H1 par. 4 Nederland als parlementaire democratie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

H1 Democratisering van Nederland

Par. 1.4 Nederland als parlementaire democratie

4.1 De rechten van de ministers en de Eerste en Tweede Kamer

• In Nederland neemt de regering (ministers) samen met het parlement (Eerste en Tweede Kamer) de belangrijkste beslissingen.​
  
• Elke 4 jaar zijn er verkiezingen voor de Tweede Kamer.​
• Na de verkiezingen wordt een coalitie gevormd:​

Coalitie

• De samenwerking tussen verschillende partijen in de Tweede Kamer.​
• Deze partijen vormen de meerderheid in de Tweede Kamer: belangrijk om wetten door te laten gaan!
• Verdelen onderling de ministersposten.​
• Zij gaan voor vier jaar het land regeren.

Oppositie

• overige partijen.​
• zij controleren de coalitie.

Directe en indirecte verkiezingen

• Er zijn rechtstreekse/ directe verkiezingen op lokaal niveau: gemeenteraad.​
  
• Er zijn rechtstreekse/ directe verkiezingen op provinciaal niveau: provinciale staten.​
  
• En er zijn rechtstreekse/ directe verkiezingen op landelijk niveau: Tweede Kamer.

Directe en indirecte verkiezingen

De Eerste Kamer wordt indirect door het volk gekozen:​

De Provinciale Staten worden gekozen door de bevolking.​

De Provinciale Staten kiezen de leden van de Eerste Kamer.​

Hoe komt een wet tot stand?

1.  Ministers/ leden van de Tweede Kamer doen een wetsvoorstel.​
2. Als de Tweede Kamer een wetsvoorstel goedkeurt, dan gaat het wetsvoorstel naar de Eerste Kamer.​
3. Als de Eerste Kamer het wetsvoorstel heeft goedgekeurd, dan moet de koning zijn handtekening onder het wetsvoorstel zetten.​
4. Als laatste wordt het wetsvoorstel gepubliceerd.

Ministers hebben:​

• recht van initiatief (wetsvoorstellen indienen) ​
• recht om wetten uit te voeren.​

Leden Tweede Kamer hebben:​

• Het recht van initiatief​
• Het recht van amendement (recht om wetsvoorstellen te wijzigen)​

Leden Eerste en Tweede kamer hebben:​

• Recht van budget (de begroting van de staat controleren en goed of afkeuren)​
• Recht van interpellatie (minister ter verantwoording roepen, ondervragen over een besluit of uitspraak)​
• Recht van enquête (onderzoek instellen en mensen onder ede ondervragen)..

Wetgevende bevoegdheden zijn: ​

• Recht van initiatief, recht van amendement en het recht van budget.​
  

Controlerende bevoegdheden zijn: ​

• Recht van interpellatie en het recht van enquête.

4.2 De rechten van burgers in Nederland​

• Belangrijkste rechten van de burger zijn grondrechten.​
• 2 soorten grondrechten.​
• Klassieke grondrechten (1848)​
• Sociale grondrechten (1983)

Klassieke grondrechten (1848)

• Rechten die de burgers beschermen tegen de overheid.​
  
• Burgers kunnen zo in vrijheid en democratie leven. ​
  
• Bijvoorbeeld:​
  
• Recht op gelijke behandeling​
  
• Recht van vrije meningsuiting​
  
• Recht op privacy​
  
• Vrijheid van godsdienst​
  
• Recht van vereniging, vergadering en betoging

Sociale grondrechten (1983)

• Sociale grondrechten zijn plichten van de overheid:​
  
• In een welvarend Ned. heeft iedereen recht op bestaanszekerheid​
  
• Onderwijs: iedereen moet kunnen studeren​
  
• Woonruimte​
  
• Medische zorg​
• Werk​
  
• Rechtsbijstand: recht op een advocaat

4.3 De bescherming van de rechten van burgers in Nederland

• Nederland is een rechtsstaat.​
• Burgers worden door grondrechten beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur van de overheid en andere burgers.​
• Bijvoorbeeld: je kan niet zomaar opgepakt worden of veroordeeld worden zonder rechtszaak.

Scheiding van machten​

• Wetgevende macht: Tweede kamer en ministers.​
  
• Uitvoerende macht: regering/ ministers​
  
• Rechterlijke macht: onafhankelijke rechters​
  

Deze machten worden dus niet gemengd, anders krijg je een dictatuur.

Kenmerken rechtsstaat

• Iedereen is gelijk voor de wet, dezelfde misdaad = dezelfde straf (rechtsgelijkheid)​
  
• Onafhankelijke rechters. De overheid bemoeit zich niet met de rechters. (onpartijdig zijn, net als een scheidsrechter)​
  
• Alleen straf krijgen als iets strafbaar is volgens de wet. (legaliteitsbeginsel)​
  
• Iedereen (ook bestuur en rechters) moeten zich aan de wet houden.

Kenmerken rechtsstaat

• In een rechtsstaat kunnen burgers de overheid voor de rechter laten komen.​
• De Nationale Ombudsman is degene die hierover beslist.​
• Hij wordt benoemd door de overheid voor 6 jaar.