§2.2 Politiek in Athene

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

§2.2 Politiek in Athene

Sleep de onderdelen van de polis naar de juiste plek

Acropolis

Agora

Platteland

Haven

Stadsmuur

Stad

Tempel

Politiek

Ons woord politiek is afgeleid van het begrip ‘polis’.

Politiek = De manier waarop een land of een stad besluiten neemt.

Filmpje

Griekse besuursvormen

Monarchie

Aan het begin waren de meeste poleis een monarchie

Dit betekent dat een koning de macht heeft

Zijn macht wordt geërfd door zijn kinderen

Vaak krijgt de koning hulp van een raad van ouderlingen

Aristocratie

Na een tijd willen de rijke burgers ook wat te zeggen hebben

Zij hebben de wapens en zetten de koning aan de kant

Deze aristoi nemen dan met elkaar de beslissingen

Ook zij krijgen nog advies van een raad van ouderlingen

Aristocratie

Aristos (ἄριστος) = beste

Kratein (κρατεῖν) = heersen

Aristocratie= de beste heersen

Tirannie

Soms lukt het een aristocraat om alle macht te krijgen

Vaak lukt dit met geweld

Hij wordt dan een tiran met alle macht voor zichzelf

Leg uit wat het verschil is tussen een tiran en een koning

Democratie

De gewone burgers willen meebeslissen over de polis

Iedere mannelijke burger van 18+ krijgt daarom stemrecht

Athene wordt zo een democratie

Democratie

Demos (δῆμος) = volk

Kratein (κρατεῖν) = heersen

Democratie = het volk heerst

Natuurlijk was het niet gemakkelijk om Athene door duizenden mensen tegelijk te laten besturen. Er was daarom een ingewikkeld systeem bedacht. Ten eerste was er de volksvergadering, die alleen besluiten nam over belangrijke zaken. Iedereen met burgerrecht kon hiernaartoe; er was plek voor 6.000 burgers. De volksvergadering kwam ongeveer veertig keer per jaar bijeen, onder andere om te besluiten over oorlog en vrede en om wetten goed of af te keuren. Ook kozen de Atheners hier leiders van het leger en de vloot.

Voor het regelen van de dagelijkse gang van zaken was er een aparte raad met 500 burgers. Elk jaar werd die raad opnieuw samengesteld, door middel van loting. Deze raad maakte voorstellen voor nieuwe wetten en regelde de financiën van de stad. Omdat ook vergaderingen met 500 mensen niet heel praktisch zijn, wees de raad elke maand 50 mannen aan die in die maand de leiding over Athene hadden. Elke maand zaten er dus andere mensen in de ‘regering’. De voorzitter wisselde zelfs elke dag.

Athene had in de 5e en 4e eeuw v.C. dus een democratie, net als Nederland nu. Maar dat het woord hetzelfde is, zegt niet alles. Er zijn namelijk grote verschillen.

In onze Tweede Kamer zitten 150 gekozen politici, die voor hun werk dagelijks politieke besluiten nemen. Zij doen dat namens de Nederlandse bevolking. De Grieken deden zelf aan het bestuur mee, naast hun gewone werk als boer of handelaar.

• Gewone Nederlanders kunnen eens in de vier jaar de leden van de Tweede Kamer kiezen. In Griekenland mochten alle burgers in de volksvergadering meebeslissen.

• In Griekenland was er iedere maand een andere regering, die het land bestuurde. In Nederland blijven de ministers in de regering normaal vier jaar lang zitten.

• In Griekenland mochten vrouwen niet deelnemen aan de politiek, in Nederland mogen ze dat wel.

Beide democratieën zijn dus heel verschillend. Maar er is één belangrijke overeenkomst: in beide bepaalt uiteindelijk niet één persoon of een klein groepje mensen wat er moet gebeuren. Aan de politiek doen zoveel mogelijk mensen mee.

Natuurlijk was het niet gemakkelijk om Athene door duizenden mensen tegelijk te laten besturen. Er was daarom een ingewikkeld systeem bedacht. Ten eerste was er de volksvergadering, die alleen besluiten nam over belangrijke zaken. Iedereen met burgerrecht kon hiernaartoe; er was plek voor 6.000 burgers. De volksvergadering kwam ongeveer veertig keer per jaar bijeen, onder andere om te besluiten over oorlog en vrede en om wetten goed of af te keuren. Ook kozen de Atheners hier leiders van het leger en de vloot.

Voor het regelen van de dagelijkse gang van zaken was er een aparte raad met 500 burgers. Elk jaar werd die raad opnieuw samengesteld, door middel van loting. Deze raad maakte voorstellen voor nieuwe wetten en regelde de financiën van de stad. Omdat ook vergaderingen met 500 mensen niet heel praktisch zijn, wees de raad elke maand 50 mannen aan die in die maand de leiding over Athene hadden. Elke maand zaten er dus andere mensen in de ‘regering’. De voorzitter wisselde zelfs elke dag.

Athene had in de 5e en 4e eeuw v.C. dus een democratie, net als Nederland nu. Maar dat het woord hetzelfde is, zegt niet alles. Er zijn namelijk grote verschillen.

In onze Tweede Kamer zitten 150 gekozen politici, die voor hun werk dagelijks politieke besluiten nemen. Zij doen dat namens de Nederlandse bevolking. De Grieken deden zelf aan het bestuur mee, naast hun gewone werk als boer of handelaar.

• Gewone Nederlanders kunnen eens in de vier jaar de leden van de Tweede Kamer kiezen. In Griekenland mochten alle burgers in de volksvergadering meebeslissen.

• In Griekenland was er iedere maand een andere regering, die het land bestuurde. In Nederland blijven de ministers in de regering normaal vier jaar lang zitten.

• In Griekenland mochten vrouwen niet deelnemen aan de politiek, in Nederland mogen ze dat wel.

Beide democratieën zijn dus heel verschillend. Maar er is één belangrijke overeenkomst: in beide bepaalt uiteindelijk niet één persoon of een klein groepje mensen wat er moet gebeuren. Aan de politiek doen zoveel mogelijk mensen mee.

De Atheense democratie

Wie besluit over oorlog en vrede?

1. 10 generaals
2. Rechters
3. Raad van 500
4. Volksvergadering

Wie bereiden de wetten voor?

1. Rechters
2. Volksvergadering
3. Raad van 500
4. Dagelijkse leiding

Hoeveel mensen hebben de dagelijkse leiding?

1. 10
2. 50
3. 500
4. 6000

Wie keuren wetten goed of af?

1. Rechters
2. Volksvergadering
3. Raad van 500
4. Dagelijkse leiding

Hoe lang hebben de generaals de macht over het leger?

1. 1 maand
2. Een half jaar
3. 1 jaar
4. 5 jaar

Boekje

Volgende opdrachten:

Les 1: opdracht 3 en 4

Daarna:

Les 2 maken!