2.3-1 Celmembranen en transport 4V 2324

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

2.3 Celmembranen en transport 

Doel en begrippen 2.3

☐ 9. Je beschrijft verschillende manieren van membraantransport.

☐ 11. Je beschrijft de rol van receptoreiwitten in het celmembraan.

Bouw celmembraan

Fosfolipiden: hydrofiele kop (water aantrekkend) en een hydrofobe staart (waterafstotend).

Dubbele laag fosfolipiden: erg bewegelijk.

Cholesterol moleculen: remt de beweeglijkheid

Eiwitmoleculen: transport, receptoren, soms met een koolhydraatketen aan de buitenkant.

Celmembraan: selectief permeabel/ semipermeabel

Niet alle stoffen kunnen het membraan passeren.

Stoffentransport

Passief transport kost geen energie, actief transport kost energie (ATP).

Diffusie

Kleine en vetoplosbare stoffen kunnen zonder hulp het membraan passeren.

Altijd van een hoge naar een lage concentratie.

Bijv. O2/ CO2 (longen, lichaamscellen) en testosteron (lichaamscellen).

Geladen deeltjes, grote wateroplosbare moleculen, polaire moleculen hebben een transporteiwit nodig.

Altijd van een hoge naar een lage concentratie.

Controle door openen/ sluiten eiwitpoorten (bijvoorbeeld glucosetransport na binding insuline).

Gefaciliteerd transport

Transport tegen de concentratiegradient in (van laag -> hoog) kost altijd energie: via een speciaal transporteiwit.

Bijv. Na+/ K+ (zenuwcellen).

Controle door openen/ sluiten eiwitpoorten.

Actief transport

Blaasjes

Endocytose:

opnemen van grote partikels, deeltjes die het membraan niet kunnen passeren (ijzerionen, grote vetachtige stoffen).

Na binding aan een receptor.

Blaasjes

Fagocytose:

opnemen van bacteriën en grote deeltjes door witte bloedcellen (= endocytose door witte bloedcellen)

Na fusie met een lysosoom kan het deeltje/ de bacterie worden afgebroken.

Blaasjes

Exocytose: 

afgeven van een stof in een blaasje aan de buitenwereld van een cel. Wordt ook gebruikt om receptoren aan de buitenkant van het membraan te krijgen.

Doel en begrippen 2.3

☐ 9. Je beschrijft verschillende manieren van membraantransport.

☐ 11. Je beschrijft de rol van receptoreiwitten in het celmembraan.

Huiswerk

In de online methode of in je boek.

Kies een leerweg.

Maak de opdrachten bij je leerweg.

Maak een begrippenlijst.