BSR 19/5 2ha Grammatica WS 6

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

Bestudeer de theorie op blz. 216.

Beantwoord de startvraag.

Klaar? Begin alvast aan paragraaf 
5.6 in je (online) boek. 

havo 5.6 Zelfstandig, koppel- en hulpwerkwoord.

Startopdracht:

GRAMMATICA

Woordsoorten

Havo: Maak een zin waarin twee verschillende soorten werkwoorden voorkomen. 

Vwo: Maak een zin waarin zowel een vragend als een aanwijzend voornaamwoord voorkomt.

• Havo: Je kunt het verschil tussen een zelfstandig, koppel- en hulpwerkwoord uitleggen en herkennen.
• Vwo: Je kunt onderscheid maken tussen een aanwijzend, vragend en onbepaald voornaamwoord.

Lesdoelen

Planning

Uitleg werkwoordspelling 

Zelfstandig met de oefeningen aan de slag

P L A N N I N G

Cursus 5 - Grammatica

1. Lesdoelen.

2. Herhaling vorige twee lessen.

3. Uitleg §6: Zelfstandig, koppel- en hulpwerkwoord.

4. Klassikale check.

5. Tijd voor huiswerk (zelfstandig of in tweetallen).

6. Afsluiten

Vul hier je antwoord op de startvraag in.

Grammatica woordsoorten

Zinnen bestaan uit woorden. Die woorden kun je indelen in soorten. Je kunt van elk woord in een zin bepalen bij welke woordsoort het hoort. Zo ontdek je hoe een taal is opgebouwd.

§6: Voornaamwoorden
(persoonlijk, bezittelijk, aanwijzend, vragend)

blz. 212-213

Persoonlijk

voornaamwoord

Een persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon, dier of ding:

• Wij gaan een weekendje weg.
• Onze kat slaapt overdag, omdat hij 's nachts buiten rondloopt.
• Ik heb je bericht ontvangen, maar ik heb het nog niet gelezen.

Bezittelijk voornaamwoord

Een bezittelijk voornaamwoord
geeft aan van wie iets is. Het staat altijd voor het zn waar het bij hoort.

• Jullie tuin.
• Mijn telefoon.
• Jouw huis.

Aanwijzend

Bekijk de zin:
Deze rugzak vind ik veel handiger dan dat koffertje.

In deze zin zijn deze en dat aanwijzende voornaamwoorden. Een aanwijzend voornaamwoord (aanw.vnw) wijst meestal een mens, een dier of een ding aan: deze jongen, dat varken, die jurk.
Dit zijn de aanwijzende voornaamwoorden:

deze, die, dat, dit, zulk(e), zo’n, dergelijk(e), zelf, hetzelfde, dezelfde.

voornaamwoord

Aanwijzend

Een aanwijzend voornaamwoord kan voor of achter een zelfstandig naamwoord staan.

• Joran kreeg een horloge voor zijn verjaardag en hij vond dat (horloge) het mooiste cadeau.
  
  

Een aanwijzend voornaamwoord kan ook terugwijzen naar een hele zin:

• Mijn broer draait altijd keiharde muziek op zijn kamer. Ik vind dat (mijn broer altijd keiharde muziek op zijn kamer draait) erg storend.

voornaamwoord

Vragend

voornaamwoord

 Een vragend voornaamwoord (vr.vnw) staat aan het begin van een vraag of aan het begin van een zin die gemaakt is van een vraag.

Er zijn vier vragende voornaamwoorden:

• Wie gaat er mee naar de film?
• Melvin vroeg wat het huiswerk is.
• Wat voor (een) auto heb je gekocht?
• Welke film heb je uitgekozen?

Vragend

voornaamwoord

Let op: wie en wat zijn geen vragend voornaamwoord als ze verwijzen naar een eerder genoemd woord.

• De tante naar wie Nicky is vernoemd, woont een dorp verderop. 
• Volgens mij zie jij iets wat er niet iets. 

Zag je dat *onze* hond mij zijn riem kwam brengen?

Sleep het juiste voornaamwoord naar het vakje.

sleep de juiste woordsoort naar het vak hiernaast

Persoonlijk voornaamwoord
(pers. vnw)

Bezittelijk voornaamwoord
(bez. vnw)

Aanwijzend voornaamwoord
(aanw. vnw)

Vragend voornaamwoord
(vr. vnw)

*Wat* heb je allemaal gehoord op dat feestje?

Sleep het juiste voornaamwoord naar het vakje.

sleep de juiste woordsoort naar het vak hiernaast

Persoonlijk voornaamwoord
(pers. vnw)

Bezittelijk voornaamwoord
(bez. vnw)

Aanwijzend voornaamwoord
(aanw. vnw)

Vragend voornaamwoord
(vr. vnw)

§6: Zelfstandig, koppel- en hulpwerkwoord

blz. 216-217

Zelfstandige werkwoorden

Een werkwoord is een woord dat je kunt doen: fietsen, leren, werken, eten. Maar een werkwoord kan je ook overkomen: vallen, struikelen, krijgen.

Als we weten wat er wordt bedoeld met een bepaald werkwoord, dan noem je dat een zelfstandig werkwoord.

Koppelwerkwoorden

Koppelwerkwoorden koppelen altijd een eigenschap aan het onderwerp in de zin. Ze zijn onderdeel van het naamwoordelijk gezegde (het onderwerp van de zin is of wordt iets). 

We kennen de volgende koppelwerkwoorden: zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen.

Jullie presentatie is [heel grappig].

Olivia wordt [snel boos].

Bart blijft de hele dag op zijn kamer.

Hulpwerkwoorden

Let op: sommige werkwoorden hebben van zichzelf geen duidelijke betekenis: hebben, kunnen, mogen, moeten, willen, worden, zijn, zullen. Daarom 'helpen' deze woorden altijd een ander werkwoord. Dit is de reden dat we deze werkwoorden hulpwerkwoorden noemen.

 
Sommige opdrachten kunnen lastig zijn.

Vanavond zouden we pizza kunnen eten.

Oefenen

Wat?	Cursus 5.6 Havo: Maak opdracht 1 t/m 4 (blz. 216-217). * Keuze: echte boek of online boek!
Hoe?	Keuze: zelfstandig of in tweetallen.
Hulp	De 4 B's, oogje, theorie in de LessonUp.
Tijd	Timer.
Klaar?	Begin alvast zelfstandig aan de opdrachten van paragraaf 5.8 of herhaal paragraaf 5.2 en 5.4.

Hulp havo

• Havo: Je kunt het verschil tussen een zelfstandig, koppel- en hulpwerkwoord uitleggen en herkennen.

Lesdoelen

Je *zou* me best even kunnen helpen.

1. zelfstandig werkwoord (zww)
2. hulpwerkwoord (hww)
3. koppelwerkwoord (kww)
4. geen werkwoord

Je zou me best even *kunnen* helpen.

1. zelfstandig werkwoord (zww)
2. hulpwerkwoord (hww)
3. koppelwerkwoord (kww)
4. geen werkwoord

Je zou me best even kunnen *helpen*.

1. zelfstandig werkwoord (zww)
2. hulpwerkwoord (hww)
3. koppelwerkwoord (kww)
4. geen werkwoord

Je zou me *best* even kunnen helpen.

1. zelfstandig werkwoord (zww)
2. hulpwerkwoord (hww)
3. koppelwerkwoord (kww)
4. geen werkwoord

zww

zelfstandig

werkwoord

hww

hulp-

werkwoord

kww

koppe-

werkwoord

zijn worden blijven

Dit werkwoord komt alleen in het naamwoordlijk gezegde  voor

Dit werkwoord zet de zin in een bepaade tijd

Het belangrijkste werkwoord van de zin

meestal het laatste werkwoord in de zin of vorm

Je kunt dit werkwoord niet in de zin weglaten

Havo: 'Ik kan aan iemand anders uitleggen wat het verschil is tussen de drie soorten werkwoorden.'
Vwo: 'Ik weet het verschil tussen een aanwijzend, vragend en onbepaald voornaamwoord.'
0 = echt (nog) niet / 10 = zeker wel

010

Het woord 'kussen' kan zowel een zelfstandig naamwoord (mens/dier/ding) als een werkwoord zijn. Maak twee zinnen om dit verschil te laten zien:

Eén zin met 'kussen' als zelfstandig naamwoord en een één zin met
'kussen' als werkwoord.