5v - littérature du 19ème siècle - le romantisme
1 / 30
Lesduur is: 100 minOnderdelen in deze les
Slide 1 - Tekstslide
De romantiek ontstaat omstreeks 1750 in Duitsland en Engeland. Ongeveer een halve eeuw later wordt deze stroming in Frankrijk belangrijk. De romantiek zet zich af tegen de strenge regels van het classicisme in toneel en poëzie. Ook het rationalisme van de verlichting moet het ontgelden: men gelooft niet meer dat het menselijke verstand alle problemen kan oplossen en dat vooruitgang altijd goed is. Het gevoel en de verbeelding staan in de romantiek voorop.
Welke termen komen in je op als je denkt aan de stroming De Romantiek?
Slide 2 - Woordweb
Deze slide heeft geen instructies
Slide 3 - Tekstslide
- De romantiek is een culturele en literaire stroming uit het begin van de 19e eeuw.
- De romantiek zet zich af tegen de rationele benadering van de verlichting: men stelt het gevoel en de verbeelding centraal.
- Bij de romantiek staan het individu en zijn gevoelens centraal (le culte de moi). Kunst heeft als belangrijkste functie om heftige emoties uit te drukken,
- De Franse revolutie van 1789 heeft veel politieke en maatschappelijke chaos veroorzaakt. In 1799 grijpt Napoléon de macht. Hoe voert veel oorlogen en heerst als een dictator over het land.
- De mislukte idealen van de Franse Revolutie, de negatieve gevolgen van de industriële revolutie en het harde bewind van Napoléon, zorgen voor een gevoel van melancholie en onvrede (le mal du siècle).
- Sommige romantische schrijvers willen als reactie op le mal du siècle misstanden in de samenleving aan de kaak stellen. Andere schrijvers willen juist vluchten uit het hier en nu.
Qu'est-ce que tu sais maintenant à propos du contexte historique?
Tu peux répondre en néerlandais
Slide 4 - Open vraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 5 - Tekstslide
Tussen 1789 en 1799 maakt Frankrijk en revolutionaire periode door, vol onrust en chaos. In 1799 pleegt Napoléon eeen staatsgreep en sticht hij een keizerrijk. In de beginjaren van zijn bewind kent Frankrijk een periode van relatieve rust. Daarna begint Napoléon een aantal oorlogen om zijn keizerrijk uit te breiden. Dat lukt: hij lijft landen als Spanje, Duitsland en Italië in. Zolang Napoléon militaire overwinningen behaalt, is hij erg populair. Dit ondanks het feit dat hij zich gedraagt als een dictator: veel van de vrijheden die tijdens de Revolutie verworven zijn, verdwijnen onder zijn bewind. Na zijn nederlaag op het slagvaeld van Waterloo in 1815 wordt Napoléon naar Sint Helena verbannen.
Slide 6 - Tekstslide
Na de val van Napoléon komt er weer een koning aan de macht. Conservatieve Fransen zijn blij dat de rust hiermee weer enigszins is hersteld, maar het volk betreurt het dat de idealen van de Franse Revolutie op niets zijn uitgelopen. De onvrede hierover komt in de loop van de eeuw meermalen tot een uitbarsting. Tijdens de revoluties van 1830 en 1848 vecht het volk weer voor betere leefomstandigheden en meer rechten. Dit leidt ertoe dat de monarchie in 1848 opnieuw plaatsmaakt voor een republiek. Dit is van korte duur, omdat de gekozen president Louis-Napoléon (een neef van Napoléon Bonaparte) zich in 1852 tot keizer Napoléon III laat kronen. Pas tegen het eind van de eeuw zal er en stabiel democratisch regime heersen.
Slide 7 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 8 - Tekstslide
D mislukte idealen van de Franse Revolutie, de negatieve gevolgen van de industriële revolutie voor arbeiders en het harde bewind van Napoléon, zoorgen voor een gevoel van onvrede: le Mal du Siècle.
Slide 9 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Quels sont les mots clés qui caractérisent la littérature du Romantisme?
Slide 10 - Woordweb
Deze slide heeft geen instructies
Slide 11 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 12 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Quelques thèmes du Romantisme sont:
Il y a plusieurs réponses possibles
A
l'harmonie
B
les sciences
C
le culte du moi
D
la nostalgie
Slide 13 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Le sentiment du Mal du Siècle vient de la désillusion
Il y a plusieurs réponses possibles
A
du règne de Napoléon
B
de La Révolution Française
C
de l'absolutisme
D
des valeurs imposées par la bourgeoisie
Slide 14 - Quizvraag
Deze slide heeft geen instructies
Slide 15 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 16 - Tekstslide
Franse schilders: Eugène Delacroix en Théodore Géricault: Historische en mythologische taferelen. Hun werken waren krachtig en vol pathos, maar anders dan hun classicistische voorgangers stelden zij vooral de naamloze held en het in rampzalige omstandigheden verwikkelde individu centraal. Daarbij ging het hun minder om de theatraliteit, maar vooral om de menselijke hartstocht.
In de romantiek trachtten kunstenaars uiting te geven aan hun eigen (vaak rauwe) gevoelens, verleidingen, hun hoop of vrees. Er was daarbij geen ruimte voor compromissen: men was een held of een totale mislukkeling. In hun schilderijen draaide alles om beweging, felle kleuren, een woeste toets (ruw aangebrachte verf) en een dramatische voorstelling. Veel voorkomende thema's waren liefde, dood, heroïek en de wonderen van de natuur. Uitgebeeld werd een wereld met grootse, elementaire krachten, die nauwelijks door de mens beteugeld konden worden.
Duitse schilder: Caspar David Friedrich
Friedrich maakte meditatieve schilderijen, waarin de romantische beleving van het ruige landschap goed te zien is. Hij benadrukte de weidsheid van het landschap, vaak door er een wandelaar af te beelden die je alleen vanaf de rug ziet. In de landschappen van Friedrich komen vaak ook mystieke elementen als gotische ruines en begraafplaatsen voor, die de werken een mysterieuze, religieuze geladenheid geven.
Friedrich had de overtuiging dat de mens van zijn religieuze wortels was vervreemd. De geest van de Verlichting leidde tot een breuk met de traditionele kerk, waarin de mens zich veilig en geborgen had gevoeld. De mens raakte vervreemd van God en de natuur. Friedrich zocht naar een eenvoudige, paradijselijke oerwaarheid. Hij schilderde de natuur als een spiegel van zijn persoonlijke gevoelens: de mens wordt afgebeeld als een nietig figuurtje in de overweldigende natuur.
Slide 17 - Tekstslide
De romantiek is een kunststroming uit de 19e eeuw. In de romantische periode van de klassieke muziek maken componisten steeds grotere composities met steeds meer noten en moeilijkere ritmes. De orkesten werden groter en ze gebruiken veel en vreemde, niet eerder toegepaste muziekinstrumenten. Er is veel drama en emotie te horen. Alles draait om wat mensen voelen, fantasie en de natuur. Veelvuldig terugkerende thematiek omvat dan ook onder andere de verheerlijking van de liefde (zowel de ideale als onmogelijke), hang naar het nostalgisch verleden, hernieuwd enthousiasme voor de natuur, de dood en de spontane en subjectieve menselijke emoties als vreugde, verdriet, verwondering, angst, pijn en verlangen.
Slide 18 - Tekstslide
Nocturnes: verheerlijking van de nacht
Slide 19 - Tekstslide
Deze slide heeft geen instructies
Slide 20 - Tekstslide
Afkomstig uit rijk milieu, vader 3 x minister van financiën bij het hof van Lodewijk XVI. Calvinistisch, vrijzinnig. Vader nam ontslag vanwege geldverslindende activiteiten van het hof vaan de koning. Madame de Staël bewonderde ideeën van Jan Jacques Rousseau. Ze wordt verbannen door Napoleon, gaat reizen door Europa, ontmoette in Duitsland grote romantici als Goethe. Was onder de indruk van de economische en intellectuele ontwikkelingen in Duitsland.
Werken:
Essay De l’Allemagne (ideaalbeeld van Duitsland dat als voorbeeld voor Frankrijk moest dienen)
Roman Corinne ou L’Italie (autobiografisch)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Madame_de_Staël
Slide 21 - Tekstslide
Belangrijke staatsman en historicus. Afkomstig uit adellijke en koningsgezinde familie, maar kiest toch voor vernieuwingsgezinde partijen. Wordt beschouwd als de vader van de Franse romantiek. De aanleiding tot zijn dichterschap is een kortstondige relatie met Julie Charles, een getrouwde vrouw die hij in 1816 ontmoet bij het Lac du Bourget (in Zwitserland). Hij wordt erg verliefd op haar, maar ze is ernstig ziek en overlijdt een jaar later. Het verdriet om dit verlies staat centraal in het gedicht Le Lac: daarin keert Lamartine terug aan de oever van het meer om terug te kijken op hun intense liefdesrelatie.
Quels thèmes romantiques est-ce que tu reconnais dans l'oeuvre d'Alphonse de Lamartine?
Slide 22 - Woordweb
Deze slide heeft geen instructies
Slide 23 - Tekstslide
Romantisch dichter en toneelschrijver. Afkomstig uit een welgestelde en gecultiveerde familie. Beïnvloed door de werken van Rousseau.
Nadat zijn eerste toneelstuk flopte, schreef hij alleen nog toneelstukken die bestemd waren om te lezen en niet om opgevoerd te worden.
Belangrijke theaterstukken: Lorenzaccio en Les Caprices de Marianne. Beide werken zijn autobiogfrafisch. Hij laat een grote vrijheid zien in de toepassing van de gebruikelijke regels voor het klassieke drama. Musset doorbrak de klassieke indeling in scènes en bedrijven en schiep schilderachtige tableaus door scènes te groeperen. Ook wat betreft de verhaallijn bracht Musset veranderingen aan. In plaats van een rechtlijnig verhaal dat naar een eindoplossing evolueert, gebruikte Musset een kronkelende lijn zonder werkelijke oplossing, zoals in het leven ook niets voor altijd wordt opgelost.
Een beroemde grote gedichtencyclus is Les Nuits (1835-37), geschreven na zijn breuk met de schrijfster George Sand, en getuigt van een zekere weemoed en verscheurdheid. In de vier gedichten waaruit de cyclus bestaat vertelt Musset over zijn gevoelens en ervaringen. Hij treedt in dialoog met zijn geliefde, vertelt over zijn zin in het leven en vertrouwt ons zijn lijden toe. Les Nuits is dus autobiografisch van oorsprong. Musset gaat er op zoek naar de andere, geheime ik, die in hem verscholen ligt.
Door zijn vermogen om zijn persoonlijke liefdesgeschiedenissen op een zeer subtiele wijze te verwoorden werd Musset ook wel de dichter der jonge liefde genoemd.
Heel vaak vindt men in Mussets werk personages met een dubbele persoonlijkheid. In zijn vroege periode vinden wij vooral adolescenten die zoeken naar hun eigen identiteit in een vijandige maatschappij. Vaak verliezen zij hun eigen ik onder druk van die maatschappij. Voorbeelden hiervan zijn Lorenzo uit Lorenzaccio, Perdican uit On ne badine pas avec l’amour, Coelio en Octave uit Les Caprices de Marianne.
Die gespletenheid vertaalt zich vaak in personages die een aangeboren puurheid en idealisme in zich hebben en verleid worden door het losbandige leven. Deze gespletenheid vindt men trouwens ook terug in het leven van Musset zelf. Vaak zijn de personages dus een min of meer autobiografische afspiegeling van Musset zelf. In Confessions d’une enfant du siècle bijvoorbeeld geeft Octave zich over aan een losbandig leven, nadat hij ontdekt heeft dat zijn vrouw hem had bedrogen en verliest hij zo zijn puurheid en zijn geloof.
Slide 24 - Tekstslide
Een van de grondleggers van de Romantiek in Frankrijk. Hij werd beïnvloed door o.a. Goethe en Rousseau.
Romantisch dichter, schrijver en politicus. Hij heeft veel gereisd, o.a. naar de Verenigde Staten. Heeft een geloofscrisis doorgemaakt, maar zich later toch weer vol overgave tot het Christendom gewend. Door het terugvinden van het geloof schrijft hij het verhaal Atala, een verhaal over een christelijke maagd (Atala) die liever sterft dan haar geloof te verradeen door met de Indiaan Chactas te trouwen.
Werk:
een van de belangrijkste onderwerpen in zijn werken is het geloof en het Christendom. Dit komt o.a. tot uiting in het werk Génie du Christianisme, een verdediging van het christendom door te tonen wat goed en mooi is aan deze godsdienst.
een ander belangrijk thema is het Mal du Siècle, de term waarmee de rusteloosheid en de desillusie van de romantische personages en hun auteurs wordt aangegeven. Dit thema komt vooral terug in het werk René, waarin hij een held schiep waarin vele schrijvers zich zouden herkennen. Het was een prachtige illustratie van het Mal du Siècle en kan worden gezien als het literaire handvest van de Romantiek. Omwille hiervan werd Chateaubriand beschouwd als een van de bezielers van de Romantiek in Frankrijk. De romanticus wordt geconfronteerd met tegenstrijdige gevoelens die gaan van neerslachtigheid tot extase, van melancholie tot enthousiasme. Hij verkiest daarom de herfststormen boven de kalme natuur, omdat die eerste beter zijn zielenroerselen illustreren.
René en Atala zijn autobiografische romans.
Quels thèmes romantiques est-ce que tu reconnais dans l'oeuvre de René de Chateaubriand?
Slide 25 - Woordweb
Deze slide heeft geen instructies
Slide 26 - Tekstslide
Alexandre Davy de La Pailleterie Dumas, beter bekend als Alexandre Dumas père was een Frans dramaturg en schrijver van hoofdzakelijk historische romans. Hij schreef ook artikelen voor kranten en tijdschriften en liet een uitgebreide briefwisseling na.
Dumas’ toneelstukken waren zeker revolutionair voor zijn tijd. De stukken waarmee hij in het begin van zijn carrière furore maakte, waren tot dan toe de meest geslaagde voorbeelden van het romantisch drama, waarbij de klassieke regels overboord werden gegooid en het gevoel moest overheersen. Van alle romantische toneelschrijvers was hij ook diegene die zich het meest open stelde voor historische invloeden zoals men duidelijk kan zien in Dumas' eerste grote succes, Henri III et sa cour. De meeste van Dumas’ romans zijn zowel historische romans als feuilletons. Dumas speelde met de mode van die tijd en publiceerde zijn grote historische romans in delen in de Parijse pers. Voor Dumas en zijn tijdgenoten was de historische roman de moderne vorm van het epos. De musketiers, de graaf van Monte-Cristo, het zijn allen personages die een legendarische vorm aannemen.
Dumas kan worden beschouwd als de meester van het genre, dankzij zijn gevoel voor actie en plotwendingen en de vrijheid die hij hanteerde wanneer het historische feiten betreft. Dumas was van mening dat de waarheid zeker in beschouwing moet worden genomen, maar dat de verbeeldingskracht een belangrijkere status heeft en de waarheid ondergeschikt kan maken. Levendigheid en bezieling gaan dus voor op het angstvallig vrijwaren van de historische juistheid. Toch kan men niet zeggen dat Dumas voortdurend een loopje neemt met de geschiedenis. Hij combineert als het ware de vrijheid met de historische waarheid, zoals Vigny met aandacht voor het schilderachtige en de couleur lokale, zoals die van Victor Hugo.
Beroemdste werk: Les Trois Mousquetaires
De drie musketiers (Frans: Les trois mousquetaires) is een roman, geschreven door de Franse schrijver Alexandre Dumas. Het boek werd voor het eerst gepubliceerd in 1844. Daarvoor schreef Dumas voor een Parijse krant regelmatig stukjes van het verhaal.
Dumas liet zich inspireren door bestaande verhalen, grotendeels waargebeurd, die gebundeld waren in een boek dat in de bibliotheek van Marseillestond. Hij heeft het boek daar geleend, mee naar Parijs genomen en nooit meer teruggebracht[bron?]. In dit boek stonden de heldendaden beschreven van diverse legendarische musketiers uit de zeventiende eeuw.
De roman speelt zich af rond 1627, ten tijde van kardinaal Richelieu en koning Lodewijk XIII. De drie musketiers (een soort van eregarde voor de Franse koning in de 17e eeuw) zijn Aramis, Athos en Porthos. Hoewel ze bekendstaan als de drie musketiers spelen hun avonturen zich af met vier personen. De vierde musketier is waarschijnlijk zelfs de bekendste: D'Artagnan.
Hun beroemde motto was: “Eén voor allen en allen voor één”.
De eerste feministes en Engelse suffragettes die streden voor vrouwenkiesrecht aan het begin van de 20e eeuw hadden felle kritiek op het boek. Het verhaal was in hun ogen een typisch voorbeeld van mannelijk chauvinisme, waarin broederschap tussen mannen als een van de belangrijkste deugden wordt gezien. De vrouwen in het verhaal komen er niet al te best af, en worden getypeerd als femmes fatales, die overspelig en onbetrouwbaar zijn.
Slide 27 - Tekstslide
Victor Hugo is een voorvechter van de democratie en de sociale hervormingen. Wordt beschouwd als een van de belangrijkste en innvloedrijkste Franse romantische auteurs van de 19e eeuw. Hij schreef romans, gedichten, toneelstukken, essays, politieke toespraken en liet ook een uitgebreide briefwisseling na. Hij werd erg beïnvloed door René de Chateaubriand.
Kwam regelmatig in aanvaring met de censuur vanwege de gedurfdheid van een aantal van zijn toneelstukken. Heel veel ophef ontstond rondom het toneelsctuk Hernani. In het voorwoord hiervan viel Hugo de klassieke regels voor theaterstukken aan zoals de eenheid van tijd en van plaats. Het werd een manifest van de romantische beweging. Tijdens de eerste voorstellingen opstanden tussen tegenover elkaarstaande kampen: classicisten versus romantici, republikeinen versus royalisten, liberalen versus conformisten.
Eerste grote roman: Notre Dame de Paris. Een van de intenties van deze roman was om de stad Parijs ertoe aan te zetten de Kathedraal Notre Dame te restaureren. Anecdote: op een dag werd hij rondgeleid door de Notre Dame. Hij liep alleen door een van de klokkentorens en ontdekte daar een Grieks woord, geschreven in de muur. Het woord betekent vertaald: Noodlot. Hugo werd nieuwsgierig naar waarom en wie het in de muur had gezet. Zonder dat hij er enig antwoord op vond of kreeg, ontstond in zijn gedachten het verhaal over een gebochelde klokkenluider. Na de ontdekking van Hugo schijnt het woord verwijderd te zijn. (Boek werd in 1831 gepubliceerd. Speelt zich bijna volledig af in en om de Notre-Dame van Parijs. Gaat om onbeantwoorde liefde van de klokkenluider Quasimodo voor de beeldschone zigeunerin Esmeralda.
Quels thèmes romantiques est-ce que tu reconnais dans l'oeuvre de Victor Hugo?
Slide 28 - Woordweb
Deze slide heeft geen instructies
Slide 29 - Tekstslide
Een van de belangrijkste dichters van de Franse literatuur van de 19e eeuw. Wil in zijn werk het hier en nu ontvluchten als reactie op het heersende gevoel van melancholie en onvrede dat wordt aangeduid met de term le Mal du Siècle of Spleen.
De neiging tot escapisme vormt de rode draad in het leven en de gedichten van Baudelaire. Al heel jong verliest hij zijn vader en hij heeft een hele slechte relatie met zijn stiefvader. Hij raakt verslaafd aan hasj en opium en leeft als een bohémien in Parijs. Dit alles wakkert bij hem een diep gevoel van onvrede aan. De paradox is dat hij dit gevoel in stand houdt, omdat het zijn belangrijkste poëtische inspiratiebron vormt, maar tegelijkertijd in zijn gedichten een uitweg zoekt voor dit onbehagen. Baudelaire benoemt als eerste het moderne levensgevoel waarin het leven snel voorbijgaat en er geen redding of uitkomst is te verwachten, behalve de dood. In zijn poëzie geeft hij door middel van beeldspraak uiting aan dit idee. Hij is daarmee een voorloper van het symbolisme.
Terwijl andere dichters vooral troost vinden in de natuur, beschrijft Baudelaire het leven in de grote stad. Hij voelt zich aangetrokken tot de moderne cultuur en ziet de schoonheid van het lelijke en het slechte. Dit verwoordt hij in de titel van zijn belangrijkste dichtbundel: Les Fleurs du mal (de bloemen van het kwaad). De publicatie van deze bundel veroorzaakt een schandaal en sommige ‘aanstootgevende’ gedichten mogen tot 1949 niet herdrukt worden!
Victor Hugo
Alfred de Musset
René de Chateaubriand
Alphonse de Lamartine
Charles Baudelaire
Alexandre Dumas
Madame de Staël
Le lac
Les trois Mousquetaires
Notre Dame de Paris
Les Fleurs du Mal
Corinne
Les confessions d'un
enfant du siècle
Atala
Hernani
Slide 30 - Sleepvraag
Deze slide heeft geen instructies
