Bloed- en orgaandonatie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

afweersysteem bij (bloed)donatie

en zwangerschap

Pak je tekst- en werkboek erbij en een pen!

VWO:  paragraaf 9.5

GYM: paragraaf 10.4

Camera aan! 

vragen stellen in Lesson up!

Voorkennis infectieziekten en afweersysteem:

Wat is een belangrijk verschil tussen een bacterie en een virus?

1. Alle virussen maken je ziek, terwijl er ook goedaardige bacteriën zijn.
2. Bacteriën kunnen zichzelf voortplanten, virussen hebben jouw cellen daarvoor nodig. Daarom dringen ze je cellen binnen.
3. Alle bacteriën maken je ziek, terwijl er ook virussen zijn die je géén kwaad doen.
4. virussen zijn cellen, bacteriën zijn DNA met een eiwitmantel eromheen

Welke cellen vormen je algemene afweer?

1. vreetcellen
2. Je huid en slijmvliezen
3. antistofcellen

Vreetcel achtervolgt bacterie

Waarom vormen antistofcellen de 'specifieke' afweer?

1. Deze cellen kunnen ziekteverwekkers van verre opsporen
2. Één type antistof kan gericht één type ziekteverwekker uitschakelen
3. Omdat de cellen precies op de ziekteverwekker passen

antistofcel

virus

antistof

antigeen

Antigeen is gemeen

Antistof (antilichaam) is tof

Waardoor wordt je niet meer ziek als je (na 1e besmetting of vaccinatie) een tweede keer met precies dezelfde ziekteverwekker in aanraking komt?

Wat is waar?

1. Vanaf je 18e ben je automatisch orgaandonor
2. Vanaf je 18e ben je orgaandonor als je daar toestemming voor geeft in het donorregister

Ook je eigen lichaamscellen bevatten allerlei antigenen.

Die verschillen... 

> per type cel 

> per persoon

Mag iemand met bloedgroep A  bloed krijgen van iemand met bloedgroep B?

Mag iemand met bloedgroep A bloed krijgen van iemand met bloedgroep AB?.....

Welke antiGENEN heeft iemand met bloedgroep A? En welke antiSTOFFEN?

1. antigenen A anti-B
2. antigenen B anti-A

Anti = tegen

Kan iemand met bloedgroep A bloed krijgen van iemand met bloedgroep AB, en waarom?

1. nee, anti-B van de ontvanger zal antigenen B aanvallen
2. nee, Antigenen B van de ontvanger, zullen anti-B aanvallen
3. Nee, anti-AB van de ontvanger zal AB aanvallen
4. ja, Antigen A is bekend, dus geen Anti-A

Anti = tegen

Welke antigenen heeft iemand met bloedgroep 0 en welke antistoffen?

1. antigeen 0, anti A en anti B
2. antigeen 0 anti-A, anti-B en anti-AB
3. geen antigeen en anti-A en anti-B
4. antigenen A en B en geen antistoffen

Kan iemand met Bloedgroep A bloed met bloedgroep 0 ontvangen?

1. nee, Bloedgroep A heeft anti-O
2. nee, bloedgroep 0 heeft anti-A
3. Ja, tegen 0 bestaan geen antistoffen
4. ja, bloedgroep 0 heeft geen anti-A

Maak opdracht 8 en 9

Mensen die resuspositief zijn, hebben:

1. wel resusantigenen
2. geen resusantigenen

kan iemand met A- bloed ontvangen van 0+?

1. ja, 0+ is naakt, dus wordt niet aangevallen
2. Nee, antigeen 0 van de gever wordt aangevallen
3. nee, de rhesusfactor van de gever wordt aangevallen
4. nee, antigeen A van de ontvanger wordt aangevallen

Maak opdracht 11

na 1e bevalling maakt moeder anti Rhesus

Moeder Rh -

Kind Rh +

tweede zwangerschap:

mogelijk baby met 

Rhesusziekte = kapotte 

rode bloedcellen =

bloedarmoede 

Oplossing: antiresus inspuiten bij 1e zwangerschap > moeder maakt geen geheugencellen

Wanneer kan de resus-factor problemen opleveren bij een zwangerschap?

1. Moeder: rh+ Kind: rh-
2. Moeder: rh+ Kind: rh+
3. Moeder: rh- Kind: rh-
4. Moeder: rh- Kind: rh+

Waardoor levert dit pas gevaar op voor het kind bij de tweede zwangerschap?

1. Bij het eerste kind heeft de moeder nog niet zo veel anti Rhesus
2. De eerste baby is nooit rhesuspositief
3. De moeder maakt pas anti Rhesus aan bij contact met bloed
4. Het eerste kindje heeft afweercellen tegen de antistoffen van moeder

Is de stelling juist of onjuist?

Resusnegatief bloed bevat altijd antistoffen voor het resus-antigeen.

1. juist
2. onjuist

Is de stelling juist of onjuist?

bloedgroep A bevat altijd anti B, bloedgroep B altijd anti A en bloedgroep 0 anti A en B, zonder dat er contact is geweest met het bloed van een ander.

1. juist
2. onjuist

HUH?

Veel voorkomende bacteriën hebben antigenen die lijken A en B, vandaar dat we al antistoffen maken, zonder contact met ander bloed.

Iemand met bloedgroep A maakt dus geen antistoffen tegen bacteriën met een op A lijkend antigen, maar wel op bacteriën met een op B lijkend antigen. De vorm is zo gelijkend dat de antistoffen ook passen op B.

Huh?! Hoe kan dat?

Veel voorkomende bacteriën zien er zo uit:

Waarom wordt het bloed van een foetus met bloedgroep B dan niet aangevallen door het bloed van de moeder met bloedgroep A?

1. Doordat de moeder pas anti A aanmaakt na de eerste bevalling
2. Doordat de anti A en anti B niet net als anti rhesus door de placenta heen kunnen

Waarom geen orgaandonor?

Waarom wel orgaandonor?

Wat ga jij invullen? op de vraag: Wil je orgaandonor worden?

zeker ja

denk ja

weet ik nog niet

denk nee

zeker nee

ik laat mijn nabestaanden beslissen

Wat weet je nog over corona, immuniteit en vaccinaties?

Natuurlijk

Kunstmatig

Actief

Passief

antistof in moedermelk

je krijgt corona en wordt beter

injectie met vaccin

antistofinjectie

Wat zit er in de gangbare vaccinaties?

Het Pfizer en Moderna vaccin bevatten een stukje RNA. Waar bevat dit RNA het recept voor?

Je ribosomen lezen het RNA af, en gaan virusuitsteeksels produceren.

Je antistofcellen herkennen de virusuitsteeksels als lichaamsvreemd, en ruimen de cellen op en maken antistoffen. 

Met het vaccin wordt RNA in je cellen ingebracht.

Er worden geheugencellen gemaakt.

Wanneer je met het échte coronavirus in aanraking komt, komt deze reactie veel sneller op gang. Je wordt niet meer ziek.

Wat zou ervoor kunnen zorgen dat een (corona)vaccin niet meer werkt?

Huiswerk:

VWO: paragraaf 9.5

opdr: 8,9,11,12,13 (als je het moeilijk vindt ook 6,7,10)

GYM: paragraaf 10.4

opdr: 4,5 (6,7) 8,9 (10), 11,12,15,16 (opdrachten tussen haakjes voor als je het lastig vindt)