Zuren en Basen (10.3 en 10.4 novo)

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

10.3 Wat is een base?

Definitie van een base

1. Een base is een stof die H⁺ kan opnemen
2. Basen in oplossing bevatten vaak OH^{- .}
3. Basen smaken en voelen zeepachtig en reageren makkelijk met vetten, je kunt er goed mee ontvetten.
4. Geconcentreerde basen hebben een bijtende werking op huid en slijmvliezen (net als zuren)

Basen die je moet kennen

In de tabel staan drie zouten met alleen het negatieve ion aangegeven. Als een zout een

van deze negatieve ionen bevat, werkt dat zout dus als een base. 

Zouten bevatten ook altijd een positief ion, maar dat bepaalt niet of het zout een base is

Base en pH

De pH van een basische oplossing is altijd hoger dan 7. Hoe meer base een oplossing bevat, hoe hoger is de pH. 

Dus hoe hoger de concentratie aan opgeloste base, hoe hoger de pH van de oplossing zal zijn. 

Bij verdunnen daalt de pH maar lager dan 7 zal het nooit komen.

Triviale namen

NaOH, Natriumhydroxide, Natronloog

KOH, Kaliumhydroxide, Kaliloog

Ca(OH)2,  calciumhydroxide, Kalkwater

Tabel 4.3

Base : natriumhydroxide 

NaOH opgelost in water is natronloog

Bekende toepassing NaOH is gootsteenontstopper

er komt veel warmte vrij bij oplossen NaOH in water

Calciumhydroxide 

Calciumhydroxide opgelost in water is : kalkwater

Calciumhydroxide is een base om zure grond te neutraliseren

Kalkwater gebruikt je als reagens om CO₂ aan te tonen

Ammoniak (g) wordt Ammonia (aq)

Zuiver ammoniak wordt in de chemische industrie gebruikt om kunstmest te maken.

Stofeigenschappen basen

• bevatten stoffen of deeltjes die H+ opnemen;

• hebben een pH-waarde hoger dan 7;

• geleiden elektrische stroom;

• reageren met vet;

• reageren met zuren;

• smaken zeepachtig (maar je mag ze niet proeven!).

Sleep de onderdelen naar de juiste plek.

zuur

base

H+

OH-

universeel indicator-papier kleurt rood

NaOH

H₂SO4

pH = 13,5

pH = 4

zuurrestion

O2-

soda oplossing

cola

Welke uitspraak is fout?

1. Een zure oplossing smaakt zuur
2. Alle zure oplossingen geleiden de stroom
3. De pH van een zuur is groter dan 7
4. Zure oplossingen beïnvloeden de kleur van een zuur-base-indicator

is een

NH3

1. Zuur
2. Base
3. Zout
4. Metaal

Is Ammonia een zuur of een base

1. zuur
2. base
3. geen zuur en ook geen base
4. metaal

Natronloog is:

1. 
2. 
3. 
4. 

Wat is de zoutformule van calciumhydroxide?

1. CaOH2
2. Ca(OH)2
3. Ca2OH
4. (Ca)(OH)

Herken zuren en basen

Sleep de zuren naar de linkerkant en de basen naar de rechterkant. Niet alles is zuur of base.

zuur                                                                                base

natriumhydroxide

O2-

ammoniak

natrium

HNO3

CH3COO-

waterstofchloride

H2SO4

Naar de vragen in de Novo online omgeving

§10.4 Zuur-base-reacties ( blz 41)

Kennen en Kunnen zuur-base reactie

10.4.1 Je kunt uitleggen hoe een zuur en een base zich gedragen bij een zuur-basereactie.

10.4.2 Je kunt een aantal belangrijke toepassingen van zuur-basereacties beschrijven.

10.4.3 Je kunt de reactievergelijkingen van een aantal zuur-basereacties opstellen

Samenvatting

1. Bij een zuur-basereactie vindt er een overdracht van H+ -ionen plaats. Zuurdeeltjes staan H+ -ionen af. Basedeeltjes nemen H+ -ionen op.
   
2. Een aantal belangrijke toepassingen van zuur-basereacties zijn           – ontzuren van zuren met behulp van een base;                                   – ontkalken van apparaten met schoonmaakazijn;                                 – tegengaan van verzuring van bossen en landbouwgrond door strooien met ongebluste kalk;                                                                   - neutraliseren van ammoniak die vrijkomt uit de mest in veestallen.
3. Vier zuur-basereacties die je moet kennen (tabel 1 blz 41)

Zuur - base reactie

Zuur/base reactie  (zuur en base bij elkaar)

Een zuur kan H+  afstaan, een base kan H+  opnemen. 

Bij een zuur/base reactie reageert het zuur-ion (H⁺) van het zuur met het negatieve ion van de base (een zuur-base reactie)

Er ontstaan neutrale stoffen (water en soms koolstof-di-oxide).

Daarom heet een zuur/base reactie een neutralisatie reactie

pH richting de 7                         (voorbeeld HNO₃ en KOH)

Toepassing zuur-base reacties

1. ontzuren van zoutzuur met behulp van natronloog;
   
2. neutraliseren van ammoniak die vrijkomt uit de mest in veestallen met zwavelzuur (H₂SO₄)
3. ontkalken van een verwarmingselement in een koffiezetapparaat met schoonmaakazijn (HAc);
4. tegengaan van verzuring van bossen en landbouwgronden door strooien met ongebluste kalk;
5. vorming van ammoniumnitraat (een kunstmest)

Zuur- base reacties

tabel 1 blz 41

EEN ZUUR-BASEREACTIE OPSTELLEN

Stap 1: Noteer in formuletaal de aanwezige stoffen.

Stap 2: Geef het zuur- en het basedeeltje aan.

Stap 3: Noteer de bijbehorende zuur-basereactievergelijking (zie tabel 1 blz. 41).

Stap 4: Kijk in de oplosbaarheidstabel (Binas tabel 35) om te zien of er nog een neerslagreactie met de tribune-ionen ontstaat

Voorbeelden

1. Zoutzuur  (HCl aq) neutraliseren met natronloog (NaOH)

Verzuring van de natuur bestrijden

2. Salpeterzuuroplossing neutraliseren met ongebluste kalk

( calciumoxide (CaO))

3. Ammoniak (NH₃) neutraliseren met zwavelzuur (H₂SO₄)