Brugklas Grammatica - naamwoordelijk gezegde kwintaal 5 2025

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

GRAMMATICA

Mevrouw Duinhouwer

LESPROGRAMMA

• Herhaling naamwoordelijk gezegde

 

STARTOPDRACHT

Noteer in je schrift de antwoorden op deze vragen:

1. Wat is het verschil tussen een werkwoordelijk en naamwoordelijk gezegde?
2. Welke koppelwerkwoorden ken je nog?
3. Geef aan: werkwoordelijk gezegde (wwg) of naamwoordelijk gezegde (ng) 

           a. Hij is erg boos op zijn zusje.

           b. Sofie zal altijd mijn beste vriendin blijven.

           c. Gio is een irritante vlogger.

           d. Elke dag maakt hij een nieuw filmpje. 

           e. Morgen ben ik jarig.

           f. Theo Maassen blijft een goede cabaretier.

persoonsvorm

onderwerp

werkwoordelijk gezegde

lijdend voorwerp

meewerkend voorwerp

bijwoordelijk bepaling

wederkerende werkwoorden

Persoonsvorm = belangrijkste werkwoord (vraagproef, getalsproef, tijdsproef)

Onderwerp = wie/wat + gezegde?

Werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden uit de zin.

Lijdend voorwerp = wat/wie + gezegde + onderwerp?

       Voorbeeld: ik geef een boek.

Meewerkend voorwerp geeft aan voor / aan wie iets bestemd is. Aan (voor) wie/wat + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp

      Voorbeeld: ik geef aan jou een boek.

Bijwoordelijke bepaling wanneer, waar, waarheen, waarom, hoe, hoeveel. Maar ook: niet, wel, zeker, absoluut, allicht, natuurlijk, misschien, vermoedelijk en waarschijnlijk 

Wederkerende werkwoorden verplichte (hoort bij het werkwoordelijk gezegde) en toevallige (hoort bij het lijdend voorwerp)

Naamwoordelijk gezegde

Wat doet ze?

Wat is ze?

Gillen

Bang

Meisje

Bibberen

Alert

wegrennen

werkwoordelijk gezegde <-> naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen. 

Zinnen waarin iemand iets doet = werkwoordelijk gezegde

Zinnen waarin iemand iets is = naamwoordelijk gezegde

Koppelwerkwoorden

Koppelwerkwoorden ‘koppelen’ het onderwerp aan een toestand, functie, hoedanigheid of eigenschap. Het gaat er bij koppelwerkwoorden dus altijd om dat het onderwerp iets ís. 

De koppelwerkwoorden zijn: 

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, dunken en voorkomen.

Voorbeeld:

Zij is voorzitter => naamwoordelijk gezegde

is = koppelwerkwoord (werkwoordelijk deel)

voorzitter = naamwoordelijk deel 

WG                                 NG

- DOE-zin

- Actie/handeling

- het OW DOET iets

- alleen maar werkwoorden 

- er kan een LV in staan 

- ZIJN-zin

- een vorm van zijn (KWW)

- Het OW IS iets

- bestaat uit werkwoorden 
   én naamwoorden (ZN of BN
   --> eigenschap/kenmerk
         van het OW) 

- bevat nooit een LV

mama doet slapen

papa doet lopen

hondje doet blaffen

zusje doet springen

ikke doet eten

opa is lief

hondje is stout

banaan is geel

kiwi is lekker

zusje is moe

De leerling is boos geworden.

pv?

1. de leerling
2. is
3. boos
4. geworden

Welke is juist?

De leerling / is / boos / geworden.

De / leerling / is / boos / geworden.

De leerling is / boos / geworden.

De leerling / is / boos geworden.

De leerling is boos geworden.

ow?

1. de leerling
2. is
3. boos
4. geworden

De leerling is boos geworden.

Doet de leerling iets, of is de leerling iets?

1. doet iets!
2. nee, is iets!

Naamwoordelijk gezegde

De leerling / is / boos / geworden. 

ow: de leerling

ng: is [boos] geworden

Het naamwoordelijk gezegde koppelt een eigenschap met het onderwerp.

Die eigenschap is het naamwoordelijk deel van het gezegde. 

werkwoordelijk gezegde vs naamwoordelijk gezegde

Je moet bij elke zin kiezen tussen een naamwoordelijk gezegde OF een werkwoordelijk gezegde.  Ze zitten nooit allebei in de zin. 

Werkwoordelijk gezegde: het onderwerp doet iets -> alle werkwoorden in de zin .

Naamwoordelijk gezegde: het onderwerp is iets -> alle werkwoorden in  de zin + het naamwoordelijk deel

Voor veel leerlingen blijft grammatica een moeilijk onderdeel.

pv?

1. voor veel leerlingen
2. blijft
3. grammatica
4. een moeilijk onderdeel.

Wat is juist?

Voor veel leerlingen / blijft grammatica / een moeilijk onderdeel.

Voor veel leerlingen / blijft / grammatica een / moeilijk onderdeel.

Voor veel leerlingen / blijft / grammatica / een moeilijk onderdeel.

Voor veel leerlingen blijft grammatica een moeilijk onderdeel.

ow?

1. voor veel leerlingen
2. blijft
3. grammatica
4. een moeilijk onderdeel.

Voor veel leerlingen blijft grammatica een moeilijk onderdeel.

werkwoordelijk gezegde of naamwoordelijk gezegde?

1. werkwoordelijk
2. nee, naamwoordelijk!

Voor veel leerlingen blijft grammatica een moeilijk onderdeel.

Wat is het naamwoordelijk gezegde?

1. blijft
2. blijft [een moeilijk onderdeel voor veel leerlingen]
3. blijft [voor veel leerlingen]
4. blijft [een moeilijk onderdeel]

koppelwerkwoorden (1/2)

Je leert 8 koppelwerkwoorden:

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten en voorkomen.

Als je deze uit je hoofd leert, kan het makkelijker worden om het naamwoordelijk gezegde te herkennen. 

Trucje!

Koppelwerkwoorden (2/2)

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten, voorkomen.

Bij zinnen met een naamwoordelijk gezegde kun je de koppelwerkwoorden met elkaar verruilen. 

Ik ben docent. 

Ik word docent. 

Ik blijf docent. 

Ik blijk docent. 

Ik lijk docent. 

etc..

Trucje!

Naamwoordelijk gezegde en lijdend voorwerp

Een naamwoordelijk gezegde heeft nooit een lijdend voorwerp.

Kijk maar:

Ik / eet / een mandarijn.

ow: ik

wg: eet

lv: een mandarijn

Ik / ben / een mandarijn. 

ow: ik

ng: ben [een mandarijn]

lv: -

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

De ijverige Hendirk bleek de beste van de klas met wiskunde.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde.

naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

Sophie bleef na de les nog even zitten.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde.

LAATSTE
naamwoordelijk gezegde of werkwoordelijk gezegde?

De moestuin is een grote puinhoop geworden.

1. werkwoordelijk gezegde
2. naamwoordelijk gezegde.

Opdracht

Naamwoordelijk gezegde 

LESBOEK 1A

Maak de instapopdracht 1 op bladzijde 179 

Maak opdracht 6 + 7 + 8 op bladzijde 182/183

Noem twee dingen die je geleerd hebt vandaag.

Benoem één vraag die je de volgende les beantwoord wilt hebben.