12.5 De nieren deel 1

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

12.5 De nieren

deel 1

Doel en begrippen 12.5

Je leert hoe je nieren stoffen uitscheiden en het water- en zoutgehalte van je bloed regelen

voorurine, nierschors, niermerg, nierschors, urineleider, urineblaas, urinebuis, nefronen, glomerulus, kapsel van Bowman, ultrafiltratie, gekronkelde nierbuisje, lis van Henle, verzamelbuisje, terugresorptie, colloïd osmotische waarde waterkanalen, (tegenstroomprincipe, ADH, aldosteron, renine)

Functie van de nieren

Uit het lichaam (bloed) verwijderen van afvalstoffen (zoals ureum), overtollige zouten, overtollig water en lichaamsvreemde stoffen (afbraakproducten van medicijnen).

Bouw van de nieren

In de buikholte, bloedtoevoer door de nierslagader, afvoer door de nierader.

Urineleiders voeren

aangemaakte urine

af naar blaas

Blaas voert urine af

door de urinebuis/ plasbuis

Bouw van de nieren

Nier bestaat uit nierschors, 

niermerg en nierbekken.

Een functionele eenheid 

van een nier heet nefron.

Bouw van de nieren

Je hebt in elke nier 1,3*10⁶

^nefronen.

^{Nefron begint in de schors,} 

^{lus naar het merg, terug naar}

^{de schors en dan richting} 

^nierbekken.

Kapsel van Bowman/ glomerulus

In het kapsel van Bowman wordt een deel van het bloedplasma uit de bloedvaten geperst. 

-> voorurine (180 l per dag)

Afvoer via nierbuisje

Kapsel van Bowman/ glomerulus

De bloedvaten in het kapsel van Bowman zijn sterk vertakt: glomerulus.

De bloedvatwanden hebben hier poriën-> er kan in korte tijd veel bloedplasma door.

Kapsel van Bowman/ glomerulus

Extra hoge bloeddruk in de glomerulus door verschil diameter tussen aan- en afvoerend slagadertje -> ultrafiltratie

Kapsel van Bowman/ glomerulus

In het filtraat/ de voorurine zitten: water, glucose en andere voedingsstoffen, zouten, ureum, andere afvalstoffen.

Bloedcellen, bloedplaatjes, plasma-eiwitten, micellen blijven in het bloed.

Voorurine -> urine

In het filtraat/ de voorurine zitten: water, glucose, zouten, ureum, andere afvalstoffen.

1. Glucose en andere voedingsstoffen moet weer terug in de bloedbaan.

2. Water en zouten moeten deels weer terug in de bloedbaan.

3. Ureum en andere afvalstoffen moeten in de voorurine blijven.

4. Extra H+ ionen en NH3 naar de voorurine (om te voorkomen dat bloed te zuur wordt)

Eerste gekronkelde nierbuisje

Glucose, aminozuren, vitamines, hormonen, K+, Na+ en Cl- worden mbv (actief) transport weer terug het bloed in gepompt (terugresorptie/ reabsorptie)

Water volgt door osmose (80%). Ook colloid osmotische druk (bloedeiwitten)

Eerste gekronkelde nierbuisje

Cellen van de nierwand geven NH₃ af, dit vormt in de voorurine NH₄⁺ (met een H⁺ ion) wat  dan niet meer terug kan -> bloed minder zuur maken.

Lis van Henle (dalend)

Cellen in dit deel bevatten veel waterkanalen en geen transportkanalen voor andere stoffen.

Osmose zorgt voor terugresorptie water in de weefselvloeistof
.

Hoe dieper in het niermerg, hoe hoger de osmotische waarde van de omgeving.

Lis van Henle (stijgend)

Dun deel: passief transport Na+ en Cl-  naar buiten: osmotische waarde weefselvloeistof stijgt.

In dit deel wordt ook ureum uit de weefselvloeistof gehaald.

Dikke deel: actief transport van Na+ en Cl-.

Géén transport van water!

Tweede gekronkelde nierbuisje

Actief transport van 2 K+ naar binnen (ín de voorurine), 3 Na+ naar buiten (naar weefsel/ bloed).

Tweede gekronkelde nierbuisje

Hormoongereguleerd.

Aldosteron regelt de zoutconcentratie in je urine.

Veel aldosteron: Na/K pompen werken hard. 

Zie Binas 89

Tweede gekronkelde nierbuisje

Water volgt door osmose.

Opname H⁺ in voorurine en afgifte van HCO₃^- reguleren pH van het bloed

Verzamelbuisje

Waterkanalen zorgen voor terugstromen water in het bloed.

Hormoongereguleerd

ADH zorgt voor toename van het aantal waterkanalen in de celmembranen van de cellen in het verzamelbuisje (zie BINAS 89)

Verzamelbuisje

Onderste deel is permeabel voor ureum. Hierdoor wordt de osmotische waarde van het niermerg hoog gehouden.

Actieve uitscheiding van NaCl

-> osmotische waarde weefselvloeistof stijgt: terugresorptie van water als gevolg van osmose

Na vakantie vervolg Nieren

Fijne feestdagen!!!