Naamvallen en functies

• Latijn
• Secundair onderwijs

Naamvallen en functies

Overzicht G155

Krachten in een zin

G156-179

Drie krachten: 

• congruentie
• vorm, functie en positie
• tijdsgebruik

1) Congruentie

= de kracht die een naamwoord uitoefent op andere naamwoorden en werkwoorden, waardoor de samenhang tussen die woorden duidelijk wordt

• O en gezegde
• O en NWD
• O of (L)V en DVB
• K en BVB

2) Vorm, functie en positie

VORM: geeft informatie over de FUNCTIE in de zin

± vaste POSITIE (hiervan afwijken: bedoeling)

• Zinsdelen (gezegde + O/NWD/(L)V/MV/HV + evt. BWB/DVB/aanspr.)
• Zinsdeelstukken (K + BVB)
• Zin in een zinsdeel 
• Valentie

3) Tijdsgebruik

= kracht die de tijd van een werkwoord uitoefent op een ander werkwoord

• Absoluut tijdsgebruik
• Relatief tijdsgebruik

Nominatief

G190-192 + 215-218

Welke functies kan een naamwoord
in de nominatief uitoefenen?

Onderwerp

Het O staat in de nom. 

Alle andere woorden in de nom. verwijzen naar het O, dat niet altijd is uitgedrukt.

• Canis fidus est. 
• Pueri puellaeque fabulam audiunt.

Naamwoordelijk deel

Het NWD is noodzakelijk bij KWW zoals esse en fieri.

• Canis fidus est. 
• Haec poena apud eos est gravissima.

Dubbelverbonden bepaling

Een DVB is zowel met het gez. als met het O verbonden.

Ze congrueert met dit O en beschrijft er een eigenschap of toestand van. 

• Hannibal princeps in proelium ibat, ultimus excedebat.
• vertaling: als/tot

Accusatief

G 193-214 + G215-218

Lijdend voorwerp

LV

• Ipse Lentulum in carcarem deducit.

Bijwoordelijke bepaling

BWB, meestal met een voorzetsel

• richting (waarheen?): Romam proficiscor.
• plaats (waar?): Intra eas silvas hostes se continebant.
• tijd (wanneer? hoe lang?): Nonnulli vicenos annos in disciplina permanent.
• middel (per + acc) - wijze (per + acc.) - oorzaak - doel - route - maat - beperking 

Onderwerp en naamwoordelijk deel

Een DVB is zowel met het gez. als met het LV verbonden.

Ze congrueert met dit LV en beschrijft er een eigenschap of toestand van. 

• Vocant eum patrem patriae.

Voorwerp

• bij onpers. wwn.: me paenitet
• inwendig voorwerp: vitam vivere
• werkwoord + onz. adj. of vnw.

! Sommige wwn. hebben 2 acc.: LV en V

• docere, celare, rogare
• circum-, trans-, praeter-
• andere wwn.

Uitroep

O me asinum!