4DF - 2.1.4.1 De wetenschappelijke kennis groeit

• Geschiedenis
• Secundair onderwijs

2.1.4.1 De wetenschappelijke kennis groeit

Deze proef werd door Otto von Guericke, de toenmalige burgemeester van het Duitse Maagdenburg, in 1654 voor het eerst uitgevoerd. Zestien paarden waren niet in staat de twee bolhelften met een diameter van ongeveer 50 cm van elkaar te scheiden. De kracht die overwonnen had moeten worden, bedroeg dan ook ruim 20.000 N, wat gelijk is aan het gewicht van een massa van twee ton. 

Vier soorten onderzoeksvragen (1/2):

1. Beschrijvende vragen: Deze vragen peilen naar kenmerken van een situatie of gebeurtenis.

Voorbeelden: Hoe bestuurde Karel de Grote zijn rijk? Hoe verliep de Eerste Wereldoorlog?

2. Verklarende vragen: Deze vragen peilen naar een verklaring voor een situatie of gebeurtenis. 

Voorbeelden: Waarom bestuurde Karel de Grote zijn rijk op een meer gecentraliseerde wijze? Waarom verliep de Eerste Wereldoorlog in twee fasen?

Vier soorten onderzoeksvragen (2/2):

3. Vergelijkende vragen: Deze vragen peilen naar gelijkenissen en verschillen tussen situaties of gebeurtenissen.

Voorbeelden: Hoe verschilde het bestuur van Karel de Grote met dat van zijn voorgangers? 

Wat waren de gelijkenissen tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog?

4. Evaluatieve vragen: De vragen peilen naar hoe de onderzoeker een situatie of gebeurtenis inschat? 

Voorbeelden: Was de bestuurlijke aanpak van Karel de Grote beter dan die van zijn voorgangers? 

Was de Eerste Wereldoorlog minder of meer onmenselijk dan de Tweede Wereldoorlog?

Is dit een historische vraag?

Welke gevolgen had de wetenschappelijke revolutie in de 17e eeuw voor het mens- en wereldbeeld? 

Welke gevolgen had de wetenschappelijke revolutie in de 17e eeuw voor het mens- en wereldbeeld?

Onderwerp = mens of menselijke samenleving?

1. Ja
2. Neen

Welke gevolgen had de wetenschappelijke revolutie in de 17e eeuw voor het mens- en wereldbeeld?

Gaat de vraag over het verleden?

1. Ja
2. Neen

Conclusie:

Onderzoeksvraag 'Welke gevolgen had de wetenschappelijke revolutie in de 17e eeuw voor het mens- en wereldbeeld? '  is een historische vraag.

Juist of Fout?

JUIST

Welke gevolgen had de wetenschappelijke revolutie in de 17e eeuw voor het mens- en wereldbeeld?

Om welk soort historische vraag gaat het hier?

1. Beschrijvend
2. Vergelijkend
3. Evaluatief
4. Verklarend

Welke gevolgen had de wetenschappelijke revolutie in de 17e eeuw voor het mens- en wereldbeeld?

Over welk domein gaat het in de onderzoeksvraag?

1. sociale
2. politieke
3. culturele
4. economische

Welke gevolgen had de wetenschappelijke revolutie in de 17e eeuw voor het mens- en wereldbeeld?

Waar kunnen we de onderzoeksvraag situeren in de ruimte?

1. Europa
2. Azië
3. Afrika
4. Amerika

Botsende wereldbeelden

1. Geocentrisme <-> heliocentrisme

Geocentrisch versus heliocentrisch wereldbeeld

Copernicus (1473-1543)

• theorie heliocentrisch model

Giordano Bruno (1548-1600)

• oneindig heelal + zon = ster als alle andere

Galileo Galilei (1564-1642)

• bevestigde idee Copernicus
• conflict met Kerk => huisarrest en spreekverbod

Galilei en Copernicus herbekeken

klassiek: verhaal van RKK censuur

Thomas Kuhn: dit verhaal is te karikaturaal!

Wel:

patstelling tss twee visies

Hoe wordt discussie beslecht?

keuze voor eenvoudigste alternatief

(in 17de E blijkt keuze terecht=>Newton)

Bronnen contextualiseren en vergelijken

Aan de hand van de volgende bronnen en opdrachten ontdek je meer over de gespannen relatie tussen de Kerk en de wetenschap. Het is belangrijk om de context waarin de bronnen werden geschreven goed te begrijpen. Die context wordt in bron 3 beschreven. In bron 4 komt het standpunt van Galileo Galilei aan bod. In bron 5 verdedigt kardinaal Bellarmino de standpunten van de Katholieke Kerk.    ==> BW opdracht

2- Empirisme en rationalisme

In de 17de eeuw formuleerden filosofen redeneerwijzen en wetenschappelijke methodes die door wetenschappers werden toegepast. 

start 9/2

Rationalisme vs empirisme

Rationalisme: menselijk denkvermogen = voornaamste bron van kennis

'werkelijkheid bevat een redelijke en logische structuur die hierdoor ook direct door het verstand gelezen kan worden zonder enige tussenkomst van iets anders dan het denken zelf.'

René Descartes (L) (1596-1650): Je pense, donc je suis => systeem van deductie

Empirisme: kennis komt uit ervaring => door te experimenteren komen we tot kennis

'mens = onbeschreven blad.'

Francis Bacon (R) (1561-1626): 'vader' van de wetenschappelijke methode => inductie is de basis van wetenschappelijke kennis

 inductie is de basis van wetenschappelijke kennis (voorbeeld eieren Johan Braeckman)

Evaluatieopdracht: 

Bekijk het filmpje in de omkadering (2.1.4.1 - opdracht 8) en maak de Bookwidgetopdracht (Toetsenmap geschiedenis - 'rationalisme of empirisme?')