Les 8 donderdag 29 april

• Middelbare school

Goedemorgen

Macht koning ter discussie

Willem I regeerde als autocraat. In 1830 breekt protest uit in België:

• De Belgische elite had minder inspraak in het bestuur.
  
• Nederlands werd de officiële landstaal. De Belgische elite sprak Frans.
  
• Het Zuiden was overwegend katholiek. In het Noorden hadden de protestanten de macht.
• Willem I investeerde Belgisch belastingsgeld vooral in Nederland.
  

Wij Willen Willem Weg,
Wilde Willem Wijzer Worden,
Willen Wij Willem Weer

Macht koning ter discussie
   

• Willem I weigerde België te erkennen (volhardingspolitiek).
• Willem I z'n weigering kostte Nederland veel geld. Hij verliest hierdoor steun in Nederland.
  

• In 1839 erkent Willem I de onafhankelijkheid van België.
• In 1840 treedt Willem I af.
  

Willem II

• Wil graag als autocraat regeren.
• Staten-Generaal is verdeeld in 2 groepen:
           - progressieven: willen de macht van de koning beperken
           - conservatieven: steunen de koning
  
  

1848: Revolutie in Europa

• Voor 1848 werd Europa vooral geregeerd door autocratische koningen.
• In 1848 komt de burgerij opnieuw in opstand.
• Ook in Amsterdam breken rellen uit.
• Koning Willem II stemt in met een wijziging van de grondwet.
  
  

1848: Grondwet van Thorbecke
Ministriële verantwoordelijkheid

• De koning is onschendbaar (= hij kan niet vervolgd worden voor wat hij doet of zegt)
  
• De ministers zijn verantwoordelijk

1848: Grondwet van Thorbecke
Invoering cijnskiesrecht

• De Tweede Kamer wordt direct de rijke burgerij gekozen (census kiesrecht).
  
• De Eerste Kamer wordt indirect door de Provinciale Staten gekozen.
  

De macht verschuift van de koning naar de rijke burgerij.

1848: Grondwet van Thorbecke
De rechten van het parlement

Wetgevende rechten

• recht van initiatief
• recht van amendement
• recht om wetten te stemmen
  

1848: Grondwet van Thorbecke
De rechten van het parlement

Controlerende rechten

• vragenrecht
  
• interpellatierecht
• enquêterecht
• budgetrecht
• motierecht
  

scheiding der machten

rechtsstaat

instructie

Controlerende en wetgevende bevoegdheden Eerste en Tweede kamer (1)

De Eerste en Tweede kamer hebben drie verschillende rechten

Ministers

• recht van initiatief: Minsters mogen wetten indienen
• Ministers hebben ook het recht om wetten uit te voeren en daarmee het recht om te regeren.

Leden van de Tweede Kamer

• Recht van initiatief
• Recht van amendement: recht om wetsvoorstellen te wijzigen
  

Controlerende en wetgevende bevoegdheden Eerste en Tweede kamer (2)

Leden van Eerste en Tweede Kamer

• Recht van budget: Recht om uitgaven en inkomsten van de staat te controleren en deze als wet goed of af te keuren.
• Recht van interpellatie: het recht om een minister te ondervragen over een besluit of uitspraak
• Recht van enquête: het recht om een bepaalde zaak tot op de bodem uit te zoeken.

Staatshoofden Nederland

uitwerking staatshoofden

Klassieke grondrechten (vanaf 1848)
bescherming tegen de overheid:

vrijheid van godsdienst
vrijheid van meningsuiting
vrijheid van drukpers
vrijheid van vereniging en vergadering
vrijheid van onderwijs

Sociale grondrechten (1983)
bescherming door de overheid:

recht op bestaanszekerheid
recht op onderwijs
recht op gezondsheidszorg
recht op woongelegenheid
recht op bewoonbaarheid van het land
recht op werk
recht op rechtsbijstand

Vanaf 1848 werd het cijnskiesrecht ingevoerd.
Alleen de rijke burgerij mocht stemmen. Hoe weet men of je rijk bent?

Nederland 1848 - 1917

De grondwet van Thorbecke

In welk jaar werd het Koninkrijk der Nederlanden opgericht?

1. 1813
2. 1814
3. 1815
4. 1839

Willem I trad af. Wie volgde hem op?

1. Emma
2. Willem van Oranje
3. Willem II
4. Wilhelmina

Wat betekent
'onschendbaar zijn'

Wie controleerde voor 1848 de regering?

1. De rechters
2. De Eerste Kamer
3. De Tweede Kamer
4. De koning

Welke taken heeft de Tweede Kamer?

1. Wetgeving maken Regering controleren
2. Wetgeving maken Dagelijks bestuur van het land
3. Regering controleren Dagelijks bestuur van het land

Nederland 1848 - 1917

De grondwet van Thorbecke

Wat betekent
'onschendbaar zijn'

Wie controleerde voor 1848 de regering?

1. De rechters
2. De Eerste Kamer
3. De Tweede Kamer
4. De koning

Ook leden van het parlement zijn
'onschendbaar'. Waarom?

1848: Grondwet van Thorbecke
Ministriële verantwoordelijkheid

• De koning is onschendbaar
• De ministers zijn verantwoordelijk

De macht verschuift van de koning naar het parlement.

1848: Grondwet van Thorbecke
De rechten van het parlement

Welke taken heeft de Tweede Kamer?

1. Wetgeving maken Regering controleren
2. Wetgeving maken Dagelijks bestuur van het land
3. Regering controleren Dagelijks bestuur van het land

Hoe heet ook alweer het recht om wetten voor te stellen?

1. Amendementsrecht
2. Enquêterecht
3. Initiatiefrecht
4. Interpellatierecht

Elke dinsdagmiddag is er een vragenuurtje in de Tweede Kamer. Ministers moeten dan vragen beantwoorden van Kamerleden.

1. De Tweede Kamer maakt gebruik van het vragenrecht om haar wetgevende taak uit te voeren.
2. De Tweede Kamer maakt gebruik van het vragenrecht om haar controlerende taak uit te voeren.
3. De Tweede Kamer maakt gebruik van het interpellatierecht om haar wetgevende taak uit te voeren.
4. De Tweede Kamer maakt gebruik van het interpellatierecht om haar controlerende taak uit te voeren.

Welke 2 beweringen zijn juist?

1. Met het vragenrecht wordt de Kamer geïnformeerd over het beleid van de ministers.
2. Met het interpellatierecht roept de Kamer een minister ter verantwoording.
3. Met het interpellatierecht wordt de Kamer geïnformeerd over het beleid van de ministers.
4. Met het vragenrecht roept de Kamer een minister ter verantwoording.

Welk recht gebruikt de Tweede Kamer als zij een wetsvoorstel wil aanpassen?

1. Het amendementsrecht
2. Het enquêterecht
3. Het initiatiefrecht
4. Het vragenrecht

Welke rechten heeft de Tweede Kamer wel, die de Eerste Kamer niet heeft?

1. Het amendementsrecht en het interpellatierecht
2. Het interpellatierecht en het vragenrecht
3. Het vragenrecht en het initiatiefrecht
4. Het initiatiefrecht en het amendementsrecht

Wat is geen controlerend recht van de Tweede Kamer?

1. Het budgetrecht
2. Het enquêterecht
3. Het initiatiefrecht
4. Het interpellatierecht

Waarvoor gebruikt de Tweede Kamer het enquêterecht?

1. Dit recht wordt gebruikt om de mening van het Nederlandse volk te peilen.
2. Dit recht wordt gebruikt om een minister ter verantwoording te roepen.
3. Dit recht wordt gebruikt om iets wat misliep tot op de bodem te onderzoeken.
4. Dit recht wordt gebruikt om de mening van de Tweede Kamer te peilen.

Met een motie kan de Tweede Kamer aan de regering vragen om iets te doen. Ook kan men met een motie een oordeel vellen over het beleid van de regering.
Als een motie van wantrouwen door de Tweede Kamer wordt goedgekeurd, stapt de regering of de minister op.
Leg uit waarom!

Wat zijn de controlerende
rechten van de Tweede Kamer?

Wat zijn de wetgevende
rechten van de Tweede Kamer?

1848: Grondwet van Thorbecke
De rechten van het parlement

Wetgevende rechten

• recht van initiatief
• recht van amendement
• recht om wetten te stemmen
  

1848: Grondwet van Thorbecke
De rechten van het parlement

Controlerende rechten

• vragenrecht
  
• interpellatierecht
• enquêterecht
• budgetrecht
• motierecht
  

Wie koos ook alweer voor
1848 de Tweede Kamer?

1. De koning
2. De rijke burgers
3. De Provinciale Staten

Wie koos ook alweer voor
1848 de Eerste Kamer?

1. De koning
2. De rijke burgers
3. De Provinciale Staten

Vanaf 1848 werd het cijnskiesrecht ingevoerd.
Alleen de rijke burgerij mocht stemmen. Hoe weet men of je rijk bent?

1848: Grondwet van Thorbecke
Invoering cijnskiesrecht

• De Tweede Kamer wordt direct de rijke burgerij gekozen (cijnskiesrecht).
  
• De Eerste Kamer wordt indirect door de Provinciale Staten gekozen.
  

De macht verschuift van de koning naar de rijke burgerij.