Startcollege acpa 2 wereldoriëntatie 25-26

• Mens en wereld
• HBO
• Studiejaar 2

Marlies Klijn

Irmie Plak

Sonny van Seeters

Startcollege 

vakdidactiek wereldoriëntatie

Aardrijkskunde, geschiedenis, natuur en techniek

Motiverende opening

Ideeën:

Inspirerend voorbeeld vanuit basisschool van kinderen over onze vakken (juist wel/niet populair) 

Belang van ons vak voorbeeld uit actualiteit of mooi onderwerp,  

Belang van vakdidactiek: inzicht ipv kennis/feitjesdenken en redeneren in een wereld die zo verandert, maar ook die steeds minder uitdaagt tot zelf kennis vergaren/begrijpen (internet, AI). 

Misschien wel mooiste, leukste  vakken om te geven, qua mogelijkheden als docent 

Doggerbank met mamoettank

Indonesie: voc, vissen, bestaansmiddelen

Doelen voor vandaag

Je kunt uitleggen:

• Hoe het algemeen didactisch en vakdidactisch model samen gebruikt worden om een sterke les te ontwerpen en te geven.
• Uit welke fases het vakdidactisch model bestaat
• Hoe de wereld de klas in gehaald kan worden
• Hoe deze leeruitkomst eruitziet

Vakdidactisch basismodel wereldoriëntatie

(Kijkwijzer H.7)

1. Wat en waar? waarnemen en verwonderen
2. Waarom daar? Waarom toen? Hoe zit dit? verklaren inzoomen
3. Waar nog meer? Hoe was het in het verleden? Wat nog meer? herkennen en generaliseren
4. Hoe gaat het verder? redeneren en argumenteren

Belang van wereldoriëntatie 

 

Kennis, inzicht en vaardigheden om de wereld te begrijpen

Redeneren - denken - inzicht

Duurzaamheid-verwondering-nieuwsgierigheid

Beroepsvoorbereiding

Belang wereldoriëntatie

Begrijpend lezen en luisteren

.

 

Houtveen e.a., z.d.) 

https://www.volkskrant.nl/binnenland/wat-er-misgaat-met-begrijpend-lezen-volgens-de-grondlegger-ervan-kennis-is-een-absolute-voorwaarde-dat-zijn-we-vergeten~b730b784/

chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.nro.nl/sites/nro/files/migrate/de-vele-kanten-van-leesbegrip.pdf

Belang wereldoriëntatie

Burgerschap 

https://www.volkskrant.nl/binnenland/wat-er-misgaat-met-begrijpend-lezen-volgens-de-grondlegger-ervan-kennis-is-een-absolute-voorwaarde-dat-zijn-we-vergeten~b730b784/

Wereldoriëntatie op de basisschool

Kerndoelen

3-5 uur per week?

Hoe wordt er wereldoriënatie gegeven op jouw stageschool

1. Aparte vakken met methodes
2. Aparte vakken met zelf ontworpen lessen
3. Geïntegreerd via thema's, projecten met geïntegreerde methode
4. Geïntegreerd via thema's, projecten zelf ontworpen geïntegreerde methode

Welke methode/werkwijze wordt op jouw stageschool gebruikt?

Apart

Blink

Wijzer! 

Meander, Brandaan, Naut

4xwijzer

Wetenswaardig

Geintegreerd

Blink

IPC

Da Vinci

4x wijzer

Code D

Curriculum.nu: kennisdomeinen: Mens en Maatschappij, Mens en Natuur en Burgerschap.

negen vakdomeinen de bestaande schoolvakken zou willen herverdelen. Voor de zaakvakken betekent dit dat verschillende denk- en werkwijzen die de zaakvakken met elkaar gemeen hebben:

het denken in perspectieven,

denken in belangen,

denken in tijd en ruimte,

In de vorige versie van de kerndoelen werd met name het unieke aspect van alle zaakvakken benadrukt, terwijl in Curriculum.nu juist de gemeenschappelijke denk- en werkwijzen centraal komen te staan om de kennis die tot de verschillende vakdomeinen behoort in breder perspectief te plaatsen.

Huidige kerndoelen: 

Benadrukking unieke aspecten per zaakvak : AK-Ges-Nat

Nieuwe kerndoelen: 

kennisdomeinen: 

Mens en Maatschappij, Mens en Natuur en Burgerschap.

Gemeenschappelijke denk- en werkwijzen om kennis die tot de verschillende vakdomeinen behoort in breder perspectief te plaatsen. 

 , 

In Curriculum.nu juist de gemeenschappelijke denk- en werkwijzen centraal komen te staan om de kennis die tot de verschillende vakdomeinen behoort in breder perspectief te plaatsen.

Ontwikkelingen: Vernieuwde kerndoelen per 2026

Vakintegratie: Verschuiving in het veld

Inspectierapport zaakvakonderwijs basisschool

2015: 80% werkt met los vakonderwijs in AK, GES EN N&T 

Onderzoek Brabantse scholen (De Groot-Reuvekamp)

2018 48 % losse vakken 38% geïntegreerd

2021 22% losse vakken 57 % geïntegreerd

Matchen en stretchen

Basis van de vakken: Concepten

1. Ontwikkelen van een geografisch wereldbeeld , historisch tijdsbesef en nieuwsgierigheid naar materiele verschijnselen

 

2. Het verkrijgen van kennis van en inzicht in geografische vraagstukken , historische ontwikkelingen en de fysieke wereld 

 

3. Geografisch, historisch en natuurwetenschappelijk en technologisch redeneren

Per nummer uitwerken of alle drie per vak uitwerken?

Didactisch model

Didactisch model

Een goed lesplan om ontwikkeling te stimuleren: Effectief onderwijs

Algemeen didactisch model                  Vakdidactisch model

Verhouding algemeen didactisch model -vakdidactisch model

Korte uitleg : doel didactisch model: hoe gebruik je het bij lesontwerp en verrijking

 

Het vakdidactisch model van aardrijkskunde, geschiedenis en natuur & techniek komen voor een belangrijk deel overeen.

Welke voorbeelden ken je van vakdidactische modellen?
(Denk aan rekenen, taal...)

Voorbeelden van rekenen (…..) en taal (viertakt bij woordenschat)

Vakdidactisch model wereldoriëntatie

1 Wat en waar? (waarnemen, verwonderen en/of probleem constateren) 

2 Waarom daar? Waarom toen? Hoe zit dit? Waarom zo?(verklaren – inzoomen), informatie verwerven en verwerken , onderzoeken, redeneren en argumenteren 

3 Waar nog meer? Construeren van het verleden (herkennen en generaliseren, contextualiseren – uitzoomen) 

redeneren en argumenteren 

4 Hoe gaat het verder? (waarderen – belangen)

redeneren en argumenteren, koppelen aan het nu

nieuwe generieke 2d kubus ontwerpen, met voorbeelden vanuit alle vakken?

Onderbouwing

Waarom altijd eerst inzoomen, gekoppeld aan een voorbeeld ipv eerst genergiek/uitzoomen?

Hoe gebruik je het vakdidactisch model?

Alle relevante stappen binnen één les, of verspreid over een lessenserie

Voorbeeld van methodes laten zien van beide.

Beeldvormersschema

Werkelijkheid

Afbeeldingen

Gesproken woord

Geschreven/gedrukt woord

Doen

De wereld de klas in of er naar toe!

 

Onderbouwing-verantwoording:

De wereld de klas in halen

Het verleden tot leven wekken

Hart hoofd handen

Neurobiologisch onderzoek laat zien dat kinderen/volwassenen concrete ervaringen nodig hebben om de fysieke wereld te begrijpen.

Effectief kennis construeren bestaat uit emoties, ervaringen en kennis.

Verwondering zorgt voor betrokkenheid en interesse en nieuwsgierigheid

Verasdeel motiverende opening: hersenen effectief aan zetten

Aardrijkskunde

1 Wat en waar (lokaliseren)?

2 Waarom daar (verklaren)?

3 Waar nog meer (generaliseren)?

4 Hoe gaat het verder(waarderen)?

Geschiedenis

Natuur

Techniek

Houding leerkracht

Onderzoekende en nieuwsgierige houding voor leven:

Denkvragen stellen

Verwondering tonen

Bij actualiteit onderwerpen die wo raken bij andere lessen het uit te zoeken

Opzet module

 oktober –november: 

Basisvakdidactiek per vak: theorie en praktijk (oefenen in stage)

december-januari: 

Duoproject: lessenserie ontwerpen en uitvoeren vanuit vakintegratie

Toetsing

Kennistoets 8 januari 2026

Begin feb. 2026 

Markt met productpresentaties, 

 Beroepsproduct inclusief handleiding 

Wat neem je mee?

Vragen?

[e-mail]

[e-mail]

[e-mail]

De duurste winkels van Leiden liggen op een strandwal. Waar ligt die?

1. Breestraat
2. Haarlemmerstraat
3. Stationstraat
4. Pieterskerkchoorsteeg

Welk dier kon op het dieet staan van jagers verzamelaars in de omgeving van Leiden?

1. Konijn
2. Kip
3. Bever
4. Fazant

De oude duinen waren gemiddeld 10 meter hoog. Hoe hoog zijn duinen gemiddeld nu?

1. 5 meter
2. 15 meter
3. 25 meter
4. 45 meter

Welke van deze vogels broedt binnen de singels in Leiden?

1. Slechtvalk
2. Reiger
3. Papegaaiduiker
4. Struisvogel

Het is tijd om afscheid te nemen van het Holoceen. Wij leven nu in het...?

1. Precambrium
2. Jura
3. Mesoliticum
4. Antropoceen

Discussie over of de invloed van de mens wel of niet op geologische schaal zichtbaar zal zijn over duizenden jaren

Een mesolithische (na de laatste ijstijd) jager, gewapend met o.a. pijl en boog.

Illustratie Kelvin Wilson

studenten laten kijken en zeggen: wat zie je op dit plaatje? waar kan het zijn? wanneer kan het zijn? wat valt je op?

Welke onderwerpen herken je vanuit de zaakvakken?

Het ontstaan van Leiden

Wat is waar en 

waarom daar?

Hoe en wat leeft er?

1 jonge duinen

2 oude duinen/strandwallen

3 veen

Bedenk een onderwerp waarin doelen van de drie vakken in terugkomen