7.2 het Ancièn Regime

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

7.2 het ancièn regime

(1700 - 1800)

Hoe een oud systeem zichzelf probeerde redden in een tijd van democratisering

Hier even naar de tijdlijn kijken!

Belangrijke begrippen

Censuur: toezicht op publicaties.

ancièn regime: Frans voor 'het oude systeem'.

bourgeousie: de rijke burgers.

Verlicht absolutisme: systeem waarbij een absoluut vorst verlichte hervormingen van bovenaf invoert.

Hoe zag het ancien regime er in Frankrijk uit?

Standenmaatschappij

De Franse samenleving was een standenmaatschappij waarin de bovenste twee standen, de adel en de geestelijkheid(bisschoppen) alle macht hadden. Zij hadden voorrechten.

De bourgeousie (rijke burgers) hadden niets te vertellen.

De Franse koning heerste met absolute macht - de adel en geestelijkheid ondersteunden hem daarin.

Zij hoefden ook geen belasting te betalen. Alleen de bourgeousie en de armere bevolking moesten dat.

Er was censuur, wat betekende dat kritiek in boeken op het systeem niet toegestaan was.

Hoe streefden vorsten naar verlicht absolutisme?

Frederik de Grote van Pruissen (1740-1786)

Frederik was van mening dat hij 'een dienaar voor het volk' was, maar daarbij wel alle macht naar zich toe moest trekken. Adel en geestelijkheid behielden hun privileges, maar hij wilde zijn volk 'verlicht' besturen. 

Hij liet persvrijheid toe en schafde het martelen in gevangenissen af. Het volk moest hem zien als een geleerde vorst die zijn volk met het verstand bestuurde.

Tsarin Catharina van Rusland (1762-1794)

Probeerde als heerser ook hervormingen in het onderwijs door te voeren, maar stuitte op veel verzet onder Russische adellijken. Haar hervormingen faalden uiteindelijk.

Wat waren de sociale verhouding in Nederland?

Ook al was Nederland sinds de 16e eeuw al een handelsrepubliek met gewetensvrijheid, toch had een groot deel van de bevolking in ons land weinig te zeggen.

De rijke regenten hadden veel macht opgebouwd en de Nederlandse staat was afhankelijk van hun geld. Zij bouwden grote huizen en monumenten en begonnen zich als 'vorsten' te gedragen.

Het gewone volk moest leiden onder hogere belastingen, die moeilijk te betalen waren.

De laatste stadhouder, Willem V (zie plaatje), gaf zoveel geld uit dat hij ook op een absolute vorst begon te lijken in 1751. Hij bouwde paleizen en had een serieuze hofhouding. De republiek begon bijna op een monarchie te lijken.

1. Leg uit water bedoeld wordt met het 'ancien regime' en wat het inhield
2. Leg uit hoe vorsten probeerden hun regering 'verlicht' te maken. Noem voorbeelden.