Nederland na 1978

• Geschiedenis
• Speciaal Onderwijs
• Leerroute 5

De oliecrisis maakte in 1973 een einde aan jarenlange economische groei. Nederland kon

de gevolgen daarvan nog enkele jaren opvangen. Rond 1980 was er sprake van een

economische crisis die de samenleving en de verzorgingsstaat onder druk zette.

Als vanaf midden jaren 70 bezuinigingen, waar veel protest tegen was, maat tweede oliecrisis zorgde voor paniekstemming. Nederland leek weer terug bij af.

 

nl.wikipedia.org

Tijdens de economische crisis van de jaren 1980 rees kritiek op de verzorgingsstaat, die

te bureaucratisch en te duur werd bevonden. Regeringen onder Lubbers kozen voor een

liberaal beleid. Zij voerden een bezuinigingspolitiek, beperkten de verzorgingsstaat en

privatiseerden staatsbedrijven. Het poldermodel garandeerde daarbij politieke en

economische rust.

Maatregelen onder Lubbers

Kabinet Lubbers I

Liberaal beleid

- Bezuinigen op de verzorgingsstaat

WAO-uitkeringen verlaagd, grotere drempel voor het verkrijgen.

- Privatiseren van staatsbedrijven

de PTT, de Postbank, 

de Nationale Spoorwegen (NS) 

Partij?

Lubbers was vanaf 1982 minister-president in een coalitie van het CDA (partij van Lubbers) en de VVD.

Aanvankelijk protest tegen bezuinigingen, maar door poldermodel komt er toch een 'deal'.

economische crisis begin jaren 80

* te hoge lonen, fabrieken vertrekken naar lage lonen landen

* te hoge uitgaven Verzorgingsstaat (veel uitkeringen)

* economische wereldcrisis na de oliecrisis (stijgende prijs)

* 700.000 werklozen (veel jongeren) op 14 miljoen

* 700.000 arbeidsongeschikten

* Ontzuiling, individualisering, 

* kritiek (vooral op de gastarbeiders !), profiteren, zoeken elkaar op (nieuwe verzuiling !), multiculturele-samenleving ?

oplossing !

* Bezuinigen (Lubbers) op lonen en uitkeringen

* poldermodel, samenwerking 0verheid werkgevers en vakbonden ( harmoniemodel wederopbouw !)

* neo Liberalisme (Reagan, Thatcher), overheid moet zich minder bemoeien met samenleving, dus eigen verantwoordelijkheid, afbouwen verzorgingsstaat en privatiseren staatsbedrijven.

* economie herstelt zich in de jaren 90 maar de onvrede blijft

*opkomst Populisme (Fortuyn, Wilders, Baudet)

Aan het einde van de jaren 1980 herstelde de economie zich. Als handelsland profiteerde

Nederland van de Europese samenwerking en de globalisering. Nederland was

voorstander van verdere samenwerking in Europa. Afgesloten onder Nederlands

voorzitterschap, legde het Verdrag van Maastricht de basis voor de Europese Unie en de invoering van de euro. 

T

Verdrag van Maastricht (1992)

Verdrag van Maastricht

Verdrag van Maastricht

Met het Verdrag van Maastricht in 1992 werd de Europese Unie officieel gevormd, hierop volgde in 2002 de invoering van de Euro als een gemeenschappelijke munt.

Er kwam nog meer economische en politieke samenwerking in Europa.

 Tot 2008 kende Nederland een grote economische bloei, maar ook een toename van de sociale verschillen.

In plaats van het sociaaldemocratische idee van de maakbare samenleving was een

liberaal vertrouwen in de zelfredzaamheid van burgers dominant geworden. 

De kleinere rol van de overheid, de grotere rol van de commercie en de ontzuiling maakten

verdergaande individualisering mogelijk.

 Wetten en beleid, zoals het gedoogbeleid ten

aanzien van softdrugs en de Algemene Wet Gelijke Behandeling, ondersteunden dit.

Internationaal liep Nederland voorop met onder andere de regeling van het homohuwelijk

en de euthanasiewetgeving. Het leverde een beeld op van een welvarende, vrije en zeer

tolerante samenleving.

Nederland moest in de jaren 1990 haar plaats in Europa en de wereld opnieuw bepalen.

Tot in de jaren 1980 zag Nederland zich als gidsland. 

Er waren grote demonstraties tegen de plaatsing van kruisraketten op Nederlands grondgebied. Door het einde van de Koude Oorlog kreeg de NAVO een andere rol en werden NAVO en de Europese Unie sterk

uitgebreid. In Europa werd de Nederlandse invloed hierdoor kleiner. 

Na de val van Srebrenica werd Nederland terughoudender in haar internationale ambities.

- Vooral in Nederland is de weerstand groot. Er wordt gesproken over Hollanditis

- Amsterdam, 1981: ruim 400.000 demonstranten

Hollanditis

Als reactie op een dreigende intensivering van de kernwapenwedloop begint in Nederland het IKV (Interkerkelijk Vredesberaad) in 1977 de campagne: "Help de kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland". De campagne groeit uit tot een massaal protest tegen de plaatsing van nieuwe kernwapens in Europa. Het Nederlandse verzet staat bekend als 'Hollanditis', of 'Hollandse ziekte', om aan te geven dat het verzet tegen kernwapens zich als een virus verspreidt.

Examenvraag 2019 tv2

In de jaren 1980 introduceerde de Amerikaanse geschiedkundige

Walter Laqueur de term 'Hollanditis', waarmee hij de aanhoudende Nederlandse protesten tegen kernwapens bedoelde. Laqueur redeneerde dat de protesten zowel te verklaren waren vanuit een veranderde houding van de Verenigde Staten in de Koude Oorlog als vanuit een sociaal- culturele verandering in Nederland.

Leg deze redenering uit door:

 de verandering te noemen in de Amerikaanse houding in de

Koude Oorlog waartegen de protesten zich richtten en

 met een sociaal-cultureel veranderingsproces uit de tweede helft van

de twintigste eeuw de aanhoudende protesten te verklaren.

Na de jaren 1960 was de jeugdcultuur gefragmenteerd geraakt. Jongeren van diverse

sociale en etnische achtergronden ontwikkelden hun eigen stijlen. Tijdens de economische crisis kwamen de punk- en kraakbeweging op. Punkers hadden weinig geloof in de toekomst; de verwante kraakbeweging bekritiseerde de woningnood en

verzette zich, soms ook met geweld, tegen de bestaande orde. In de Verenigde Staten

zetten Afro-Amerikaanse jongeren zich met rapmuziek af tegen het racisme in hun omgeving. 

Ook in Nederland werd rap vanaf de jaren 1990 een toonaangevende jeugdcultuur. De gabbercultuur, die in dezelfde tijd in Nederland ontstond, was apolitiek.

De introductie van internet, de doorbraak van de mobiele telefoon en de komst van

digitale sociale netwerken veranderden de communicatie. Niet alleen de leefstijl van

jongeren, maar ook die van ouderen, raakte daardoor meer geglobaliseerd. De digitale

revolutie werd in Nederland snel opgepakt.

Migratie nam verder toe. Door het Verdrag van Schengen werd vanaf het midden van de

jaren 1980 vrij verkeer van personen binnen Europa mogelijk. Dit bevorderde de internationale oriëntering van Europese burgers. Zo studeerden steeds meer studenten een periode in het buitenland. Bij conflicten en humanitaire crises in de wereld liep de

instroom van asielzoekers soms sterk op. Verschillende Nederlandse kabinetten en vrijwel alle politieke partijen ondersteunden tot het einde van de jaren 1990 het idee van een multiculturele samenleving.

Rond 2000 nam de polarisatie in Nederland toe. Niet iedereen profiteerde van de economische groei. Mensen ervoeren een kloof tussen burgers en politiek en verzetten zich tegen Europese samenwerking en het multiculturalisme. Over migratie en de rol 

van de islam in een open samenleving ontstonden heftige debatten. De terreuraanslagen van 11 september 2001 en de moord op de politicus Pim Fortuyn in2002 joegen angst aan en vergrootten de tegenstellingen.

Populisme definities !

Populisme (van het Latijnse populus, "volk") is een manier van communiceren en van politiek bedrijven, waarin de centrale tegenstelling die tussen "het volk" en "de elite" is, en waarbij de populist de kant van "het volk" kiest.

stijl van politiek bedrijven waarbij de suggestie wordt gewekt dat maatschappelijke problemen heel eenvoudig kunnen worden opgelost

Politieke stroming die nadruk legt op een sterke en directe band tussen de leider en de grote massa van het volk. Hoewel hier in theorie misschien wat voor valt te zeggen, treedt in de praktijk vaak misleiding door de machthebbers op. Propaganda wordt dan gebruikt om het volk de misleidende indruk van betrokkenheid te geven.

Benoemen van gevoelens deel van de bevolking over gevoelige onderwerpen

* Multiculturele-samenleving mislukt

* Vol is vol, geen immigratie

* Nederlandse identiteit bedreigt (wat zijn dan onze waarden en normen !)

* opkomst internet / sociale media, oceaan van informatie, hypes

* globalisering

* vereenzaming 

* extremisme

* complotdenkers 

* vertrouwen in democratie daalt

Vanaf 2002 werd het multiculturalisme vervangen door beleid dat gericht was op integratie of assimilatie van groepen migranten. Een nieuwe economische crisis die in 2008 uitbrak toonde opnieuw de tegenstellingen die in de samenleving waren ontstaan.

 

Tegelijkertijd behoorde Nederland in het eerste decennium van de 21e eeuw nog altijd

tot de welvarendste, gelukkigste en meest gelijkwaardige landen van de wereld.