H3 Chili

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Wat gebeurt er met de lucht bij hoge luchtdruk?

Wat voor klimaat zal je hier aantreffen?

Verklaar de grote verschillen tussen het klimaat in het noorden en zuiden

El Nino

     Zwaarste aardbeving ooit gemeten was in Chili (1960):

 - 9.5 op de schaal van Richter- epicentrum op 60 m onder de bodem van de Grote Oceaan- 3.000 – 10.000 slachtoffers, vooral door de tsunami

• Veel meer zware aardbevingen sinds 1960.

aardbevingen hebben altijd een serie naschokken: door ontladen spanning:

• - op andere plekken langs de breuk 
• - in nabijgelegen breuken
  

1. Divergentie (Mid-Oceanische rug)

2. Convergentie

3. Transform

Hoe heet het proces dat zorgt voor platentektoniek?

•      In Chili ontstaan de zware aardbevingen door  de botsing (convergentie) van de Nazcaplaat met de Zuid-Amerikaanse plaat.
•  subductie: de zware oceanische plaat duikt weg onder de lichte continentale plaat
• de continentale plaat wordt een stukje meegetrokken
•  wrijving tussen bewegende platen leidt tot oplopende spanning
• losschieten van de platen leidt tot  aardbevingen

• • Na een beving bouwt de spanning weer langzaam op.
• Seismisch gat = een gebied waar al lang geen zware aardbeving is voorgekomen in vergelijking met  omringende gebieden. 
• hier vinden de zwaarste aardbevingen van Chili plaats
• In het noorden ligt ook een seismisch gat:zware aardbeving in de toekomst?

•  Heel diep onder de Zuid-Amerikaanse plaat smelt de Nazcaplaat.

       Opstijgend magma zorgt voor vulkanisme

druk van het opstijgend magma zorgt voor omhoog drukken aardkorst waardoor een plooiingsgebergte is ontstaan.

• Ontstaan Atacamatrog langs westkust door wegduiken Nazcaplaat. 8.066 m op het diepste punt!

Wat is het verschil tussen het epicentrum en het hypocentrum?

Waarom zijn er juist bij Chili zoveel aardbevingen?

Hoe heet het proces wat op dit plaatje optreedt?

Van welke plaatbeweging is dit een gevolg?

1. Divergente plaatbeweging
2. Transforme plaatbeweging
3. Convergente plaatbeweging

Ontstaan vulkanen

Subductie Nazcaplaat onder de Zuid-Amerikaanse ​plaat leidt tot aardbevingen en vulkanisme.​

     - oceanische Nazcaplaat: ​

       + dunner, maar zwaarder​

       + basalt: snelle afkoeling magma​

       + duikt weg in de aardmantel​

     - continentale Zuid-Amerikaanse plaat:​

       + dikker, maar lichter​

       + graniet: langzame afkoeling magma​

       + bovenliggende plaat

Ontstaan vulkanen

• Convectiestromen trekken de oceaanbodem tot ​

   600-700 m naar beneden. ​

​

   Oceanische plaat duikt weg -> smelt -> opstijgend magma​

​

   Opstijgend magma:​

   - vormt nieuw gesteente​

   - vormt vulkaanketens

Explosieve vulkanen

Bij subductie ontstaan stratovulkanen.​

 Met explosieve uitbarstingen:​

- taai, stroperig magma en veel gas​

- stolt in kraterpijp die verstopt raakt​

- drukt neemt toe ​

- uitbarsting met soms een pyroclastische stroom​

• Stratovulkanen:​

     - opgebouwd uit lagen as en lava​

     - steile hellingen door snel stollende lava

Eilanden

Archipel voor de kust van Chili niet op een ​plaatgrens, wel vulkanisch.​

    -> van alle actieve vulkanen:​

          - 80% subductie​

          - 10% divergentie​

          - 10% andere manier

Hotspots

            • Hoe ontstaat een hotspot?

1. magma stijgt op uit de aardmantel (mantelpluim) ​
2. de mantelpluim scheurt de aardkorst open.​
3. hierboven ontstaat een vulkaan.​

->hotspot = top van een mantelpluim​

->de plaat beweegt, de hotspot niet​

-> rij vulkanische eilanden​

->alleen boven de mantelpluim: actieve vulkaan

Schildvulkaan

• Boven een mantelpluim ontstaan schildvulkanen:​

     - erg vloeibaar magma​

     - stroomt ver weg voordat het stolt​

     - grote vulkaan met flauwe hellingen​

     - effusieve uitbarstingen = niet explosief

3.4 Bronnen: Chili in beeld

Economie

1930-1950: importsubstitutie   

• fabrieken die de invoer moesten vervangen.
• te kleine binnenlandse afzetmarkt en te weinig koopkracht

Vanaf 1970: export koper

Vanaf de jaren 1980: 

diversificatie (niet afhankelijk van één product)

bosbouw, fruitteelt, wijnbouw, toerisme 

ook:- lage belastingen - lage lonen - vaak vrije uitvoer winsten - verdragen met andere landen

Koper

• Grootste exportproduct Chili
• 30% wereldmarkt 
• problemen:

- dagbouw 

- veel water nodig 

 - luchtvervuiling

Opdracht

Bedenk voor de problemen minstens 2 oplossingen

Oplossingen

 - minder water gebruiken

 - water recyclen

 - zeewater ontzilten

 - water gebruiken om stof (luchtvervuiling) tegen te gaan

Wijn

Chili exporteert veel wijn.

in mediterrane klimaat rond Santiago.

Viskweek

In Chili wordt veel vis gekweekt: aquacultuur

Voordelen zalmkwekerijen:+ succesvol+ 60.000 personen werkzaam

Nadelen duurzaamheid zalmkwekerijen:- veel antibiotica nodig- vreemde soort in natuurlijk milieu- algenbloei

Verstedelijking

• Ongelijke bevolkingsspreiding: 
• urbanisatiegraad: 90%
• meerderheid woont in de Centrale Vallei
• middelpunt: Santiago met Sanhattan
• De verstedelijking gaat te snel: krottenwijken (callampas)

Bevolking

De Chileense bevolking:- 18 miljoen mensen

- lage natuurlijke bevolkingsgroei:

 + geboortecijfer 13,4‰

 + sterftecijfer 6,3‰

- verschillende bevolkingsgroepen:

 + mestiezen (afstammelingen Spaanse kolonisten en indiaanse vrouwen)

+ inheemse volken (pueblos indígenas) 

 + witten