Psycholinguïstiek

• Nederlands
• Secundair onderwijs

Psycholinguïstiek

Wat was jouw eerste woordje en hoe oud was je?

Welke fouten maken peuters weleens op vlak van taal?

Welke grappige, rare, vreemde... woorden gebruikte je als kind?

Voorbeeld babytaal

Voorbeelden peutertaal

Raad het woord

Man over woord: brabbelen

onderwijs.hetarchief.be

William Labov - The fourth floor

Alinealezen + samenvatten

Tel de alinea's

Lees de alinea die bij jouw klasnummer hoort in stilte

Daarna in paar zinnen samenvatten voor klas

1.

2.

3.

4.

Differentiatiefase

Prelinguale fase

Voltooiingsfase

Vroeglinguale fase

Opdracht 4b

Prelinguale fase

=fase tot 1ste woordje

-Vanaf 7m: brabbelen

-1st: vaste klank voor voorwerpen + gebaren

-Brabbelen --> woorden

Vroeglinguale fase

=vanaf 1ste woordje

-1 jaar = woorden 1 lettergreep (naan)

-éénwoordsfase

*overextensie: "alle dieren = koe"

*onderextensie: "enkel eigen hond = hond"

-1,5 jaar-2jaar: telegramzinnetjes ("papa eten")

-Vanaf 2,5j: meerwoordfase + overgeneralisatie(klimde)

Differentiatiefase

=2,5j-4j

-langere zinnen

-uitbreiding woordenschat

-congruentie

...

Voltooiingsfase

=5j-9j

-puntjes op de 'i'

Opdracht 5: baby

-communiceren via huilen

-binnenkort klinkers = vocaliseren

=prelinguale fase

Opdracht 5: peuter

-telegramzinnetjes

=vroeglinguale fase

Opdracht 5: kleuter

-meer inzicht in taal (blauwe moet bovenaan)

-kent dus concepten als kleuren

=differentiatiefase

Opdracht 6

-1,5 tot 2,5j: holofrasen + telegramzinnen

-'mama' = aandacht trekken

-moeder: in interactie

*biedt aan; toont + benoemt

*herhaling!

Opdracht 7

Opdracht 7a

Linguaal = met betrekking tot de taal. 

Prelinguaal = voor de echte taal. 

Vroeglinguaal = in het begin van de taal. 

Denk ook aan ‘lingua franca’ (voertaal).

Opdracht 7b

De situatie op het moment dat het kind spreekt, de context dus, en de intonatie van het kind helpen je op weg om de juiste betekenis aan taaluitingen van kinderen te geven. 

Opdracht 7c

Bij overgeneralisatie wordt de regel in alle gevallen toegepast, ook waar dat niet moet. De regel wordt dus te algemeen toegepast. Zo leert een kind dat ‘-en’ een meervoudsvorm is (één bank, twee banken) en past het die regel in het algemeen (verkeerdelijk) toe (één ‘vark’, twee ‘varken’).

Opdracht 7d

Een neologisme is een nieuw woord, vergelijkbaar met wat kinderen doen bij de vorming van eigen woorden voor zaken die ze niet kennen, zoals ‘pittenhok’ voor klokhuis. Deze creatievere vorm van taalgebruik komt typerend voor vanaf de differentiatiefase. 

Blauwe kader

Filmpje

Theorie opdracht 8

Reductie

medeklinkers/onbeklemtoonde lettergrepen weg

allemaal --> amaal

boekentas --> boetas

Theorie opdracht 8

Reduplicatie

eerste/beklemtoonde lettergreep herhalen

Koeken --> koekoe

Theorie opdracht 8

Gliding

l of r worden j of w

vliegtuig --> vjiegtuig

broer --> bjoej

Theorie opdracht 8

Fronting

s-klank wordt f-klank

k-klank wordt t-klank

Kaas --> taas

Kameel --> tameel

Theorie opdracht 8

Assimilatie

bepaalde medeklinkers gelijkaardig/hetzelfde uitspreken

moeke --> moeme

voke --> koke

iedereen --> ieneneen

Opdracht 8

Opdracht 10A

=kinderen die opgroeien zonder of met weinig menselijk contact, bijvoorbeeld door verwaarlozing. 

Aangezien ze onvoldoende taalaanbod krijgen aangereikt en er weinig of geen interactie met hen is, krijgen ze ook op latere leeftijd de taal niet meer op moedertaalniveau aangeleerd.

Opdracht 10b

Mowgli van The Jungle Book

Tarzan

...

Opdracht 10c

Het stelt taalwetenschappers in staat om het verband tussen opvoeding en taalontwikkeling te bestuderen. Welke taal ontwikkelen zulke kinderen en kunnen ze nog een taal aanleren als ze weer in de ‘beschaving’ komen? Ook de vraag of taal aangeboren is (nature) of een kwestie van opvoeding is (nurture) komt hier aan bod. 

amara.org

Opdracht 13: expertengroepen

TIMING

5 min: uitleg opdracht

20 min: brainstorm in groep + visualisatie (uploaden!)

10 minuten: verdeling in nieuwe groepen + overdracht info

Opdracht 13

*In 4 groepen: elke groep ander thema

*Later: 1 persoon elke groep in een nieuwe groep

==> info uitwisselen op creatieve manier

==> info = leerstof! 

6DGBW: expertengroepen

Groep 1: Gijs, Daan, Isabeau, Gus

Groep 2: Salina, Thijs, Lars

Groep 3: Ibe, Elyza, Jasper, Brent

Groep 4: Jeff, Wiebe, Thomas, Flo

6DGBW: stamgroepen

Groep 1: Gijs, Salina, Ibe & Jeff

Groep 2: Daan, Thijs, Jasper & Wiebe

Groep 3: Lars, Brent, Thomas & Flo

6WZW1: expertengroepen

Groep 1: Fé, Renée, Lenthe, Billie

Groep 2: Elien, Lander, Jeroen, Frie

Groep 3:  Fie, Liese, Manou

Groep 4: Lina, Truus, Brechje

6WZW1: stamgroepen

Groep 1: Fé, Renée, Frie, Fie, Lina

Groep 2: Lenthe, Lander, Manou, Brechje

Groep 3: Billie, Jeroen, Liese, Truus

6WZW2: expertengroepen

Groep 1: , Free, Sylke

Groep 2: Julie, Lana, Charl, 

Groep 3: Romee, Adam, Lieke

Groep 4: Faye, Tille, Jaan

6WZW2: stamgroepen

Groep 1: Charl, Faye, Romee, Lieke, Sylke

Groep 2: Lana, Julie, Jaan, Tille, Adam, Free

Eens of oneens?

Neem een groen en rood voorwerp.

Elk kind kan makkelijk verschillende talen tegelijk leren.

Oneens

Het klopt dat het kan, maar het is niet gemakkelijk: bij twee- of meertalig opvoeden duurt het langer voor het kind de taal beheerst.

Als ouder help je je kind best door je kind in het Nederlands op te voeden.

Eens/oneens

Je spreekt het best de moedertaal (of dat nu het Nederlands of een andere taal is) zodat het centrale kennisreservoir maximaal wordt uitgebouwd. 

Tweetaligen zijn niet in staat om één taal uitstekend te beheersen. 

Oneens

Ze zijn ertoe in staat, maar tweetaligen hebben wel meer moeite om tot een woord te komen, omdat ze twee taalsystemen in hun hoofd hebben.

Een kind moet één taal goed beheersen voor het een andere kan leren.

Oneens

Simultane taalverwerving kan ook.

Tweetaligen hebben een beter inzicht in hoe talen in elkaar zitten. 

Eens

Ze kunnen sneller en beter nadenken over taal (metalinguïstisch taalvermogen) dan anderen.

De houding van de maatschappij ten aanzien van de thuistaal heeft een invloed op de eigenwaarde en identiteit van het kind.

Eens

Taal moet worden gestimuleerd.

Andere talen leren gaat ten koste van de kennis van het Nederlands.

Oneens

Alle talen krijgen een plaats in het centrale kennisreservoir.

Nog meer weten?

Alle teksten groepswerk staan op Smartschool > Documenten > deel 1.