Koude Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

De Koude Oorlog

Kenmerkende aspecten

• Het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën: communisme (TV9)
• De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van een wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog (TV10)
• De dekolonisatie maakte een eind aan de westerse hegemonie in de wereld (TV10)

Ideologieën

• 1917: Communistische revoluties Rusland 
• Na machtsovername Stalin verandert de Sovjet-Unie in een totalitaire dictatuur:
• Géén individuele vrijheid, totale staatscontrole , klassensamenleving 
• VS: kapitalistisch, vrijheden, democratie
• WO 2: VS en Sovjet-Unie vechten samen tegen Nazi-Duitsland
• Ideologische tegenstelling wordt snel een probleem:

Invloed

• Oost-Europa: bevrijdt door Rode Leger
• Wantrouwen groeit:
• 1. Stalin installeert communistische regimes in Oost-Europa
• 2. VS gebruiken atoombom in Japan
• Gevolg: bevestiging van vijandbeelden
• President Truman: verspreiding communisme voorkomen: containment
  
• Voorbeeld: Marshallplan (1947)
• Truman Doctrine: hulp aan landen die bedreigd worden door communisme

Duitsland

• Blokkade van Berlijn (1948)
  
• Doel: VS dwingen Berlijn op te geven
• VS: bevoorrading West-Berlijn via luchtbrug:bewijs dat VS Europa blijft helpen
• 1949: stichting BRD 
• Reactie: oprichting DDR 
• 1949: oprichting NAVO --> 1955: toetreding BRD --> oprichting Warschaupact
• Splitsing Europa voltooid

Verzet

• Dood Stalin(1953) en destalinisatie leidt tot hoge verwachtingen
• 1956: Hongaarse Opstand --> Rode Leger grijpt in
• NL: bestorming Felix Meritis
• Chroesjtsjov: vreedzame coëxistentie
• 13 augustus 1961: grens Oost- en West-Berlijn afgesloten --> start bouw muur
• VS grijpen niet in: Muur is beter dan oorlog
• 1963: Ich bin ein Berliner

Cuba

• Communistische machtsovername Cuba(1959): directe bedreiging VS
  
• Chroesjtsjov ziet kansen: SU kernwapens op Cuba
  
• Oktober 1962: VS leggen blokkeren Cuba -> doorbreken door SU betekent oorlog
  
• Cuba-crisis: hoogtepunt Koude Oorlog
  
• Chroesjtsjov bindt uiteindelijk in --> propagandaoverwinning VS
  
• Gevolg: dooi in Koude Oorlog
  

Dekolonisatie

• Betere behandeling kolonies --> nationale bewustwording --> begin verzet tegen westers imperialisme
• Nederlands-Indië: onafhankelijkheid (1945)
• China: 1949 --> communistisch
• 1950: Korea-oorlog
• Frans Indochina: communistisch verzet 
• Dien Bien Phu (1954): Frankrijk wordt verslagen door Ho Chi Minh

Domino

• Geneve-akkoord: splitsing Noord- en Zuid-Vietnam
•  Eisenhower: als Zuid-Vietnam communistisch wordt volgt de rest van Azië: dominotheorie
• 1960: begin communistische opstand in Zuid-Vietnam door Vietcong
• VS krijgen geen controle over Vietcong --> regulier leger tegen guerilla 
• Gevolg: inzet meer militairen, napalm en chemische middelen

Einde

• Tet-offensief: grote aanval Vietcong
• VS vernietigen Hué --> beelden schokeren de wereld
• Gevolg: publieke opinie tegen oorlog neemt toe dankzij massamedia
• 1972: Nixon zoekt uitweg zonder nederlaag: bezoekt Mao 
• Gevolg: vredesovereenkomst 
• 1975: Noord-Vietnam verovert Zuid-Vietnam

Herhaling

• Koude Oorlog: ideologisch conflict VS (NAVO) & SU (Warschaupact) + dreiging atoomoorlog
• Vijandbeelden: VS is agressief en bedreiging voor SU & SU wil communisme verspreiden
• VS: containmentpolitiek (Marshallplan, Trumandoctrine, domino theorie)    
• Oost-Europa: invloedssfeer SU (satellietstaten), totalitaire dictaturen
• 1948: Blokkade van Berlijn + luchtbrug
• China communistisch (1949) + Korea Oorlog (1950) + splitsing Vietnam (1954) = domino theorie --> ingrijpen VS in Vietnam
• 1956: Hongaarse Opstand --> reactie op destalinisatie
• Chroesjtsjov: vreedzame coëxistentie 
• 1961: Berlijnse Muur
• 1962: Cuba Crisis

Praag

• 1968: Alexander Dubcek wordt leider van Tsjechoslowakije
• Gevolg: afschaffing censuur,  vrijheid van pers en meningsuiting   
  
• “Socialisme met een menselijk gezicht”
  
• "Praagse Lente” : media openbaren de misstanden en terreur
• Brezjnev-doctrine: SU mag militair ingrijpen als communisme bedreigd wordt 
•  Augustus 1968: Warschaupact valt Tsjechoslowakije binnen 

Detente

• Na Cuba-crisis neemt communicatie tussen VS en SU toe
• SALT-1 Verdrag: halt productie afstandswapens (1972)
• Ondanks detente  blijft angst voor oorlog bestaan
• Gevolg: plaatsing kruisraketten in NL
• 1981: Reagan wordt president --> schildert SU af als "Evil Empire"
• Daarnaast: investeringen in SDI: hernieuwde wapenwedloop

Einde

• SU: grote economische problemen
• Partijleider Gorbatsjov: glasnost en perestrojka moeten SU redden
• 1989: demonstraties in DDR --> SU grijpt niet
• Gevolg: val van de Muur (9 nov) + hereniging Duitsland (1991)
• Satellietstaten verlaten één voor één de invloedssfeer
• December 1991: einde Sovjet-Unie

www.npostart.nl