Grammatica h1 t/m h3

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Bijstelling/bijvoeglijke bepaling

Een bijstelling lijkt op een bijvoegelijke bepaling. Het verschil is dat een bijvoeglijke bepaling vóór het zelfstandig naamwoord staat en een bijstelling achter het zelfstandig naamwoord. Ook kan een bijvoeglijke bepaling werkwoorden bevatten en dat is bij een bijstelling nooit zo. Een ander verschil is dat een bijstelling altijd tussen komma’s staat.

Voorzetselvoorwerp

Een voorzetselvoorwerp begint altijd met een voorzetsel.

Een voorzetselvoorwerp komt voor bij werkwoorden met een vast voorzetsel (luisteren naar, rekenen op, delen door, geven om).

Het voorzetsel verbindt het voorzetselvoorwerp met het gezegde.

Bijvoorbeeld

 Ik ben niet tevreden met deze computer.

(tevreden zijn met)

samengestelde zinnen 

Je herkent een enkelvoudige- en samengestelde zin

Je weet wat voegwoorden zijn en kunt deze rangschikken in een nevenschikkend voegwoord of onderschikkend voegwoord

enkelvoudige zin

1 persoonsvorm in de zin. 

Samengestelde zin

Heeft meerdere persoonsvormen

Heeft een voegwoord

De jongen heeft een fiets gekocht, want hij moet nu elke dag naar school fietsen.

nevenschikkend voegwoord

verbindt twee hoofdzinnen aan elkaar

wodem

want, of, dus/dan, en , maar

De jongen heeft een fiets gekocht, want hij moet nu elke dag naar school fietsen.

De jongen heeft een fiets gekocht, want hij moet nu elke dag naar school fietsen.

hoofdzin 1: De jongen heeft een fiets gekocht.

hoofdzin 2: Hij moet nu elke dag naar school fietsen.

onderschikkend voegwoord

verbindt een hoofdzin aan een bijzin.

wanneer, als, terwijl, zodra, voordat, voor, nu, toen, nadat, zolang als, totdat, sinds, doordat, zodat, waardoor, omdat, opdat, indien, mits, tenzij, hoewel, ofschoon, ondanks dat, zoals, alsof, dat, of…

De jongen gaat naar een cursus, zodat hij nieuwe dingen kan leren.

hoofdzin; De jongen gaat naar een cursus.

bijzin: hij nieuwe dingen kan leren.

In dat café kom ik graag, omdat ik daar altijd mooie herinneringen bovenkomen.

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

De boer bewerkt het land, zodat daar weer bloemkool kan groeien

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

Terwijl zij het vlees bakt, was ik de groenten.
de eerste zin is een

1. hoofdzin
2. bijzin

Volgend jaar ga ik kamperen, of ik ga met de caravan weg

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

Vandaag ga ik niet naar school, want ik voel me niet goed

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

Het heeft hard geregend, waardoor er
overal plassen liggen.
zin 1 is een

1. hoofdzin
2. bijzin

Doordat het de hele week heeft geregend, is wandelen in het bos geen pretje

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

Ik ga met de fiets, want het is mooi weer.

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

De ouders drinken koffie en de kinderen drinken limonade.

1. nevenschikkend voegwoord
2. onderschikkend voegwoord

Bijvoeglijke bijzin

Een bijvoeglijke bijzin is een bijzin die dezelfde functie heeft als een bijvoeglijke bepaling en zegt dus iets over een zelfstandig naamwoord of voornaamwoord. Een voorbeeld hiervan is: ‘De vrouw die daar fietst is vrolijk’. In deze zin is ‘die daar fietst’ de bijvoeglijke bijzin. Je vindt een bijvoeglijke bijzin na een zelfstandig naamwoord of voornaamwoord. De bijvoeglijke bijzin is altijd deel van een zinsdeel dus geen op zichzelfstaand zinsdeel.

Een bijvoeglijke bijzin begint meestal met een betrekkelijk voornaamwoord, maar soms ook met een voorzetsel.

Joost heeft spijt van de tattoo die hij heeft laten zetten. Die = betr. vnw.

Betrekkelijk voornaamwoord (met ingesloten antecedent?

Het woord of de woorden waar het betr. vnw. naar terugverwijst, noem je het antecedent.

Het handigste wat je kunt doen, is die docent een mail sturen.

De kleding die de koningin draagt, is ontworpen voor haar.

Betrekkelijk voornaamwoord (met ingesloten antecedent)

Soms staat er geen antecedent in de zin. Je kunt de betr. vnw. wie en wat dan vervangen door diegene die en dat wat.

1. Wie zijn tots af heeft, mag een boek lezen. 

2. Wat ik jou heb verteld, mag je niet doorvertellen.

In zin 1 kun je Wie vervangen door Degenie die. Die is betr. vnw. en degene het antecedent. 

Wie -> betr. vnw. met ingesloten antecedent. 

In zin 2 kun je Wat vervangen door Dat wat. In dat geval is wat het betr. vnw. en dat het antecedent.

Wat -> betrekkelijk voornaamwoord met ingesloten antecedent.