D4 L11 woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Grammatica: Woordsoorten

Elk woord in een zin kan je benoemen

Hoeveel lidwoorden staan er in deze zin:

De vader en het kind zitten in een vliegtuig.

1. 0
2. 1
3. 2
4. 3

Lidwoorden

1. De (bepaald lidwoord)
2. Het (bepaald lidwoord)
3. Een (onbepaald lidwoord)
   
   

De vader en het kind zitten in een vliegtuig.

Hoeveel zelfstandige naamwoorden staan er in deze zin?

Een zelfstandig naamwoord verwijst naar een mens, dier, plant, begrip of eigennaam.

1. 2
2. 4
3. 5
4. 6

Zelfstandig naamwoorden

Een zelfstandig naamwoord verwijst naar een mens, dier, plant, begrip of eigennaam. 

Kenmerken:

Meestal staat er een lidwoord voor. 

Meestal kun je er een meervoud van maken. 

Meestal kun je er een verkleinwoord van maken. 

Bijvoeglijk naamwoord

Het bijvoeglijk naamwoord voegt iets bij aan het zelfstandig naamwoord:

De auto - De grijze auto - De kleine, grijze auto - De kleine, vieze, grijze auto- De kleine, vieze, oude, grijze auto

Hoeveel voorzetsels staan er in deze zin?

Tijdens het feest werd ik aangevallen door de hond die uit zijn kennel was ontsnapt.

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

in, onder, voor, aan, van, boven, onder,,,,,

Tijdens, gedurende, naar, na, bij...

HET FEEST

VOORZETSELS

Noteer hieronder de werkwoorden in de volgende zin:

Ik heb dat altijd willen kopen.

Benoem in dezelfde zin de zelfstandige werkwoorden (zww)
en de hulpwerkwoorden (hww).

Ik heb dat altijd al willen kopen.

1. heb, willen = hww kopen = zww
2. heb, willen, kopen = zww
3. heb, willen, kopen = hww
4. heb = hww willen, kopen = zww

Noteer welke telwoorden je in deze zin vindt.

Gisteren zaten er slechts twee kippen op stok, de derde had te weinig kracht om erop te vliegen.

voornaamwoorden

-> woorden die een zelfstandig naamwoord vervangen en verwijzen naar iets (dier of ding) of iemand

Persoonlijk voornaamwoord

• Verwijst naar of vervangt personen, dingen, dieren

• Ook als meewerkend:
  Ik geef aan jou/hem/haar/jullie.

• Of als lijdend voorwerp
  (wie of wat + onderwerp +gezegde)
  Ik zie hen zwaaien.

Persoonlijk voornaamwoord

 extra: hun/hen

Ik geef aan hen een brief (meewerkend vw met vz)

Ik geef hun een brief (meewerkend vw 'zonder' vz)

Ik zie hen op het station (lijdend vw)

Dit is niet jouw mobiel en ook niet van hem, maar het is mijn mobiel.
Welke bezittelijk vnw zie je?

1. jouw
2. jouw, hem
3. jouw, mijn
4. jouw, hem, mijn

bezittelijk voornaamwoord

vertelt van wie iets is

Aanwijzend voornaamwoord

DIE en DEZE

(wijst naar 'de' woorden)

DIT en DAT 

(wijst naar 'het'woorden)

Het artikel over de regering van afgelopen zaterdag, .... klopte niet.

1. die
2. dat

Betrekkelijk voornaamwoord

heeft betrekking op een woord of woordgroep dat eerder in een zin is benoemd:

die, dat, wie, wat

Het kleine meisje, .... ik heb helpen oversteken, was heel vrolijk.

1. wat
2. dat
3. die
4. deze

Het laatste... ik doe is de hond uitlaten.
Dat is alles ... ik wilde zeggen.

1. dat, dat
2. dat, wat
3. wat, dat
4. wat, wat

vragende voornaamwoorden

Het vragend voornaamwoord gebruik je als je vraagt naar personen of zaken of om extra uitleg te vragen.

= wie, wiens, wat, wat voor (een), welk en welke

voorbeelden: 

• Wie wil er nog een wafel? 
• Wat is een drogreden?
• Welke bomen worden omgehakt?

Onbepaald voornaamwoord

Je verwijst naar personen of zaken zonder dat je er extra details over geeft. 

= men, iemand, niemand, elke, sommige, alle, iedereen, iets, niets

voorbeelden:

Iedereen heeft geoefend, zodat men straks alles goed kan maken.

Wederkerend voornaamwoord

Vergis jij je nu niet meer?

1. Vergis
2. jij
3. je
4. niet

Wederkerend voornaamwoord

Werkwoorden die met 'zich' gecombineerd worden.

Bijvoorbeeld

• zich wassen
  
• zich amuseren

Afhankelijk van het onderwerp in de zin, pas je het wederkerend voornaamwoord aan

Wederkerend voornaamwoord

Persoonlijk voornaamwoord	Wederkerend voornaamwoord	Voorbeeld
ik	me/mij	Ik (o) was me (wederk. vnw)
jij/u	je	Jij (o) wast je (wederk. vnw)
hij/zij/het	zich	hij (o) wast zich (wederk. vnw)
wij (we)	ons	Wij (o) wassen ons (wederk. vnw)
jullie	je	Jullie (o) wassen je (wederk. vnw)
zij (ze)	zich	Zij (wassen) wassen zich (wederk. vnw)

Wederkerig voornaamwoord

Twee personen voeren een actie uit, 

de ene voor de andere en omgekeerd.

= elkaar, mekaar
 

enkel in meervoud

altijd 2 personen nodig

voegwoord

= een verbindingswoord dat woorden, woordgroepen of zinnen met elkaar verbindt.

-> geeft vaak een bepaald verband aan

vb. Ik bleef thuis, omdat het hard regende.

bijwoord

= onveranderlijk woord dat meer informatie geeft over: 

• een werkwoord    vb. Hij verbeterde de opdracht snel. 
• een bijvoeglijk naamwoord  vb. Het is erg vervelend.
• een ander bijwoord   vb. Hij leek heel erg verbaasd.
• een telwoord  vb. Hij schoof bijna één uur aan in de rij.
• een hele zin  vb. Daar zal het optreden plaatsvinden. 
                                     Ik denk niet dat hij dat durft.

tussenwerpsel

voorbeelden: 

• Ai
• Ach
• Oei
• Tja

EINDE