1.3 Egypte en de nijl

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

1.3 Egypte en de Nijl

Planning

• Leerdoel
• Landbouw langs de Nijl
• Handel en steden
• Zelfstandig werken
• Afsluiting

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe irrigatielandbouw langs de Nijl werkte. 
  
  
• Je kunt uitleggen tot welke economische veranderingen het ontstaan van de landbouw in Egypte leidde.
  
  
• Je kunt uitleggen tot welke sociale veranderingen het ontstaan van de landbouw in Egypte leidde.  

Landbouw langs de Nijl

• Elke zomer stroomde de Nijl  over en bracht vruchtbaar slib mee. 
  
  
• Als het water was gezakt bleef er vruchtbare grond over voor de landbouw.
  
  
• Via kanalen, dijken en waterbekken werden akkers bevloeid die verder van de Nijl lagen.
  Dijken hield het water zo lang mogelijk vast.
  
  
• Dit heet irrigatielandbouw. 

de Nijl

• 4000 v. Chr.: landbouw ontstaat langs de oevers van de Nijl.

• Erg vruchtbare grond door slib. 

• 3 periodes: overstromingstijd, zaaitijd en oogsttijd 

Overstromingstijd

• De Nijl overstroomt.

• Op het land wordt niet gewerkt.

• De rivier brengt een vruchtbaar laagje slib mee. 

• Egyptenaren houden zich bezig met andere dingen zoals het bouwen van tempels.

Zaaitijd

• Water trekt weg en de vruchtbare slib blijft liggen.

• De Egyptenaren zaaien en bewerken het land.

• irrigatielandbouw: Dijken en waterbekkens houden het water zo lang mogelijk vast. Kanalen bevloeien de akkers verder van de Nijl. 

Oogsttijd

• Tijd van het oogsten (graan)

• De opbrengst van de oogst wordt bijgehouden en opgeschreven.

• Voorraden worden aangelegd

Zonder het water uit de Nijl zouden de landbouwgewassen uitdrogen. 

Om het hele jaar voldoende water te hebben, legden de Egyptenaren kanaaltjes, dijken en waterbekkens aan.

Dijken en waterbekkens hielden het water zo lang mogelijk vast. 

Op deze manier hadden de Egyptenaren toch water voor hun akkers.

Irrigatielandbouw

Landbouw waarbij met dijken, kanalen en waterbekkens de akkers bevloeid worden.

Handel en steden 

• Door hoge opbrengsten groeide de bevolking. 
  
  
• Ontstaan van de nijverheid: voorwerpen maken met de hand. Men ging zich specialiseren in één beroep. (niet iedereen hoefde meer boer te zijn).
  
  
• Het ontstaan van de handel. (handelaren ruilden hun producten)
  
  
• Het ontstaan van stedelijke gemeenschappen. (langs de Nijl groeiden de dorpen). 
  
  
• Nieuwe uitvindingen zoals pottenbakkersschijf en brons. 

Gevolgen

• Voedseloverschot leidt tot nieuwe beroepen en Nijverheid (Het gebruiken van grondstoffen om een product te maken)
• Er ontstaat (ruil)handel.
• Dorpen groeien uit tot steden: ambtenaar was in dienst van het bestuur    => voert besluiten uit, zorgt voor orde en int belasting.  => De Egyptenaren begonnen dingen op te schrijven om alles bij te houden.
• Steden werden machtig en rijk en gingen andere dorpen en steden veroveren => Er ontstaat een land.

Verschillen in rijkdom en macht

• Er ontstonden grote verschillen tussen mensen  in Egypte, door vee en bezit.  
  
  
• Het minste aanzien kregen de slaven. Daarna kwamen de boeren. Vervolgens kwamen schrijvers en bouwmeesters. Daarna priesters en generaals. Bovenaan stond de farao.
  
  
• Dit zijn de sociale lagen binnen de samenleving. 

Sociale lagen

• Door bezit van land en vee, het ontstaan van beroepen en een bestuur werd Egypte een samenleving met sociale lagen.
• Sociale lagen= Groepen mensen die van elkaar verschillen in rijkdom, macht en aanzien.

Farao

Slaven

Boeren

Ambachtslieden

Opgeleide mensen

Bestuurders & priesters

Schrijven en rekenen

• De Egyptenaren waren een van de eerste volken die een schrift (een serie tekeningen of tekens die elk een woord of klank uitbeelden) bedachten. Rond 3100 v. Chr. Dit deden ze bijv. om bij te houden wie er belasting betaalden.

• Het schrift bestond uit tekeningen, dit zijn hiërogliefen. Om schrijver te worden moest je lang leren, maar weinig Egyptenaren leerden schrijven.
  

• Uitvinding van het schrift is het einde van de prehistorie en het begin van de historie. Er zijn voor het eerst geschreven bronnen die iets vertellen over het verleden.
  

Andere stedelijke samenlevingen

• In Mesopotamië ontstonden andere stedelijke samenlevingen. Gunstige ligging tussen Eufraat en Tigris.
  
  
• Ook specialisatie en verschillende sociale lagen. 
  
  
• Verschillende volken.
  
  
• Wetenschappelijke kennis. 

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe irrigatielandbouw langs de Nijl werkte. 
  
  
• Je kunt uitleggen tot welke economische veranderingen het ontstaan van de landbouw in Egypte leidde. 

Samenvatten in stappen

1. Lees de paragraaf die je wilt samenvatten eerst een keer goed door. 
2. Lees en neem de titel van de paragraaf en alineakopjes over. 
3a. Zoek per alinea naar de belangrijkste begrippen en neem die over. 
3b. Schrijf in je eigen woorden op wat die begrippen betekenen. 
4. Neem de belangrijkste jaartallen, personen en oorzaken/gevolgen ook over, als die in een alinea staan. 

Tip 1: schrijf woorden die je niet snapt ook op en probeer eerst zelf op te zoeken wat ze betekenen. Als dat niet lukt, vraag er dan naar in de les. 
Tip 2: maak gebruik van een kleurensysteem om onderscheid te maken tussen jaartallen, begrippen en personen + doe dat ook voor de titels/kopjes. 

Voorbeeld samenvatten

Par 5. De Egyptische samenleving (blz. 19-21 HB)
- De farao
Om de irrigatielandbouw in Egypte in goede banen te leiden, was een bestuur nodig; dat bestuur zorgde voor een taakverdeling onder de mensen door regels en wetten te maken en te controleren of mensen zich daar aan hielden. Vanaf 3100 v. Chr. was de farao de opperbestuurder van geheel Egypte. Al het land was van hem en de Egyptenaren moesten belasting aan hem betalen; ze moesten een deel van hun oogst aan hem afstaan. 

Oefenvraag

In Mesopotamië vonden archeologen schitterende bronzen kunstvoorwerpen. De

eerste bronzen voorwerpen komen uit 3500 v.C.

Leg uit welk verband er bestaat tussen deze bronzen voorwerpen en de

ontwikkeling van de landbouw in Mesopotamië.

Antwoord

Door de hogere landbouwopbrengsten hoefde niet iedereen meer in de

landbouw te werken en gingen mensen zich specialiseren. (1p) Op den duur

konden zij daardoor nieuwe ontdekkingen doen, zoals brons, en zich

specialiseren in het maken van bepaalde voorwerpen. (1p)

 10 Volgens Herodotus ging er in de Egyptische landbouw een heleboel ‘vanzelf’.

- Leg uit wat hij daarmee bedoelde, en

- leg uit dat de Egyptenaren het daar niet mee eens zouden zijn.

Bron 3 De Griekse schrijver Herodotus (485-420 v.C.) schreef over Egypte.

De bewoners rondom de Nijl kunnen makkelijker landbouw bedrijven dan alle andere

volken. Zij hoeven geen moeite te doen om met de ploeg het land te bewerken, terwijl

andere volken zich moeten afmatten op het veld. Wanneer de rivier vanzelf gekomen is

en de akkers onder water gezet heeft, en wanneer daarna het waterpeil weer zakt, dan

bezaait elke boer zijn eigen akker. Vervolgens laten de boeren hun zwijnen het zaad in

de grond trappen. Daarna hoeven zij alleen de oogsttijd af te wachten.

Antwoord

 - Herodotus bedoelde dat de Nijl jaarlijks overstroomt en zorgt voor water:

daarvoor hoeven de Egyptenaren niets te doen. (1p)

- De Egyptenaren zouden het daar niet mee eens zijn, want zij verrichtten veel

werk om te zorgen dat hun akkers voldoende water kregen. Zo groeven zij

bijvoorbeeld kanalen. (Dit heet irrigatielandbouw.) (1p)