Foutief beknopte bijzin

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Foutief beknopte bijzin

paragraaf 6, p. 243-245

opdracht 1, 2, 4

Foutief beknopte bijzin?

Even een stapje terug en dan steeds een stapje vooruit...

1. Wat is een bijzin?

Elke zin heeft in elk geval een hoofdzin (HZ), vaak ook een of meerdere bijzinnen (BZ). Dan spreek je van een samengestelde zin.

De bijzin: twee kenmerken

 HZ is een zelfstandige zin. BZ is een afhankelijke zin en kan niet bestaan zonder een hoofdzin.

HZ herken je aan de zinsdeelvolgorde OPA

BZ herken je aan de zinsdeelvolgorde: OAP

De PV staat in de bijzin dus (heel ver) achteraan.

HZ en BZ onderscheiden

Door een zin vragend te maken, verschuift de PV van de HZ naar voren. 

Daarmee kun je dus de HZ aanwijzen en indirect dus de bijzin (want die staat NIET vooraan in de vraagzin.)

Wat is in de volgende samengestelde zin de HZ?

Ik vertrouw die politicus niet, omdat hij al vaak gelogen heeft.

1. ik vertrouw die politicus niet
2. omdat hij al vaak gelogen heeft

Wat is in de volgende samengestelde zin de HZ?

Je moet niet meteen boos worden als hij een fout maakt.

1. je moet niet meteen boos worden
2. als hij een fout maakt

Een stapje verder: de beknopte bijzin

Een beknopte bijzin is een bijzin zonder PV en onderwerp. 

De PV wordt in de BBZ overgenomen door een ander soort werkwoord, namelijk een infinitief, voltooid deelwoord of een onvoltooid deelwoord.

Het onderwerp in de BBZ wordt 'geleend' uit de HZ en neem je het denkbeeldige onderwerp.

Een voorbeeld:

Breed grijnzend vertelde hij over zijn overwinning.

 We hebben geleerd netjes met mes en vork te eten.

Wat is dan een foutief beknopte bijzin?

Dat is een beknopte bijzin (een BZ zonder PV en onderwerp dus) waarin het denkbeeldige onderwerp NIET gelijk kán zijn aan het onderwerp uit de HZ.

Voorbeeld van een FBB: 

Langs de prachtige etalage lopend, smeekte de jurk me hem te passen en te kopen.

Wie loopt er langs de etalage? Toch niet de jurk? 

Want dat is het onderwerp uit de HZ! Er is dus sprake van een FBB.

Is de volgende beknopte bijzin correct toegepast of niet?

Na de havo afgerond te hebben, ging Walter eerst een jaar naar Australië.

1. correct
2. niet correct (foutief)

Is de volgende beknopte bijzin correct of niet?

Backpackend door Australië raakte zijn geld al snel op.

1. correct
2. niet correct (foutief)

Hoe verbeter je een FBB?

Dat kan op twee manieren: 

1. Maak van de beknopte bijzin een 'gewone' bijzin met een PV en een eigen onderwerp. Vaak begint zo'n zin dan met "Als' of 'Toen'.

Backpackend door Australië raakte zijn geld al snel op 

wordt

Toen hij backpackte in Australië raakte zijn geld al snel op.

Hoe verbeter je een FBB?

De tweede manier: pas de HZ aan, waardoor het denkbeeldige onderwerp in de beknopte BZ ook het onderwerp van de HZ wordt.

Backpackend door Australië raakte zijn geld al snel op. 

wordt

Backpackend door Australië was hij al snel door zijn geld heen.

Nadeel van deze manier: betekenis van de zin verandert vaak een beetje.

Aan de slag met opdracht 1, 2 en 4 van p. 244+245

Stappenplan voor het vinden van de (F)BB: 

1. Zoek de HZ door de vraagzin te maken.

2. De zin die niet vooraan komt is de (F)BB.

3. Zoek het onderwerp van de HZ (wie of wat + pv/gezegde)

4. Kan dit onderwerp óók het onderwerp van de BB zijn?

5. Nee? Pas de FBB op een van de twee manieren aan: verander de BB óf de HZ!