Probleem-verhelderende gespreksvoering

• VCM
• HBO
• Studiejaar 1

‘Luisteren’, een gedicht van Leo Buscaglia

Als ik je vraag naar mij te luisteren en jij begint mij adviezen te geven, dan doe je niet wat ik je vraag.

Als ik je vraag naar mij te luisteren en jij begint mij te vertellen waarom ik iets niet zo moet voelen als ik voel, dan neem jij mijn gevoelens niet serieus.

Als ik je vraag naar mij te luisteren en jij denkt dat jij iets moet doen om mijn probleem op te lossen, dan laat je mij in de steek, hoe vreemd dat ook mag lijken.

Dus, alsjeblieft, luister alleen maar naar me en probeer me te begrijpen.

En als je wil praten, wacht dan even en ik beloof je dat ik op mijn beurt naar jou zal luisteren. 

lesdoelen

• Aan het eind van de les kun je de gesprektechniek ‘gevoelsreflectie’ herkennen in een gesimuleerd gesprek.
• Aan het eind van de les kun je de basisprincipes van het slechtnieuwsgesprek en de opvang na slechtnieuwsgesprek vertellen.

Voorkennis activeren

• Wat is het doel van een probleem verhelderend gesprek?
• uit welke fasen bestaat het probleem verhelderende gesprek?
• Wanneer gebruik je parafraseren?

Welke fasen zijn er in een probleem verhelderend gesprek? geef een korte toelichting per fase.

probleem verhelderd-gesprek

Taak verpleegkundigen: versterken zelfmanagement patiënten

Doel is dat patiënt inzicht krijgt in:

• Wat het probleem is?
• Wat dat probleem voor hem betekent/wat de consequenties zijn?
• Wat de mogelijke oplossingen zijn?

• Het probleemoplossend gesprek is er op gericht samen een oplossing te vinden voor een specifiek probleem via de route: verheldering, ordenen en prioriteren, zoeken naar (alternatieve) oplossingen en het maken van een duidelijke afspraak.

Wat kan er lastig zijn aan een probleem-verhelderend gesprek?

Parafraseren

Bij parafraseren geef je een tekst of wat de ander heeft gezegd met eigen woorden weer. Een synoniem ervoor is ‘navertellen’. Het is dus niet citeren of papegaaien, want dan herhaal je woordelijk wat de ander zegt. Het is juist de bedoeling dat je het met je eigen woorden zegt

 (Parafraseren, z.d.).

Opdracht

Bekijk het filmpje (6.05 min) op de volgende dia. 

• Let op parafraseren, hoe vaak wordt dit toegepast in het gesprek?
• Welke vragen stelt de begeleider om het probleem helder te krijgen? 
• noteer voorbeelden.

Herken je de verschillende fasen in het gesprek? Wat mis je?

Twee manieren van samenvatten

• Op inhoudelijk niveau: je geeft dan een vrij letterlijke weergave van wat de ander gezegd heeft.

• Op gevoelsniveau: je koppelt terug hoe je denkt dat de ander zich voelt. Hierbij maak je vooral

gebruik van de non-verbale signalen van de ander.

Een voorbeeld van samenvatten op twee niveaus

Je hoort de ander zeggen: ‘Hij heeft mijn fiets geleend zonder het te vragen.’

Jij vat dit samen:

• op inhoudelijke niveau: ‘Hij leende, zonder te vragen, jouw fiets’

• op gevoelsniveau: ‘Je bent boos omdat hij zonder te vragen jouw fiets leende…?’ 

Tips!

• Verken het probleem en maak een eenduidige definitie
  
• Neem de tijd om samen een goede analyse te maken; vraag goed door
  
• Is de nood hoog: wat is de beste voorlopige oplossing?
  
• Wees kritisch als het gaat om het formuleren van oplossingen
  
• Maak er niet JOUW oplossing van, denk aan de acceptatie bij de Patient
• Is de gevonden oplossing echt de beste?
  
• Zijn de afspraken transparant genoeg?

Wat is reflectief luisteren?

reflectief luisteren

Reflectief luisteren is in de basis een manier van actief luisteren waarbij je regelmatig checkt of je de ander goed begrijpt. Dit checken doe je door middel van het geven van ‘reflecties’.

Een reflectie is een korte statement waarmee je teruggeeft wat je denkt dat de ander bedoelt, voelt of ervaart. Je luistert als het ware ‘tussen de regels door’ en checkt of je interpretatie klopt.

Gevoelsreflectie

Opdracht: bekijk het fragment en noteer de momenten van gevoelsreflectie. 

Klopt deze gekozen manier?

(filmpjes afkomstig van https://vimeo.com/ahmas)

Gevoelsreflectie, zo kan het ook!

slechtnieuwsgesprek

Een slechtnieuwsgesprek voeren betekent dat je een bericht moeten overbrengen dat voor de ontvanger een nare, negatieve betekenis heeft. In de zorg en dienstverlening en in de samenwerking moeten vaak boodschappen worden overgebracht aan cliënten, hun verwanten of aan collega’s die voor hen slecht nieuws zijn.

(Zorg voor beter,2021)

Voorbeelden

• Het nare nieuws melden van overlijden van een naaste, ernstige ziekte of achteruitgang.
  
• Naar cliënt en verwante een op handen zijnde overplaatsing melden, blijvende opname, of een incident.
  
• Cliënt en mantelzorger melden dat de gewenste zorgverlening niet past in de ruimte die de indicatie geeft en dat naar alternatieven gezocht moet worden.
  
• De melding dat een gevraagde wisseling van diensten niet kan doorgaan, waardoor je collega niet naar de musical kan waarnaar ze zo uitkeek.

5 stappen

STAP 1: BEREID JE VOOR

STAP 2: BRENG HET SLECHTE NIEUWS SNEL, DUIDELIJK EN BEGRIJPELIJK

STAP 3: MAAK GEDACHTEN EN GEVOELENS BESPREEKBAAR

STAP 4: VAT SAMEN, MAAK VERVOLGAFSPRAKEN EN ROND AF

STAP 5: HET VERVOLGGESPREK

Volgende les

• Voorbereiden  theorie  lezen( Hfst 12 Emmens 2019, Verpleegkundige gespreksvoering) en de filmpjes  bekijken.
• https://www.zorgvoorbeter.nl/communiceren-in-de-zorg/materialen/brochure

• Tijdens de les: Oefenen met probleem verhelderd gesprek en slecht nieuws gesprek.

Zijn de lesdoelen behaald?
Wat heb je onthouden van deze les?

literatuurlijst

• Parafraseren. (z.d.). Zaleco training en advies. https://www.zaleco.nl/parafraseren/
• https://www.bewezeneffect.nl/reflectief-luisteren-zwitserszakmes/
• Zorg voor beter. (2021, 7 april). Slechtnieuwsgesprek. Geraadpleegd op 28 november 2021, van https://www.zorgvoorbeter.nl/communiceren-in-de-zorg/lastige-gesprekken/slecht-nieuws-gesprek
•  www.vilans.nl / www.zorgvoorbeter.nl/communiceren thema Goed in Gesprek.