A4 19 januari herhaling

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Programma komende weken

Vandaag: herhaling (geologie grondstoffen)

Morgen: formatieve toets

Vanaf volgende week: Arm & Rijk (SE)

Wat is de juist bewering over plaatbewegingen in Z-Amerika.

1. De transforme plaatbeweging ontbreekt.
2. Alle plaatbewegingen komen voor.
3. De divergente plaatbeweging komt niet voor.
4. De convergente plaatbeweging komt niet voor.

Ander woord voor (geologisch) schild is.

1. Kraton.
2. Crouton.
3. Creton.
4. Kroten.

Guyana en Braziliaans  plateau.

(Kratons

1. bestaan uit dieptegesteenten (graniet) en metamorfe gesteenten
2. 
   

zijn door gebergtevorming + erosie aan oppervlak gekomen

Benoem welke kant geologische actiever is.

1. Oostkant.
2. Westkant.
3. Noordkant.
4. Zuidkant.

Leg uit hoe de gaten in vulkanisch gebergte van de Andes ontstaan.

drie zones zonder vulkanen = volcanic gap, oorzaak: oceanische korst minder ver diepte in, waardoor gesteente niet smelt → geen vulkanen

door gewicht dikke korst van de Andes boog de korst ten oosten van bergketen wat door → gebied kwam lager te liggen = voorlandbekkens
later weer opvulling met erosiemateriaal van Oostelijke Cordillera
voorlandbekkens van belang bij vorming olie en gas

De galágaposeiland liggen op een hotspot.

Geef aan welke uitspraak fout is. Aan Galágaposeilanden kan je zien..

1. dat de oudere eilanden dichter bij de hotspot liggen.
2. welke kant de Nazcaplaat op beweegt.
3. dat de oudere eilanden verder bij vandaan de hotspot liggen.
4. Dat de jongere bergen hoger zijn.

Zwaarte aardbeving hangt samen met hoe vast platen aan elkaar zitten = .....

Voorland bekkens

laagland ten oosten van eerste cordillera vol met sedimenten van bergen:
versnelde plaatbeweging (vanuit oosten + westen) drukte gebied verder in elkaar → sedimentbekken kwam omhoog → hoog plateau = Altiplano

Olie en aardgas. Welke uitspraak is niet waar.

1. Olie en gas ontstaan uit resten van zeedieren en schelpen.
2. Olie en gas ontstaan onder druk van boven liggende lagen.
3. Olie en gas ontstaan uit vergane plantenresten.
4. Olie en aardgas zijn nevenproduct van vulkanisme.

locatie olie- en gasvelden in voorlandbekkens, ontstaan door

hoge zeespiegel → oude schilden overspoeld met planktonrijk water → dood plankton naar bodem
plankton bedekt met erosiemateriaal van Oostelijke Cordillera en schilden + erosiemateriaal Andes en rivierafzettingen → door druk van die lagen steeg temperatuur in laag met dood plankton  
hogere druk + temperatuur veranderde dood plankton in olie en gas

locatie olie- en gasvelden voor kust Rio de Janeiro, ontstaan door:

uiteenvallen Pangea waardoor in riftzone tussen Zuid-Amerika en Afrika grote meren ontstonden in meren verzamelde zich organisch en koolstofhoudend materiaal riftzone steeds breder en opgevuld met zeewater → in smallere bekkens verdamping zeewater → overgebleven zout dekte koolstofhoudende laag afdoor druk Sedimentlagen            erboven olie en gas          onder zoutlagen

Wat zijn de twee landen met de meeste olie en gasproductie in ZA ?

1. Argentinië en Peru.
2. Ecuador en Chile
3. Brazilië en Venezuela.
4. Peru en Colombia

Ertsen zijn gesteenten waarin metalen voorkomen. Ertsen ontstaan op twee manieren:

1. door stolling van magma en sedimentatie
2. door slabpulling en subductie
3. door sedimentatie en subductie
4. door stolling van magma en slabpulling

In vulkanisch gebied ontstaan ertsen meestal door afkoelen van ondergrondse magmahaarden

bij afkoeling en stolling ontstaan gesteenten uit combinatie van chemische elementen → samenstelling overgebleven magma verandert en er blijven bepaalde elementen in magma over die hoge concentraties vormen = magmatische differentiatie

magma dat als laatste overblijft = restsmelt

restsmelt bestaat uit stoffen met laag smeltpunt (zoals koper, lood, zink, gassen)
druk in magmahaard stijgt door gassen → bij zwakke plekken in aardkorst wordt restsmelt naar binnen geperst door hoge druk → bij stolling ertsaders met metalen
door gebergtevorming en erosie
     komen ertsaders op winbare
     diepte te liggen

Ertsvorming door sedimentatie

bauxiet: chemische verwering van basalt of gneis onder tropische omstandigheden → kleideeltjes spoelen uit, ijzer- en aluminiumverbindingen blijven achter → lateriet (= soort bauxiet)
ijzererts: oude zeeafzettingen ondergaan een metamorfose door druk lagen erboven → ontstaan ijzerhoudende gesteenten
goud: door verwering en erosie meevoeren en sedimenteren van waardevolle mineralen, als concentraties hoog genoeg → winning