Digitaal welzijn

• Zedenleer
• Secundair onderwijs

NCZ - Digitale detox

De lessen gaan over de relatie die jij hebt met je smartphone. Je leert over mogelijke schadelijke gevolgen van het gebruik van mobiele schermen voor je gezondheid en welzijn en je onderzoekt of die ook voor jou gelden. Daarvoor moet je wel eerlijk zijn tegenover jezelf, omdat je er anders niet zoveel aan hebt. 

Thuisles

Je hebt het 

zelf in de hand

NCZ                                                                                                                                                                           Digitaal welzijn

Maak de volgende zin af:

Eerlijk zijn tegenover mezelf 

is soms moeilijk, omdat….

Maak de volgende zin af:

Ik kan niet altijd eerlijk zijn 

tegenover mezelf, omdat…

Met de uitdrukking: ‘eerlijk zijn tegenover jezelf’ lijkt het alsof we in onze gedachten twee verschillende personen zijn. Had je daar wel eens bij stilgestaan? En als je kunt nadenken over die twee verschillende personen, is degene die dan nadenkt over het verschil tussen die twee personen een derde persoon? 

Thuiswerk les

Je hebt het 

zelf in de hand

NCZ                                                                                                                                                                           Digitaal welzijn

Conclusie: het lijkt erop dat niemand goed kan inschatten hoe lang je eigenlijk op je mobiel bezig bent. Sommigen lijken meteen een excuus te verzinnen voor zichzelf. Je hebt verschillende excuses gehoord. Van ‘iedereen is verslaafd’, ‘ik heb net een nieuwe telefoon’, ‘het is vakantie’, tot ‘ik heb hem nodig voor mijn werk’ en ‘ik zit veel in de trein’. 

Thuiswerk les

Je hebt het 

zelf in de hand

NCZ                                                                                                                                                                     Digitaal welzijn

Wanneer ben je volgens deze deskundige verslaafd aan je telefoon?

1. Als je ouders steeds zeuren over je mobielgebruik
2. Als je er niet meer door slaapt
3. Als je zelf niet meer de controle hebt over je mobielgebruik
4. Als je je vrienden verwaarloost

Dit meisje zegt twee keer ‘ik heb net een nieuwe telefoon’. Waarom zegt ze dat?

1. Omdat het zo is: ze heeft net een nieuwe telefoon
2. Omdat ze trots is op haar nieuwe telefoon
3. Omdat ze schrikt van haar schermtijd en de verslaggever een verklaring wilt geven
4. Omdat ze bang is dat haar moeder deze uitzending zal zien.

Pak nu je eigen mobiel en zoek in de instellingen naar Schermtijd (iOS) of Digitaal welzijn (Android). 

Als je een mobiel hebt waarop je niet kunt zien hoeveel jij met je mobiel bezig bent en wat je dan doet, dan ga je op zoek naar een app waarmee je dat kunt zien. Als het kan (met goedkeuring van je ouders), installeer dan deze app en sla de volgende drie vragen nu even over.

Thuiswerk les

Je hebt het 

zelf in de hand

NCZ                                                                                                                                                                                   Digitaal welzijn

Het meisje zegt: “Is niet iedereen een 

beetje verslaafd, tegenwoordig?” 

Waarom zegt zij dat? 

Meer

Minder

Is dat meer of minder dan wat je 

zelf gedacht had? 

NCZ                                                                                                                                                                           Digitaal welzijn

Activiteit: Melden of niet? 

Bespreek klassikaal de verschillende situaties.

Vraag bij elke situatie:

• Zou je dit melden? Zo ja, waar?
• Zou je hulp willen vragen? Zo ja, waar of bij wie?
• Heb je dit zelf wel eens meegemaakt?
• Wat deed het met je?
• Zou je een volgende keer zo’n situatie melden?

Situatie 1

Een klasgenoot post een groepsfoto op een openbaar account en jij vindt de manier waarop je op de foto staat niet leuk. Zou jij dit melden of niet? Zo ja, waar of bij wie?

Hoe komt het volgens jou dat je niet goed kunt inschatten hoe lang je eigenlijk bezig bent met je mobiel? 

Ja

Nee

Had jij ook meteen een excuus 

in gedachten?

NCZ                                                                                                                                                                     Digitaal welzijn

Zou jij jezelf verslaafd noemen? 

Waarom (niet)?

Als iedereen “een beetje verslaafd is, tegenwoordig”, is het dan minder erg?

Om je mobiel zo te gebruiken dat je jezelf in de hand kunt houden, moet je eerst eerlijk zijn tegenover jezelf.
Dat gaat in drie stappen.

Thuiswerk les

Je hebt het 

zelf in de hand

NCZ                                                                                                                                                                                  Digitaal welzijn

Je kijkt eerst eerlijk naar je eigen gedrag: wat is de situatie nu?

1

Thuiswerk les

Je hebt het 

zelf in de hand

Je stelt jezelf de vraag: zou ik mijn gedrag eigenlijk moeten veranderen? (Van wie moet dat?)

2

Je stelt jezelf de vraag: wil ik mijn gedrag veranderen?  Welke ik wil dat dan, je ideale ik of je dagelijkse ik?)

3

NCZ                                                                                                                                                                                 Digitaal welzijn

Om de twee laatste vragen te kunnen beantwoorden, moet je natuurlijk eerst weten waarom veel mobielgebruik slecht voor je kan zijn. Want als je dat niet weet, waarom zou je dan iets veranderen? Daar gaan jullie in de klassikale les meer over leren, maar voor het laatste gedeelte van deze les, kijk je nu alvast nog een filmpje. 

Thuiswerk les

Je hebt het 

zelf in de hand

MAAR neem voordat je dat doet, eerst even een pauze van 5 tot 7 minuten (niet langer, zet deze timer maar). Even naar het toilet, de benen strekken, wat drinken en even naar buiten kijken. En laat je GSM liggen (kijk er dus écht niet op). 

Thuiswerk les

Je hebt het 

zelf in de hand

NCZ                                                                                                                                                                                   Digitaal welzijn

Zo. Is het gelukt om pauze te nemen zonder op je mobiel te kijken? Hoe voelt dat? Heb je gemerkt dat je ideale ik (ik wil iets) moest strijden met je dagelijkse ik (gedachten als ‘ik vind het onzin’, ‘niemand ziet als ik het toch doe’ of ‘het lukt me niet’)?

Thuiswerk les

Je hebt het 

zelf in de hand

Kijk nu het volgende filmpje over wilskracht. Het duurt 14 minuten, dus ga er echt even voor zitten en neem je voor, om alle aandacht erbij te houden. Het is een lezing van een (Vlaamse) wetenschapper, maar ze kan heel duidelijk uitleggen. 

Thuiswerk les

Je hebt het 

zelf in de hand

https://www.youtube.com/watch?v=jAqzBubzY_k&feature=emb_logo

NCZ                                                                                                                                                                                   Digitaal welzijn

In dit filmpje is uitgelegd waarom zelfcontrole (of: zelfbeheersing) zo moeilijk is. Als je iets wilt, bijvoorbeeld omdat het goed voor je is, is het nog niet zo gemakkelijk om het ook daadwerkelijk te doen. Je hebt er zelfcontrole voor nodig (zelfbeheersing) en doorzettingsvermogen. We noemen dat samen ook wel wilskracht: niet alleen weten wat je wilt, maar er ook echt voor gaan, en de kracht hebben om ‘nee’ te zeggen tegen andere verleidingen. 

Thuiswerk les

Je hebt het 

zelf in de hand

NCZ                                                                                                                                                                                   Digitaal welzijn

Welke ‘ik’ is het meest bezig met de lange termijn?

1. je ideale ik
2. je dagelijkse ik

Om iets te bereiken, hoeft je ideale ik niet altijd de strijd te winnen. Als je een keer langer blijft gamen, waardoor je geen tijd genoeg hebt voor je huiswerk, is dat voor één keertje niet zo erg. Maar als het altijd zo gaat, dan kom je in de problemen. Een psycholoog zou dan zeggen dat je een probleem hebt met je zelfregulatie. Met je wilskracht dus.

Thuiswerk les

Je hebt het 

zelf in de hand

NCZ                                                                                                                                                                      Digitaal welzijn

En dan moet je nog iets weten. Uit onderzoek blijkt, dat wilskracht veel belangrijker is voor succes in je leven dan intelligentie of talent. En: wilskracht is als een spier. Je kunt het trainen en dan word je er steeds beter in.

Thuiswerk les

Je hebt het 

zelf in de hand

NCZ                                                                                                                                                                                   Digitaal welzijn

Zo. Dit zal wel volstaan voor vandaag. Had jij genoeg wilskracht om deze les helemaal te af te maken? Geweldig! 

Thuiswerk les

Je hebt het 

zelf in de hand

NCZ                                                                                                                                                                                   Digitaal welzijn

De eerstvolgende keer dat je nu iets wilt (je ideale ik), let dan eens op wat de invloed is van je dagelijkse ik. Kom je vaak in de verleiding om toch iets anders te doen dan je van plan was? En als het wel lukt, sta dan eens stil bij hoe dat voelt. Meestal word je daar heel blij van, en trots op jezelf. Als je ideale ik het vaker wint van je dagelijkse ik, dan is dat dus ook op de korte termijn goed voor je! 

Thuiswerk les

Je hebt het 

zelf in de hand

NCZ                                                                                                                                                                           Digitaal welzijn