ziekenzorg en scholing
Nederlanders zien dit als hun plicht, want zij zijn beschaafd
Maar gezonde en geschoolde mensen leveren ook meer op

Slide 35 - Tekstslide