V5 P3 HC Verlichting 3.5 Rousseau, Romantiek & Nationalisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

De Romeinse consul en historicus Tactius schrijft in de 1e eeuw na Christus: "Wanneer zij niet ten strijde trekken brengen zij een klein deel van de dag door met jagen, het grootste deel met ledigheid, zich overgevend aan slapen en eten. De moedigsten en oorlogszuchtigsten doen helemaal niets; zij laten de zorg voor huis en haard en akkers over aan de vrouwen, de grijsaards en de zwakkeren uit de familie..."

De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat

De groei van het Romeins imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidt

De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur

De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa

De ontwikkeling van het jodendom en christendom als eerste monotheïstische godsdiensten

In het Capitool in Washington vergadert de Amerikaanse volksvertegenwoordiging. De bouwstijl is een eerbetoon aan de grondleggers van de eerste democratie in de geschiedenis: De Atheense democratie

De ontwikkeling van wetenschappelijk denken en het denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat

De groei van het Romeins imperium waardoor de Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidt

De klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur

De confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur van Noordwest-Europa

De ontwikkeling van het jodendom en christendom als eerste monotheïstische godsdiensten

Plaats  in  chronologische volgorde

1

2

3

4

5

In Athene wordt gediscussieerd over de beste bestuursvorm

In Florence wordt een geschrift van de Romeinse politicus Cicero bestudeerd

de laatste West-Romeinse keizer wordt afgezet door de Germaanse koning Odoaker

het VOC schip Grote Aeolus verlaat de haven in Amsterdam

Hendrik V verleent Utrecht haar stadsrechten

Maak de goede combinaties tussen betekenis en begrip.

Betekenis	Begrip
Een landbouwmethode waarbij een stuk land in het eerste jaar wordt gebruikt voor wintergraan, in het tweede jaar voor zomergraan en in het derde jaar braak ligt.
Tijd van steden en staten (1000-1500).
Beroep waarbij je producten met de hand maakt.
Een economie waarin mensen elkaar met geld betalen.
Groep Noord-Europese steden die met elkaar samenwerkten om meer handel te krijgen
Het voor landbouw geschikt maken van bossen en moerassen.

drieslagstelsel

late Middeleeuwen

ambacht

geldeconomie

Hanze

ontginnen

Verbind oorzaken en gevolgen

Edelen geven steden stadsrechten

Steden willen stadsrechten

Edelen worden minder machtig

Edelen hadden 

meer geld nodig

Steeds meer steden hebben stadsrechten

Steden werden zelfstandiger

In de late middeleeuwen komt een nieuwe groep op: de burgerij. Dit zijn vrije mensen in de stad. Zij zijn verdeeld in verschillende lagen. Zet de late middeleeuwers op de juiste plek in de sociale piramide

Patriciaat: Rijke kooplieden 

Patriciaat: Het stadsbestuur

Gemeen: Bedelaars en daklozen

Gemeen: Gewone arbeiders/dagloners

Gemeen: Winkeliers en ambachtslieden

Herken jij het juiste gilde?

Sleep het juist beroep naar de juiste afbeelding

Schoenmakers-gilde

Slagers-gilde

Bakkers-gilde

Kleermakers-gilde

Koppel de gebeurtenissen aan de 'jaartallen'

11e eeuw

rond 1300

1302

15e eeuw 

na 1585

rond 1200

Opkomst Antwerpen

In Vlaanderen groeit Brugge uit tot belangrijkste stad

Guldensporenslag

Opkomst Amsterdam

door verbeteringen in landbouw ontstaan van steden

In Vlaanderen groeit Atrecht uit tot belangrijkste stad

Centralisatie

Geen centralisatie

Invoeren van een nieuwe belasting voor de gehele Nederlanden

Brussel wordt bestuurshoofdstad.

Afspraken worden gemaakt via de Staten-Generaal (niet de Gewestelijke Staten).

De stad Brugge behoud enkele middeleeuwse privileges. 

Het Groot Privilege wordt deels teruggedraaid (= deze is niet meer geldig).

16e eeuw

17e eeuw

18e eeuw

Vroegmoderne        Tijd

< Middeleeuwen

Moderne Tijd>

Wetenschap-pelijke Revolutie: 

Verlichting: 

Renaissance:

nadenken, niet zomaar geloven.  

geloof in de vooruitgang.

Systematisch waarnemen & experimenteren

De geschiedenis van Amsterdam als handelsstad kent vier fases. Verbind elke fase met de juiste omschrijving.

1300-1450

1450-1540

1540-1585

1585-1700

Amsterdam heeft de positie van Antwerpen overgenomen.

Amsterdam is groot in graan-en houthandel, maar minder belangrijk dan Antwerpen.

Amsterdam start als voorhaven voor graanhandel maar is minder belangrijk dan Deventer

Amsterdam overtreft de Oost-Nederlandse Hanzesteden.

Koppelen:  koppel de KA's uit tijdvak 7 aan het juiste plaatje.

De democratische revoluties in westerse landen met als gevolg discussies over grondwetten, grondrechten en staatsburgerschap bij tijdvak

Uitbouw van de Europese overheersing, met name in de vorm van plantagekoloniën en de daarmee verbonden transatlantische slavenhandel, en de opkomst van het abolitionisme

Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)

Rationeel optimisme en ‘verlicht denken’ werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen

Maatregel pas wel bij een verlicht absoluut vorst

Maatregel past niet bij een verlicht absoluut vorst

De vorst verhoogt de belasting op grond en gebouwen; de kerk hoeft deze belasting niet te betalen:

De vorst benoemt John, de zoon van een timmerman, tot kapitein in het leger vanwege zijn kwaliteiten

Om overstromingen in de toekomst te voorkomen, richt de vorst een instituut van waterbouwkunde op

De vorst besluit dat burgers in steden met meer dan 10.000 inwoners hun eigen bestuur mogen kiezen

De derde stand eist meer inspraak in de Staten Generaal 

De Nationale Vergadering wordt opgericht 

De Staten-Generaal komen na 174 jaar voor het eerst weer bijeen 

Frankrijk heeft onder Lodewijk XVI grote financiële problemen 

Parijse burgers bestormen de Bastille 

Verlichte denkers doen voorstellen om de samenleving te verbeteren 

verplichte jaartallen HC Verlichting 

1789

Na 1650

1776

1799

1815

1848

Grondwet Thorbecke

ontstaan verlicht denken

onafhankelijk-

heids-

verklaring

Congres van Wenen

staatsgreep Napoleon

begin Franse Revolutie

Liberalen

Socialisten