Kunst Overal intro 2022

• Culturele en kunstzinnige vorming
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Blok 3: Kunst overal

Allereerst...

We zijn nog bezig met de onderzoeksopdracht. In de les werken we daar niet meer aan. 3 februari   00.00 uur is de deadline. 

Hulp: vanmiddag in VSWT/ morgen flexochtend blok 1 en 2. 

                        Nu gaan we starten met BLOK 3!

Welkom in blok 3!

Dit blok heet kunst overal, en doet zijn naam eer aan. 

Centrale vraag : hoe beïnvloeden culturen en kunstvormen elkaar en wat gebeurt er als verschillende vormen/culturen met elkaar in aanraking komen?

De termen van deze les:

- Multiculturaliteit

- Interculturaliteit

- Fusion

Maar hold up... wat betekent het woord 'cultuur' ook al weer?

1. Kunst en zo
2. Al die dingen die mensen denken, doen en hebben: gewoonten en gebruiken, godsdienst, normen en waarden, bestaanswijze, muziek en voorwerpen, eetgewoonten en wijze van kleden, bouwwerken.
3. alles wat geen natuur is.
4. tiktok-dansjes doen met de meiden

Oftewel

Cultuur is dus de optelsom van alles wat wij als mensen doen en maken. 

Lekker vaag dus, daar houden we van bij CKV.

Ok dus dan betekent dit...?

Multiculturaliteit:

..dat er meerdere culturen naast elkaar bestaan in hetzelfde gebied die elkaar tolereren maar niet beïnvloeden.

En Interculturaliteit dan? Het woord 'inter' geeft de hint, dat betekent natuurlijk.....

Interculturaliteit betekent dus

..dat er meerdere culturen zijn op dezelfde plek die elkaar wederzijds beïnvloeden. Er vindt dus een culturele uitwisseling plaats tussen meerdere culturen, maar ze zijn nog wel van elkaar te onderscheiden (!).

Interculturaliteit benadrukt dus dat culturen elkaar beïnvloeden.

..en dat betekent dat er nieuwe culturele uitingen kunnen komen die tussen verschillende culturen passen.

van Gogh & Japan

onze bekende schilder VIncent van Gogh, een westerse kunstenaar, werd bijvoorbeeld erg beïnvloed door Japanse prentkunst. Hij ging schilderen met omtreklijnen gebaseerd op Japanse kunst die hij had gezien. 

en dan term nr 3: Fusion

Daarvoor mag je nu een leestekst lezen. Succes!

Fusion- leestekst

Er zijn talloze dingen die oorspronkelijk niet tot 'onze cultuur' hebben behoord, maar die we zo in ons op hebben genomen dat we de vreemde herkomst vaak niet eens meer kennen.

 

Is bijvoorbeeld iets als de aardappel (en dus ook de patat) 'typisch Nederlands' als we bedenken dat de aardappel van de Indianen uit Zuid-Amerika afkomstig is en dat we die in de Middeleeuwen nog absoluut niet kenden? 

Is het 'bakkie koffie' wel zo oer-Nederlands als we weten dat we koffie ook nog maar sinds een twee honderd jaar kennen dankzij de cultuur van de Turken? Hetzelfde geldt voor tabak, thee en alle specerijen.

Men spreekt doorgaans van 'fusion' wanneer twee verschillende elementen op zodanige wijze samensmelten dat er een nieuw element ontstaat. Het begrip fusion vind je in deze oorspronkelijke betekenis op allerlei terreinen, zoals de natuurkunde, de kunst e.d. In de letterlijke betekenis duidt het op een 'verbinding', 'samensmelting'.

De term fusion komen we tegenwoordig vaak tegen in de wereld van de (pop)muziek en de dans waar verschillende stijlen samensmelten tot iets nieuws. We kunnen hem echter ook toepassen bij samensmelting van culturen. Het begrip fusion wordt bij dit thema dus breed gehanteerd.

Fusiooooon

In de anime-serie Dragon Ball Z werd er ook al gedaan aan fusion, zo konden 2 vechters fuseren tot 1 nog ultiemere om een tegenstander te verslaan. 

Wanneer culturen heel nauw met elkaar geconfronteerd worden, kunnen als gevolg daarvan verschillende processen optreden. Die processen worden beïnvloed door de tijd waarin zij zich afspelen, de plaats en andere omstandigheden.

Bij expansiedrang van volkeren zien we soms dat de cultuur van de 'veroveraar' zo dominant aanwezig is dat hij na verloop van tijd de oorspronkelijke cultuur van de 'veroverde' vrijwel geheel wegvaagt. 

Echter, in bepaalde gevallen zien we soms ook dat die twee culturen juist samensmelten. Het resultaat is dan als het ware een nieuwe cultuur met eigen regels, kenmerken en karakteristieken.

De dominantie van de 'vreemde' cultuur (door bijvoorbeeld de omvang van die bevolkingsgroep of de aanwezigheid van bepaalde machtsverhoudingen) kan echter ook leiden tot afweer en grote onderlinge vijandigheid. Deze afweer ontstaat uit angst om het 'eigene' verloren te zien gaan. De minderheid is dan geneigd zich des te sterker vast te klampen aan de eigen cultuur en die soms met geweld te verdedigen.

Tenslotte zijn er de situaties waarbij de minderheid juist geneigd zal zijn zich aan te passen, zo min mogelijk op te vallen of af te wijken door - in elk geval aan de buitenkant - cultuurelementen van de meerderheid over te nemen.

Ok, zijn we er nog?!

4 opties dus wanneer culturen elkaar 'tegen komen', heb jij ze nog op een rijtje?

1

De dominante veroveraar vaagt de oorspronkelijke cultuur volledig weg 

2

De twee culturen smelten samen

3

Onderlinge vijandigheid, de minderheid klapt zich nog meer vast aan de eigen cultuur

4

Minderheid behoudt eigen cultuur maar neemt elementen van de veroveraar over

Mensen proberen soms hun 'eigen' cultuur te beschermen. Denk jij dat het nodig is om je eigen cultuur te beschermen? En zoja, waartegen?

'Cultuuroorlog'

Het idee dat bepaalde culturen beschermd moeten worden kan 'naar' worden als het samengaat met de claim dat een bepaalde cultuur beter is dan de andere. Dan gaan mensen onder het mom van cultuurbescherming  strijden voor hun identiteit. Dit zien we vaak in de VS (daar hebben ze het over Culture Wars) maar ook steeds vaker in Nederland, sterker nog dat zien we nu wekelijks als je kijkt naar de protesten op zondag in het kader van corona.

Vaktaalwoordenlijst

Interculturaliteit​

Er zijn verschillende culturen naast elkaar aanwezig die elkaar constant beïnvloeden. ​

​

Multiculturaliteit​

Verschillende culturen leven naast elkaar, maar ze hebben weinig of geen contact (interactie)​

​

Fusion​

Complete samensmelting van culturen​

​

We gaan een aantal culturele uitingen bekijken en steeds is de vraag: is het…… ​

Multicultureel​

Intercultureel​

Fusion?​

De Nederlandse samenleving, waar hebben we volgens jou mee te maken? Leg uit! (multicultureel, intercultureel, fusion)

Rachid Aazoui - Ik Ben Rachid

Deze video is niet meer beschikbaar

Welke video was dit?

1. FUSION
2. INTERCULTUREEL
3. MULTICULTUREEL

Intercultureel

multicultureel

fusion

Rolling Stones - just your fool
(hoe zat het ook alweer met de blues?)

1. FUSION
2. INTERCULTUREEL
3. MULTICULTUREEL

Acid Arab - La Hafla

1. FUSION
2. INTERCULTUREEL
3. MULTICULTUREEL

Waarom? Leg uit.

Cultuur is dus vaak een samenvoeging van verschillende culturen; een mix of remix. Maar waar komen al die culturele uitingen vandaan? 

Kunnen we de herkomst van door elkaar geinspireerde & beinvloedde kunstuitingen nog wel herleiden? En, hoe ontstaat zoiets eigenlijk....een cultuur, of stijl?

 

Blues is een van de voorbeelden waarbij de oorsprong zo ver terug gaat dat we het soms niet meer weten, het is een eigen leven gaan leiden.

Je gaat zo luisteren naar worksongs of slavenliederen...en...dit is de bakermat van de blues.   De Blues is in de tweede helft van de 19e eeuw ontstaan in Amerika. De Afrikanen die als slaven naar Amerika gebracht werden, brachten hun traditionele, sterk ritmische muziek mee. Op de plantages werkende slaven ontwikkelden een zangstijl die als de oorsprong van wat nu blues heet aangeduid kan worden geduid. Op de plantage hadden deze slaven geen andere instrumenten tot hun beschikking dan de ketens waarmee ze aan elkaar vast zaten. Een werkploeg heette dan ook een ‘Chain Gang’. Slaven moesten vaak lange afstanden lopen en daarbij vormde het slepen van de metalen ketens een ritme. Dit geluid vormde de beat voor de Blues-liederen die zij zongen.  

VOORBEELD 1

De blues is een goed voorbeeld van cultuur die ontstaat vanuit noodzaak. De klaagliederen waren namelijk een uitlaatklep voor de slaven die het zwaar hadden. 

Blues in de meest pure vorm vinden we in de slavenliederen, daarna vinden we blues in allerlei muziekgenres terug. De blues mengde zich met de Amerikaanse muziek (fusion!!) en van daaruit zijn allerlei genres ontstaan waaronder Rock n Roll.  

Weetje: De aanduiding 'blue' voor rouw is afkomstig uit de zeilscheepvaart. Als een schip tijdens de reis zijn kapitein of een andere officier verloor, voerde het voor de rest van de reis een blauwe vlag en werd een blauwe band rond het hele schip geschilderd alvorens de thuishaven binnen te lopen. 

Luisteren maar!

Hiphop is ook een genre  waar, in muziek én kleding  flink gemixt en geremixt wordt.  Hiphop-artiesten hadden vanaf het begin al vaak een erg opvallend uiterlijk met klederdracht die er vooral op uit was om te pronken. Het verkrijgen van status met wat je draagt was voor de eerste generatie rappers, vaak van een niet al te rijke achtergrond, extra aantrekkelijk. Tel hierbij op dat hiphop-artiesten graag dingen vernieuwden en je kreeg de volgende mode-uitingen:

VOORBEELD 2

Dapper Dan was dus eigenlijk ook aan het remixen, maar dan met merken. In de jaren ’90 is Dapper Dan door Gucci aangeklaagd en moest ten gevolge hiervan zijn winkel sluiten. Het kromme is wel dat de artiesten waarvoor Dapper Dan kleding ontwierp nog geeneens welkom waren in Gucci-winkels, want rappers hadden daar niks te zoeken in de jaren ’80.  

En om de cirkel rond te maken: in mei 2017 presenteerde Gucci hun nieuwe collectie met daarin een jas die is afgekeken van Dapper Dan. Toen ze online ‘rip offs’ werden genoemd, reageerde Gucci dat het een ‘homage’ was.  

Dapper Dan 1980s

Gucci 2017

Is dit een ontwerp van Gucci, van Dapper Dan of van Gucci geïnspireerd op Dapper Dan. Sleep het plaatje naar het goede antwoord.

GUCCI

DAPPER DAN

GUCCI'S HOMAGE AAN DAPPER DAN

Beeldende kunst in de remix

Wat zou met de uitspraak op deze steen bedoeld worden, denk jij?

Beeldende kunst in de remix

Het was vroeger niet raar voor een kunstenaar om het werk van een andere kunstenaar te kopiëren. Jonge kunstenaars kopieerden meesterwerken om beter te worden. Sommige van die kopieën werden weer zo eigen dat ze origineel genoeg werden om door een volgende generatie schilders weer gekopieerd te worden. Zo zie je hier een remix  (schilderij 4 ruiters) en daarnaast een remix van deze remix. Het origineel van Leonardo Da Vinci is verloren gegaan.   

Popart en Andy Warhol

Ergens in de 19e eeuw raakte het echter uit de mode om te kopiëren. Waar het vroeger het belangrijkste was om je skills als schilder tentoon te stellen, werd het nu steeds belangrijker om origineel te zijn. Zo bleef kopiëren een lange tijd uit de mode.  

In de 20e eeuw maakte het kopieren echter een comeback in de kunst, onder andere door Popart-kunstenaar Andy Warhol. Zijn zeefdrukken op basis van foto’s van celebrities waren echter geen oefening om zijn skills als kunstenaar te verbeteren. Ze waren namelijk relatief makkelijk te maken dmv de zeefdruk-techniek. Nee, bij Warhol ging het ook meer om de originaliteit dan hoe ‘knap’ het was.  

Popart & Andy Warhol

Waarom kopieerde Andy Warhol en andere popart kunstenaars vaak ?

1. Om makkelijk geld te verdienen
2. Ze dachten 'beter goed gejat dan slecht verzonnen'.
3. Omdat kopiëren paste bij hun geloof in de consumptie-maatschappij
4. Om andere kunstenaars en beroemdheden te eren.

Kirby Ferguson vat met onderstaand plaatje al dit kopieeren en jatten nog even mooi samen.

Filosofisch vraagje...
Bestaat een begrip als originaliteit nog? (Leg uit, neem hierin wat je hebt gehoord deze les mee)

Vooruitblik: Na nog een 'theorie les ' gaan jullie in verdiepingsopdracht 3 (pas over heel wat weekjes) zelf aan de slag met het jatten, kopiëren en hergebruiken van bestaande kunst van het Rijksmuseum. Klik hieronder aan wat je daar van denkt.

Leuk! hopelijk kan ik al mijn creativiteit er in kwijt!

Rijksmuseum! Gelukkig een keer ouwe kunst .

Hoera, mag ik dus eindelijk een keer spieken!

pfff...alweer een opdracht...